Tóm tắt SKKN Một số biện pháp tạo hứng thú, phát huy tính tích cực của học sinh trong môn Toán lớp 4

là 4 người. Số con ngựa là 3 con
Ví dụ 2:  Khi học về khái niệm hình bình hành:
Giáo viên đố: Với 6 que diêm, con hãy xếp thành 5 hình bình hành.
à Trò chơi học tập chính là phương pháp “học mà chơi, chơi mà học” có hiệu quả giáo dục cao, thu hút được tất cả học sinh trong lớp tích cực tham gia, tạo không khí sôi nổi, vui tươi, hào hứng học tập, phát huy vốn kiến thức của mình để có thể trả lời đúng câu hỏi. Đồng thời thông qua trò chơi còn giúp cho các em thêm đoàn kết, gắn bó, yêu trường, yêu lớp, yêu thầy cô và bạn bè, khiến các em thấy mỗi ngày đến trường là một ngày vui.
- Nên sử dụng PowerPoint hoặc sử dụng phần mềm Educandy (phần mềm thiết kế trò chơi học tập).. để thiết kế bài giảng sinh động.
7. Tổ chức hoạt động trải nghiệm bằng hình thức dạy học dự án.
Tổ chức hoạt động trải nghiệm bằng hình thức dạy học dự án tạo cơ hội cho HS tự thực hiện nhiệm vụ từ việc lập kế hoạch đến việc báo cáo sản phẩm. Từ đó phát huy được tính tự giác, tích cực, ý thức trách nhiệm và phát triển các năng lực.
Dạy học theo dự án có thể được thực hiện theo các bước sau:
Bước
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Chuẩn bị:
- Xác định ý tưởng, xác định chủ đề, mục đích dự án.
- Lập kế hoạch các nhiệm vụ học tập.
- Xây dựng câu hỏi định hướng: xuất phát từ nội dung bài học và mục tiêu cần đạt.
- Thiết kế nhiệm vụ cho HS: làm thế nào để HS thực hiện xong thì bộ câu hỏi cũng được giải quyết và đạt được các mục tiêu đề ra lúc đầu.
- Chuẩn bị tài liệu hỗ trợ GV và HS cùng các điều kiện thực hiện dự án.
- Đưa ra các tiêu chí để đánh giá dự án.
- Làm việc nhóm để lựa chọn chủ đề dự án.
- Xây dựng kế hoạch dự án.
+ Lên kế hoạch những việc cần làm và phân công công việc trong nhóm.
+ Thời gian dự kiến tiến hành, cơ sở vật chất.
+ Phương pháp tiến hành
- Chuẩn bị các nguồn thông tin đáng tin cậy để thực hiện dự án.
Thực hiện dự án:
- Thu thập thông tin
- Thực hiện điều tra
- Trao đổi, thảo luận với các thành viên trong nhóm.
- Hỏi ý kiến GV.

- Theo dõi, hướng dẫn, đánh giá HS trong quá trình thực hiện dự án.
- Chuẩn bị cơ sở vật chất, tạo điều kiện thuận lợi cho HS thực hiện dự án.
- Bước đầu nắm đựợc tình hình sản phẩm cuối cùng của các nhóm HS.
- Phân công nhiệm vụ, các thành viên trong nhóm thực hiện dự án theo đúng kế hoạch.
- Thu thập thông tin, phân tích xử lý thông tin tìm hiểu được.
- Xây dựng sản phẩm.
Kết thúc dự án:
- Tổng hợp kết quả.
- Xây dựng sản phẩm.
- Trình bày kết quả.
- Phản ánh lại quá trình học tập.
- Tổ chức buổi báo cáo dự án.
- Theo dõi đánh giá sản phẩm dự án của các nhóm.
- Chuẩn bị tiến hành giới thiệu sản phẩm.
- Trình bày, giới thiệu sản phẩm dự án.
- Tiến hành tự đánh giá sản phẩm dự án của các nhóm khác.
Ví dụ: Hoạt động trải nghiệm với biểu đồ.
Tên dự án: Tôi là nhà điều tra dân số.
Mục tiêu:
- Học sinh nắm được cách thu thập, xử lí số liệu; cách lập bảng, biểu đồ để biểu diễn thông tin thu thập được. 
- Có kỹ năng thu thập, phân tích, xử lí thông tin, lập bảng, biểu đồ đơn giản. Biết đọc thông tin trên bảng, biểu đồ; trả lời các câu hỏi có liên quan.
- Có thái độ tích cực, nghiêm túc trong quá trình làm việc nhóm, thực hiện dự án; trách nhiệm với công việc được giao.
Đối tượng thực hiện dự án: Học sinh lớp 4
Thời gian dự kiến: 1 tuần 
Các bước tiến hành:
Bước 1: Chuẩn bị.
 - Xác định ý tưởng, chủ đề: ở lớp 4 HS được học về biểu đồ cột và kết hợp với vấn đề về dân số xây dựng ý tưởng để tổ chức cho HS thực hiện dự án “Tôi là nhà điều tra dân số” với mong muốn giúp HS được tìm hiểu và thực hành về quá trình điều tra thống kê, thu thập dữ liệu, lập biểu đồ và cung cấp cho các em một số hiểu biết về dân số.
- GV chia lớp thành các nhóm, mỗi nhóm từ 4 - 5 HS.
- Nhiệm vụ: Các nhóm tiến hành khảo sát, điều tra thực tế về số người trong mỗi hộ gia đình nơi mình sống( có thể cho HS điều tra 5 hộ - 10 hộ gia đình), rồi thể hiện thông tin thu thập được bằng biểu đồ theo mẫu mà GV cho sẵn.
	- GV hướng dẫn các nhóm lập kế hoạch cụ thể để thực hiện dự án: nhiệm 
vụ cụ thể của từng thành viên trong nhóm, thời gian, địa điểm tiến hành nhiệm vụ. 
Cụ thể: từng nhóm trả lời các câu hỏi cụ thể để phân công nhiệm vụ như:
+ Ai tiến hành điều tra? Điều tra ai? Điều tra cái gì? 
+ Khu vực điều tra ở đâu?
+ Khi nào tiến hành điều tra?
+ Sản phẩm cần đạt của mỗi người là gì?
- Sau đó ghi lại vào phiếu phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên.
- Dự kiến sản phẩm cần đạt: mỗi nhóm có biểu đồ đã hoàn thiện, bài thuyết 
trình về quá trình thực hiện dự án, giải đáp được các thắc mắc xoay quanh dự án.
Bước 2: Thực hiện dự án.
- Sau khi nắm rõ được nội dung và nhiệm vụ cụ thể, các nhóm tiến hành thực hiện dự án theo đúng kế hoạch mà nhóm đã xây dựng.
- Sản phẩm thu được của mỗi nhóm là biểu đồ cột thể hiện các thông tin, số liệu mà nhóm đã thu thập được. Sau khi hoàn thiện biểu đồ, các thành viên trong nhóm luân phiên đặt câu hỏi cho nhau để hiểu rõ về biểu đồ mình đã vẽ. Chẳng hạn:
+ Có bao nhiêu hộ gia đình có 4 người?
+ Đa số các gia đình có bao nhiêu người?
+ Tổng số người của 5 hộ (hoặc 10 hộ) gia đình là bao nhiêu? 
- Trong quá trình thực hiện dự án, nhóm trưởng động viên khích lệ, đôn đốc các bạn để thự hiện hoàn thành dự án đúng tiến độ kế hoạch đã đề ra.
- GV giúp đỡ các nhóm HS khi gặp khó khăn thực hiện dự án.
Bước 3: Kết thúc dự án.
- Tổ chức trưng bày và giới thiệu sản phẩm của nhóm mình:
+ Mỗi nhóm cử đại diện lên trình bày về sản phẩm của nhóm mình.
+ Các nhóm khác cùng nhận xét và đưa ra các câu hỏi, thắc mắc cho nhóm vừa trình bày.
- Đánh giá kết quả:
+ Tổ chức cho học sinh tự đánh giá kết quả của bản thân và của nhóm mình, đánh giá kết quả của các nhóm khác.
+ Giáo viên tổng hợp ý kiến để đưa ra kết luận về kết quả thực hiện dự án của từng nhóm, đưa ra nhận xét, đánh giá về sự thành công của dự án.
Chia sẻ cùng lớp: Em thích nhất điều gì ở dự án này?
-> Tổ chức hoạt động trải nghiệm bằng hình thức dạy học dự án tạo hứng thú, phát huy tính tích cực của HS.
	 8. Phương pháp tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học Toán.
* Kể chuyện Toán học: 
- HS Tiểu học rất thích nghe kể chuyện, tích hợp kể chuyện vào dạy học sẽ làm cho giờ Toán hay hơn, sinh động hơn, hấp dẫn hơn, cuốn hút học sinh HS tích cực học tập hơn, cuối cùng là làm cho tiết dạy - học Toán mang lại hiệu quả cao hơn. 
Ví dụ 1: Khi học về số đo thời gian, số đo độ dài (Toán lớp 4)
Giáo viên kể chuyện: Một người ưa chính xác
Một người khách đi về thành phố dự tiệc. Gặp một người thanh niên vẻ thông minh ngồi uống nước bên quán nước bên đường, người khác hỏi:
- Từ đây về thành phố đi hết bao lâu, anh bạn trẻ?
Người thanh niên quay mặt về phía người khách, có ý dò xét nhưng không 
nói năng gì. Người khách thấy vậy bèn đi tiếp về phía thành phố. Người khách đi được mươi bước thì nghe thấy người thanh niên nói với theo:
- Ông đi từ đây về thành phố hết 1 giờ 30 phút.
Thấy lạ, bà cụ bán quán bèn hỏi chàng trai:
- Sao anh không trả lời người ta ngay mà để người ta đi rồi mới nói với theo?
Theo con, anh thanh niên ấy trả lời bà cụ như thế nào?
Giáo viên để học sinh phát biểu ý kiến.
Chàng trai nói:
- Cháu phải xem ông ta đi mười bước được bao nhiêu mét và hết bao nhiêu lâu thì mới có thể trả lời chính xác ông ấy được, cụ ạ!
Ví dụ: Dạy bài Hai phân số bằng nhau (Toán lớp 4)
Có 1 lần sau khi giảng về phân số thầy giáo hỏi Ơ-clit:
- Nếu có người đưa cho em hai quả táo to bằng nhau, 1 quả nguyên, 1 quả đã bổ làm đôi. Người đó bảo em hãy chọn 1 phần hoặc là quả táo nguyên, hoặc là quả táo đã bổ làm đôi, em chọn phần nào? Ơ-clit trả lời:
- Thưa thầy em sẽ chọn quả bổ ra làm đôi ạ!
Thầy ngạc nhiên hỏi lại:
- Thế em không biết 2 nửa quả tảo cũng chỉ bằng 1 quả táo thôi hay sao?
Ơ-clit nhanh trí đáp lại:
- Thưa thầy cũng bằng nhau nhưng em lấy hai nửa quả táo vì biết đâu quả táo nguyên đã bị sâu đục khoét ở trong.
-> Những câu chuyện kể toán học có nhiều, GV nên lựa chọn phù hợp với nội dung bài và lứa tuổi HS. Sau câu chuyện, GV có thể nêu câu hỏi, nêu vấn đề để HS suy nghĩ, trao đổi tạo không khí vui vẻ hứng thú, tích cực trong học tập. Truyện kể toán học góp phần giáo dục HS ý thức sáng tạo trong lao động, tinh thần yêu nước, tính nhân đạo, sẽ mở rộng hơn vốn hiểu biết của mình về lịch sử Toán học, bồi dưỡng cho HS đam mê đọc sách. Một câu chuyện kể trong một vài phút, nhưng có thể để lại ấn tượng sâu sắc, đậm nét suốt cuộc đời học sinh.
* Sử dụng các câu thơ có vần có điệu trong dạy học Toán: 
- Tôi thường sử dụng các câu thơ có vần có điệu trong giờ ôn tập hệ thống lại các kiến thức hình học mà HS đã học vì các công thức tính diện tích hay chu vi rất phức tạp, HS khó nhớ, mỗi khi gặp phải bài toán tính diện tích, chu vi các em lại mở sách xem công thức sau đó mới áp dụng vào bài làm.
- GV có thể yêu cầu các em viết một loạt các công thức lên bảng, sau đó chỉ vào từng công thức, đọc thành bài thơ có vần có điệu.
Ví dụ: Bài ca diện tích
 Muốn tính diện tích hình vuông
Cạnh nhân với cạnh thật không khó gì
 Còn như muốn tính chu vi
Cạnh nhân với 4 có chi rườm rà.
Hình chữ nhật vốn dễ tính
Rộng nhân dài nhất định phải ra
Diện tích phải tính đâu xa
 Làm xong mới biết rằng ta có tài
 Hình tam giác thật dễ tính
 Đáy nhân với cao rồi lại chia đôi
 Ơ kìa diện tích có rồi
Khó khăn chi nữa mà ngồi nghĩ lâu.
 Muốn tính diện tích hình thang.
Đáy lớn, đáy nhỏ ta mang cộng vào
 Cộng vào nhân với chiều cao
Chia đôi lấy nửa thế nào cũng ra
-> Mỗi công thức toán học khô khan được chuyển thành những câu thơ có vần điệu giúp HS hào hứng, tích cực ôn luyện, dễ dàng nhớ được các công thức, khái niệm và vận dụng vào thực hành. 
II.1. TÍNH MỚI, TÍNH SÁNG TẠO
II.1.1. TÍNH MỚI
Với một số biện pháp tạo hứng thú, phát huy tính tích cực của học sinh trong môn Toán lớp 4, HS đã có thể khắc phục được những hạn chế mà trước đó mắc phải: 
- HS hào hứng, phấn khởi khi học môn Toán, đây không còn là môn học khô khan như trước đây. HS chủ động tiếp cận, phát hiện, chiếm lĩnh kiến thức đi từ cái đã biết, tư duy, tìm tòi để tự tìm ra kiến thức mới dưới sự hướng dẫn của GV từ đó hiểu sâu, nhớ lâu, phát huy tư duy sáng tạo, biến những ý nghĩ "học Toán thật là khó" của một số HS thành hứng thú học Toán, tích cực, đam mê học Toán.
- Tạo ta không khí vui tươi, hồn nhiên, sinh động trong giờ học. Nó còn kích thích được trí tưởng tượng, tò mò, ham hiểu biết ở trẻ, làm cho các em không chỉ hứng thú hơn trong học tập mà còn giúp các em tự tin hơn, có được cơ hội tự khẳng định mình và tự đánh giá nhau trong học tập.
II.1.2 TÍNH SÁNG TẠO
- HS trở nên năng động, mạnh dạn trong giao tiếp, tự tin trình bày hiểu biết, sự sáng tạo của mình. Thậm chí còn hỗ trợ cô giáo tổ chức một số hoạt động đạt hiệu quả như tổ chức giải câu đố, trò chơi tìm ô chữ... có hứng thú, tích cực trong học tập, tìm hiểu nghiên cứu và ghi nhớ kiến thức một cách khoa học, logic, phát huy được tối đa vai trò chủ thể.
- Tích cực tham gia vào các hoạt động nhóm, các hoạt động thực tiễn. Mạnh dạn trao đổi, nghiên cứu, khám phá kiến thức và vận dụng vào cuộc sống linh hoạt.
- Chất lượng học tập của các em cũng ngày càng nâng lên, đã hạn chế được tình trạng học sinh tiếp thu nội dung bài một cách thụ động, trong giờ học không còn hiện tượng học sinh ngủ gật, uể oải hay lơ là trong học tập. Không những thế mà còn gúp những học sinh nhút nhát cá biệt hòa mình vào tập thể. Số lượng học sinh yêu thích môn toán ngày càng tăng lên. Tỷ lệ chuyên cần của lớp luôn đảm bảo, không còn hiện tượng trốn học, nghỉ học vì sợ đến trường đến lớp. 
II.2. KHẢ NĂNG ÁP DỤNG, NHÂN RỘNG:
- Áp dụng trong chương trình Toán 4 và chương trình toán học ở Tiểu học
- Nhân rộng: trong cấp trường, Huyện.
II.3. HIỆU QUẢ, LỢI ÍCH THU ĐƯỢC DO ÁP DỤNG GIẢI PHÁP 
3.1. Hiệu quả kinh tế:
Đề tài mang tính phổ thông, gần gũi. Mọi giáo viên đều có thể sử dụng để dạy cho học sinh một cách dễ dàng, có hiệu quả. Sử dụng CNTT (máy tính, máy chiếu đã được trang bị); sáng tạo sử dụng các đồ dùng dạy học.
3.2. Hiệu quả về mặt xã hội:
- Tạo hứng thú, phát huy tính tích cực của HS là điều kiện để cá thể hóa dạy học và khuyến khích dạy học phát hiện ra nội dung bài học. Qua đó, phát huy năng lực sở trường của từng HS, phát triển tư duy, trí thông minh, sáng tạo, thói quen làm việc khoa học, rèn suy nghĩ độc lập, tự tin, ham học hỏi, góp phần giáo dục tình cảm, trách nhiệm của các thế hệ HS đối với quê hương, đất nước.
- HS hào hứng, phấn khởi, tích cực khi đến giờ học, tiếp cận, phát hiện, chiếm lĩnh kiến thức Toán một cách tự nhiên, nhẹ nhàng. Các em hiểu được nội dung bài học, chủ động tìm tòi, khai thác, mở rộng, tích cực học tập, hệ thống hóa được kiến thức và ghi nhớ một cách bền vững các kiến thức Toán học. Đồng thời phát triển Văn hóa đọc. HS thích thú sưu tầm tài liệu, sách, truyện Toán học.
- Tạo không khí lớp học thân thiện hơn, giữa GV và HS có sự gắn kết, tôn trọng lẫn nhau. Đó chính là nền tảng giúp cho việc nâng cao hiệu quả của giờ học.
- Rèn HS kỹ năng: kỹ năng giao tiếp, kỹ năng tự nhận thức, kỹ năng suy nghĩ sáng tạo, kỹ năng ra quyết định, kỹ năng làm chủ bản thân,.. tạo đà phát triển, tạo động lực, không ngừng vươn lên trong học tập cũng như cuộc sống. 
- Góp phần hoàn thiện các phẩm chất và năng lực cho HS tiểu học. Khi các em tích cực, hứng thú với môn học sẽ tạo điều kiện, đòn bẩy thuận lợi trong nhận thức, tư duy của trẻ.
- Nhận thức của phụ huynh đối với môn Toán cũng thay đổi, thay vì học để được điểm tốt mà phải tạo được hứng thú, say mê, tích cực học tập, đó mới là yếu tố quyết định khai thác tiềm năng, phát huy sáng tạo của HS.
- GV đã thay đổi cách suy nghĩ khi giảng dạy môn Toán, thay vì chỉ nghĩ đến việc HS làm bài như thế nào, kết quả ra sao mà chú trọng tới việc tạo hứng thú, phát huy tính tích cực của HS trong môn Toán - Đây chính là một trong những yếu tố để xây dựng trường học hạnh phúc. GV được học tập bồi dưỡng về kiến thức CNTT, biết vận dụng khai thác ứng dụng CNTT trong dạy học. Từ chỗ thỉnh thoảng sử dụng một số hình ảnh, hay một số câu hỏi trong các hoạt động khởi động trong tiết học thì nay các hoạt động chơi trò chơi được áp dụng thường xuyên vào các giờ học. Tích cực đổi mới phương pháp, giúp GV từng bước nâng cao tay nghề, xây dựng duy trì mối quan hệ thân thiện đoàn kết tương trợ lẫn nhau trong chuyên môn. 
- Khi nghiên cứu chương trình giáo dục phổ thông mới 2018, đối với môn Toán, tôi nhận thấy các giải pháp của mình đưa ra hợp lí, phù hợp có thể áp dụng ngay cả khi thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới.
3.3. Giá trị làm lợi khác:
- Tạo hứng thú, phát huy tính tích cực của HS trong môn Toán ở Tiểu học sẽ tạo điều kiện thuận lợi để các em học tốt môn Toán cũng như các môn học khác ở các cấp học cao hơn. Quá trình học môn Toán ngoài việc đem lại nguồn tri thức cần thiết, các kĩ năng quan trọng, mà còn hình thành những phẩm chất cần thiết và không thể thiếu được của người lao động mới: cẩn thận, chính xác, ý trí vượt khó khăn, thử thách, cách làm việc có nề nếp và tác phong khoa học.
CƠ QUAN ĐƠN VỊ 
ÁP DỤNG SÁNG KIẾN
(Xác nhận)

Vĩnh Bảo, ngày 4 tháng 1 năm 2023
Người viết 
Ngô Thị Kim Huyền