Sáng kiến kinh nghiệm Thiết kế và tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm khi dạy học giải tam giác nhằm góp phần phát triển phẩm chất, năng lực học sinh

B 
? 
36,50 
D 
 28 
 - Bảng kết quả đo đạc và tính toán của tất cả các nhóm: 
Nhóm Kết quả 
10A5 10A6 
1 17,2m 16,5m 
2 16,84m 16,66m 
3 17,25m 17,07m 
4 17,05m 17,24m 
5 16,95m 16,87m 
3.7.3. Hoạt động 3: Đo chiều cao Cột ống khói nhà máy đường(công 
trình còn lại duy nhất của xí nghiệp Quyết Thắng). 
- Giáo viên: 
+ Yêu cầu các nhóm đo chiều cao Cột ống khói (Hình 3, tr.19). 
+ Hướng dẫn học sinh hoạt động. 
+ Chú ý quan sát, động viên, khuyến khích và điều chỉnh hoạt động của học 
sinh khi cần. 
- Học sinh thực hiện (Chọn Nhóm 3(lớp 10A5) và Nhóm 5(lớp 10A6) minh 
họa và thuyết trình chi tiết phương pháp đo đạc và tính toán): 
Các bước học sinh thực hiện Hình vẽ 
Nhóm 3 (lớp 10A5) 
- Cùng nhau phân tích thực địa, thảo luận 
và vẽ hình. 
- Chọn vị trí M, N trên sân sao cho C, M, N 
thẳng hàng và đo MN= 3m. 
 - Đặt giác kế sao cho dây dọi rơi đúng vào 
hai điểm M, N đo được 034,5DAH ; 
031DBH 
0145,5BAD 03,5ADB 
- Xét tam giác ABD, Theo định lí sin ta có: 
sin
sin sin sin
AD AB AB B
AD
B D D
 3m 
M N C 
D 
H 
A B 
34,5
0 
31
0 
 29 
0
0
3sin31
25,3
sin3,5
AD m 
-Trong tam giác vuông AHD ta có 
HD=AD.sin = 025,3.sin 34,5 =14,3m 
- Đo chiều cao giác kế CH= 
MA=NB=1,2m 
- CD = CH+HD=14,3+1,2=15,5m 
Vậy chiều cao cột ống khói là 15,5m 
- Thuyết trình lại phương pháp đo đạc và 
tính toán cho cả lớp cùng nghe. 
Nhóm 5 (lớp 10A6) 
- Cùng nhau phân tích thực địa, thảo luận 
và vẽ hình. 
- Chọn vị trí M, N trên sân sao cho C, M, N 
thẳng hàng và đo MN= 3,5m. 
 - Đặt giác kế sao cho dây dọi rơi đúng vào 
hai điểm M, N đo được 037,5DAH ; 
033DBH 
0142,5BAD 04,5ADB 
- Xét tam giác ABD, Theo định lí sin ta có: 
sin
sin sin sin
AD AB AB B
AD
B D D
0
0
3,5sin33
24,3
sin 4,5
AD m 
-Trong tam giác vuông AHD ta có 
HD=AD.sin = 024,3.sin37,5 =14,7m 
- Đo chiều cao giác kế CH=MA=NB=1,2m 
- CD = CH+HD=14,7+1,2=15,9m 
Vậy chiều cao cột ống khói là 15,9 m 
- Thuyết trình lại phương pháp đo đạc và 
tính toán cho cả lớp cùng nghe. 
M N C 
D 
H 
A B 
37,5
0 
33
0 
3,5m 
 30 
 - Bảng kết quả đo đạc và tính toán của tất cả các nhóm: 
Nhóm Kết quả 
10A5 10A6 
1 16,05m 15,80m 
2 15,78m 16,00m 
3 15,63m 15,50m 
4 16,20m 17,20m 
5 15,90m 15,73m 
3.7.4. Hoạt động 4: Đo chiều cao hàng cây cau vua trong khuôn viên 
trường. 
- Giáo viên: 
+ Yêu cầu các nhóm đo chiều cao cây cau vua trong sân trường (Hình 4, 
tr.21). 
+ Hướng dẫn học sinh hoạt động. 
+ Chú ý quan sát, động viên, khuyến khích và điều chỉnh hoạt động của học 
sinh khi cần. 
- Học sinh thực hiện (Chọn Nhóm 4(lớp 10A5) và Nhóm 3(lớp 10A6) minh 
họa và thuyết trình chi tiết phương pháp đo đạc và tính toán): 
Các bước học sinh thực hiện Hình vẽ 
Nhóm 4 (lớp 10A5) 
- Cùng nhau phân tích thực địa, thảo 
luận và vẽ hình. 
- Chọn vị trí M, N trên sân sao cho C, 
M, N thẳng hàng và đo MN= 3,5m. 
 - Đặt giác kế sao cho dây dọi rơi đúng 
vào hai điểm M, N đo được 
031,5DAH ; 027,5DBH 
0148,5BAD 04ADB 
- Xét tam giác ABD, theo định lí sin ta 
có: 
M N 
A B 
3,5m b 
D 
C 
H 
31,5
0 27,5
0 
 31 
sin
sin sin sin
AD AB AB B
AD
B D D
0
0
3,5sin 27,5
23,2
sin 4
AD m 
-Trong tam giác vuông AHD ta có 
HD=AD.sin = 023,2.sin 31,5 =12,1m 
- Đo chiều cao giác kế CH= 
MA=NB=1,2m 
- Đo độ cao của gốc cây so với mặt sân 
được b = 0,5m 
1,2 0,5 0,7HC m 
- CD = CH+HD=12,1+0,7=12,8m 
Vậy chiều cao cây cau vua là 12,8 m 
- Thuyết trình lại phương pháp đo đạc 
và tính toán cho cả lớp cùng nghe. 
Nhóm 3 (lớp 10A6) 
- Cùng nhau phân tích thực địa, thảo 
luận và vẽ hình. 
- Chọn vị trí M, N trên sân sao cho C, 
M, N thẳng hàng và đo MN= 3m. 
 - Đặt giác kế sao cho dây dọi rơi đúng 
vào hai điểm M, N đo được 
038DAH ; 033,2DBH 
0142BAD 04,8ADB 
- Xét tam giác ABD, theo định lí sin ta 
có: 
sin
sin sin sin
AD AB AB B
AD
B D D
0
0
3sin33,2
19,6
sin 4,8
AD m 
-Trong tam giác vuông AHD ta có 
HD=AD.sin = 019,6.sin 38 =12,08m 
M N 
A B 
3m b 
D 
C 
H 
38
0 33,2
0 
 32 
- Đo chiều cao giác kế CH= 
MA=NB=1,2m 
- Đo độ cao của gốc cây so với mặt sân 
được b = 0,5m 
1,2 0,5 0,7HC m 
- CD = CH+HD=12,08+0,7=12,7m 
Vậy chiều cao cây cau vua là 12,7 m 
- Thuyết trình lại phương pháp đo đạc 
và tính toán cho cả lớp cùng nghe. 
 - Bảng kết quả đo đạc và tính toán của tất cả các nhóm: 
Nhóm Kết quả 
10A5 10A6 
1 13,2m 12,95m 
2 12,9m 13,01 
3 12,7m 12,71m 
4 11,98m 12,80m 
5 12,5m 12,93m 
Như vậy: Ngoài mục đích trải nghiệm giúp học sinh cũng cố, khắc sâu kiến 
thức đã học và sáng tạo hơn trong các hoạt động đo đạc, tính toán, còn làm cho 
các em thấy được toán học có mặt ở mọi nơi trong cuộc sống. Sau khi thực hiện 
xong Hoạt động 2, giáo viên trao đổi về cấu tạo cầu, cách tính số nhịp cầu và độ 
dài mỗi nhịp trong xây dựng nhằm góp phần định hướng nghề nghiệp cho học sinh. 
Sau khi đo đạc xong cột ống khói học sinh còn được tìm hiểu và biết thêm về một di 
tích còn lại duy nhất của xí nghiệp Quyết Thắng trong chiến tranh trên địa bàn Thị 
Trấn, là chứng tích tội ác tày trời của giặc Mỹ đối với nhân dân Thanh Chương. 
Hoạt động cuối cùng còn làm cho các em thấy vẻ đẹp của ngôi trường mà các em 
đang theo học. Từ đó các em có trách nhiệm hơn trong học tập cũng như lao động, 
vệ sinh tạo cảnh quan, góp phần xây dựng nhà trường ngày càng xanh - sạch- đẹp. 
3.8. Đánh giá kết quả hoạt động. Việc đánh giá học sinh qua hoạt động trải 
nghiệm sáng tạo chủ yếu thông qua quan sát hành vi, thái độ và kết quả hoạt động: 
- Bước 1: Học sinh tự nhận xét về hoạt động vừa trải qua. Sau đó giáo viên 
phát phiếu đánh giá và hướng dẫn học sinh tiêu chí đánh giá(Phụ lục 4). Học sinh 
trong nhóm tự nhận xét đánh giá lẫn nhau dưới sự điều hành của nhóm trưởng. 
 33 
- Bước 2: Sau khi việc đánh giá hoàn thành nhóm trưởng nạp lại phiếu cho 
giáo viên làm căn cứ để đưa ra nhận xét đánh giá cuối cùng về kết quả hoạt động. 
Nhìn chung hoạt động trải nghiệm đã kết thúc tốt đẹp và đạt được mục tiêu 
đề ra. Phần lớn các em đều hào hứng, nhiệt tình tham gia và rất trách nhiệm 
trong các nhiệm vụ với tập thể. Mặc dù hoạt động của một số nhóm chưa được 
tốt, một số em còn lúng túng khi đo đạc, đặc biệt là việc sử dụng giác kế. Kết 
quả đo đạc còn nhiều sai số do chưa nắm chắc quy trình đo, đọc kết quả và tính 
toán. Sau đây là bảng tổng hợp tự đánh giá của học sinh bằng phiếu: 
 Đóng góp 
quan trọng 
Đóng góp 
có ý nghĩa 
Có đóng 
góp nhỏ 
Không có 
đóng góp 
10A5 10(24,4%) 17(41,5%) 10(24,4%) 4(9,7%) 
10A6 12(29,3%) 18(43,9%) 8(19,5%) 3(7,3%) 
IV. Kết quả đạt được và bài học kinh nghiệm 
4.1. Kết quả đạt được 
a. Về kết quả định tính. 
- Những hoạt động trải nghiệm như thế này thực sự đã thổi một làn gió mới 
vào việc đổi mới phương pháp dạy học và giáo dục, phù hợp với định hướng đổi 
mới trong chương trình GDPT 2018. Học sinh được thấy rõ mục đích của việc 
học toán nên đã rất tích cực, hào hứng tham gia và thu được nhiều bài học bổ ích 
từ kiến thức đến kĩ năng và thái độ. Từ đó các em yêu thích, chủ động, sáng tạo 
hơn trong học tập. Góp phần hình thành và phát triển các phẩm chất, năng lực 
cho học sinh, nâng cao chất lượng học tập bộ môn Toán. Sau khi phát phiếu 
thăm dò phản hồi của học sinh về hoạt động trải nghiệm thu được kết quả như 
sau: 
 Rất hứng 
thú 
Hứng 
thú 
Bình 
thường 
Không 
hứng thú 
Căng 
thẳng 
Số học sinh trả lời 55 23 4 0 0 
Tỉ lệ(%) 67,1 28 4,9 0 0 
- Thực hiện xong hoạt động trải nghiệm sẽ góp phần làm cho học sinh: 
+ Có khả năng điều chỉnh tư duy theo hướng tích cực. 
+ Thể hiện được sự chủ động trong môi trường học tập khác. 
+ Có trách nhiệm hơn trong các nhiệm vụ được giao với tập thể. 
+ Nâng cao khả năng làm việc nhóm. 
Mức độ 
Lớp 
Mức độ 
 34 
+ Nắm vững hơn các kiến thức đã học và ứng dụng của bài toán Giải tam 
giác trong cuộc sống lao động. 
b. Về kết quả định lượng: 
Để thấy rõ sự thay đổi của học sinh về mặt định lượng theo hướng nghiên 
cứu, chúng tôi đã lấy lớp 10A6 làm lớp thực nghiệm và lớp 10A4 làm lớp đối 
chứng. Sau khi chấm bài kiểm tra 45’(Đề được xây dựng dựa trên một ma trận) 
thu được kết quả như sau: 
Bảng 1: Bảng phân bố tần số và tần suất 
Lớp 
Điểm 
Đối chứng 
10A4 
Thực nghiệm 
10A6 
Tần số Tần 
suất(%) 
Tần số Tần 
suất(%) 
0 0 0 0 0 
1 0 0 0 0 
2 0 0 0 0 
3 0 0 0 0 
4 3 7,3 2 4,9 
5 11 26,8 4 9,8 
6 13 31,7 12 29,3 
7 8 19,5 13 31,6 
8 5 12,3 7 17,1 
9 1 2.4 3 7,3 
10 0 0 0 0 
Tổng 41 100 41 100 
Bảng 2: Các tham số đặc trưng 
Tham số x eM oM xS 
A4 6,1 6 6,5 1,2 
A6 6,7 6 7 1,2 
 35 
Như vậy, một phần nào đó có thể kết luận việc tổ chức hoạt động thực hành 
trải nghiệm đã góp phần làm cho học sinh nắm vững hơn định lí sin, định lí 
cosin và các bài toán giải tam giác. 
4.2. Bài học kinh nghiệm 
a. Đối với giáo viên: 
- Trong quá trình thực hiện đề tài tôi gặp không ít khó khăn như sắp xếp thời 
gian, chọn địa điểm và vị trí tiến hành đo đạc, đặc biệt là việc theo dõi và hướng 
dẫn học sinh hoạt động. Tuy nhiên, bằng sự nghiêm túc và chuẩn bị rất chi tiết 
trong mọi công việc nên hoạt động đã kết thúc tốt đẹp và đạt kết quả cao. 
- Việc phân nhóm cần phải được tính toán kĩ, trong nhóm phải có các 
nhân tố học khá để làm người dẫn dắt hoạt động. Tùy vào đối tượng học sinh, 
giáo viên cần thực sự tập trung quan sát nhằm làm tốt công tác hướng dẫn và 
định hướng, có như vậy hoạt động mới diễn ra đúng như dự kiến. 
- Cần nghiên cứu kĩ Chương trình giáo dục phổ thông môn toán; Chương 
trình giáo dục phổ thông hoạt động trải nghiệm và Hoạt động trải nghiệm hướng 
nghiệp, ban hành kèm theo Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26 tháng 12 
năm 2018 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo. 
- Tích cực nghiên cứu và áp dụng phương pháp dạy học trải nghiệm theo 
hướng: Sử dụng các phần mềm, các video, các hoạt động thực tế để hình thành 
kiến thức và giải quyết các bài toán gắn với thực tiễn. 
b. Đối với học sinh: 
- Ngoài việc nắm vững lí thuyết và rèn luyện kĩ năng giải bài tập, luôn đặt ra 
câu hỏi: nội dung đang học có ứng dụng gì trong thực tiễn hay không? ứng dụng 
như thế nào? Điều này sẽ kích thích sự khám phá, thúc đẩy quá trình học tập. 
- Trong cuộc sống và công việc thường xuyên tạo thói quen ứng dụng toán 
học vào cuộc sống lao động khi có cơ hội. 
PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 
3.1. Kế hoạch và quá trình nghiên cứu đề tài 
TT CÔNG VIỆC THỜI GIAN GHI CHÚ 
1 Đọc tài liệu, công văn, 
tham khảo ý kiến đồng 
nghiệp và lựa chọn đề tài. 
3/9/2022 đến 
8/9/2022 
 Nghiên cứu kĩ các 
công văn hướng dẫn, 
chương trình GDPT 
2018, chương trình 
Toán 10 mới. 
 36 
2 Viết và đánh máy đề 
cương. 
9/9/2022 đến 
21/9/2022 
3 Sưu tầm, khảo sát, 
nghiên cứu tài liệu và viết 
SKKN. 
23/9/2022 
đến 4/3/2023 
 20/2/2023 khảo sát lấy 
ý kiến học sinh. 
4 Đánh máy và chỉnh sửa 
những chỗ chưa hợp lí; tổ 
chức thực hiện hoạt động. 
6/3/2023 đến 
31/3/2023 
Chiều 27/3/2023 khảo 
sát thực trạng đối với 
các giáo viên toán 
trường THPT Nguyễn 
Cảnh Chân 
5 Xử lí kết quả hoạt động, 
trao đổi với đồng nghiệp, 
tiếp tục chỉnh sửa. 
3/4/2023 đến 
5/4/2023 
 Chiều 3/4/2023, xin ý 
kiến góp ý đối với đề 
tài. 
6 Kiểm tra lần cuối, hoàn 
thiện và nạp SKKN. 
6/4/2023 đến 
20/4/2023 
3.2. Ý nghĩa của đề tài SKKN. 
1. Cung cấp cơ sở lí luận và thực tiễn của hoạt động thực hành trải nghiệm 
môn toán THPT. 
2. Làm rõ vai trò của hoạt động thực hành trải nghiệm đối với việc hình 
thành và phát triển các phẩm chất năng lực học sinh. 
3. Xây dựng được quy trình thiết kế và tổ chức hoạt động thực hành trải 
nghiệm. Làm cơ sở để giáo viên các trường THPT tiến hành tổ chức các hoạt 
động khi triển khai chương trình giáo dục phổ thông 2018 từ năm học 2022-
2023. 
4. Việc tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm trong dạy học Toán THPT 
sẽ góp phần nâng cao năng lực (năng lực chung và năng lực đặc thù) và ý thức 
ứng dụng toán học vào các vấn đề trong cuộc sống lao động, sản xuất. 
5. Làm cơ sở để ban giám hiệu nhà trường chỉ đạo tổ chuyên môn đưa hoạt 
động thực hành trải nghiệm vào kế hoạch năm học và tổ chức đánh giá học sinh, 
góp phần vào việc đổi mới kiểm tra đánh giá theo hướng đánh giá năng lực 
trong giai đoạn hiện nay. 
3.3. Những kiến nghị, đề xuất. 
- Sở Giáo dục và Đào tạo cần chỉ đạo các nhà trường quan tâm hơn đến các 
hoạt động trải nghiệm khi dạy học môn Toán một cách đa dạng về nội dung và 
 37 
hình thức. Đồng thời chú trọng nội dung tích hợp liên môn trong quá trình tổ 
chức hoạt động trải nghiệm. Đặc biệt là các hoạt động trải nghiệm thiết thực, 
gần gũi với cuộc sống thực tế, đáp ứng được nhu cầu hoạt động của học sinh, 
giúp các em vận dụng những hiểu biết Toán học của mình vào thực tiễn cuộc 
sống một cách dễ dàng và thuận lợi nhất nhằm chủ động để triển khai chương 
trình giáo dục phổ thông 2018. 
- Các trường cần chỉ đạo các tổ chuyên môn đưa hoạt động trải nghiệm vào 
kế hoạch của tổ/nhóm chuyên môn, làm cơ sở để giáo viên sử dụng hình thức 
đánh giá qua hoạt động trải nghiệm thay cho các bài kiểm tra hiện hành nhằm 
đạt mục đích động viên sự cố gắng, hứng thú học tập của học sinh theo Công 
văn Số: 1602 /SGD&ĐT-GDTrH ngày 30 tháng 8 năm 2019 của Sở Giáo dục và 
Đào tạo Nghệ An. 
- Sáng kiến kinh nghiệm được áp dụng cho các trường phổ thông khi tổ 
chức hoạt động trải nghiệm môn Toán, đặc biệt là sau khi triển khai chương 
trình giáo dục phổ thông 2018 từ năm học 2022-2023. 
- Trong quá trình áp dụng SKKN vào tổ chức các hoạt động trải nghiệm 
sáng tạo, tùy vào đối tượng học sinh, mục tiêu, hình thức, mức độ và phương 
pháp tiến hành hoạt động mà giáo viên có những điều chỉnh cho phù hợp. 
3.4. Vấn đề đang được tác giả tiếp tục nghiên cứu: Dạy học chủ đề xác suất 
theo hướng tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo. 
Như vậy, đến đây có thể khẳng định: mục đích nghiên cứu SKKN đã được 
thực hiện và nhiệm vụ nghiên cứu đã hoàn thành, việc nghiên cứu đề tài đã 
thành công. SKKN cũng góp phần khẳng định quy luật triết học: “Từ trực quan 
sinh động đến tư duy trừu tượng và từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn là con 
đường nhận thức chân lí, con đường nhận thức hiện thực khách quan”. Trong 
quá trình thiết kế và tổ chức hoạt động trải nghiệm tôi luôn cố gắng vận dụng tốt 
phương pháp giải quyết vấn đề theo hoạt động nhóm nhằm gây hứng thú và tạo 
điều kiện tối đa cho học sinh tham gia vào hoạt động. Tuy nhiên, vì nhiều lí do 
cả chủ quan và khách quan nên còn có chỗ chưa được như mong muốn. Rất 
mong nhận được sự đóng góp ý kiến của đồng nghiệp và của giáo viên các 
trường quan tâm đến đề tài, để SKKN ngày càng hoàn thiện hơn, thuận lợi hơn 
cho các giáo viên khi tổ chức các hoạt động trải nghiệm, góp phần phát triển 
năng lực học sinh, đổi mới cơ bản, toàn diện sự nghiệp giáo dục và đào tạo theo 
tinh thần Nghị quyết 29-NQ/TW, góp phần quan trọng vào việc hoàn thành 
nhiệm vụ giáo dục toàn diện trong giai đoạn hiện nay./. 
Xin chân thành cảm ơn! 
Thanh Chương, ngày 20 tháng 4 năm 2023