Sáng kiến kinh nghiệm Sử dụng trò chơi trong dạy học môn Toán 6

ông qua trò chơi này tôi đưa ra các nội dung liên quan đến nội dung bài học để tạo tâm thế vào bài hoặc gây hứng thú khi củng cố bài mới cho các em đồng thời phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh.
Số lượng người tham gia: Tất cả học sinh trong lớp
Hình thức chơi: Giáo viên đưa ra các câu hỏi liên quan đến nội dung bài học sinh đã được học để trả lời
Thể lệ chơi: Người dẫn chương trình mời bất lì 1 bạn trong lớp lựa chọn câu hỏi. Người dẫn chương trình đọc câu hỏi, người chơi suy nghĩ trong thời gian
quy định và phải đưa ra được đáp án đúng, nếu trả lời sai thì bạn khác được quyền trả lời. Cứ như vậy cho đến khi kết thúc trò chơi
Áp dụng trò chơi vào hoạt động mở đầu: Thường là các tiết sau khi học sinh đã được học lý thuyết từ tiết trước hoặc áp dụng vào hoạt động luyện tập và vận dụng sau khi học xong phần lý thuyết cung cấp kiến thức mới (Minh chứng 1)
Trò chơi 2: “Giải ô chữ”: Đây là loại trò chơi dùng để củng cố bài học sau khi hoàn thành nội dung bài. Đồng thời cũng là để thay đổi không khí căng thẳng trong một tiết dạy nên tôi muốn tạo sự bất ngờ nhỏ để lấy lại tinh thần học tập cho các em và mong các em ghi nhớ những kiến thức chính của bài. Trò chơi “Giải ô chữ” có thể được thết kế trên rất nhiều các phần mềm khác nhau như phần mềm MS.Powerpoint và phần mềm Olympia crossword 4.0 hoặc phần mềm Violet. Cụ thể:
Số lượng người tham gia: Cả lớp hoặc có thể thiết lập đội chơi
Hình thức chơi: Từ chìa khóa có bao nhiêu chữ cái thì tương ứng sẽ có bấy nhiêu câu hỏi liên quan đến các từ, các chữ mà người chơi cần phải vượt qua.
Thể lệ chơi: Người dẫn chương trình cho người chơi lựa chọn chữ cái hoặc hàng ngang, người dẫn chương trình đọc câu hỏi liên quan đến các chữ cái, các từ hàng ngang, người chơi phải đưa ra được đáp án đúng, nếu trả lời sai thì bạn khác được quyền trả lời. Sau lượt thứ nhất người chơi sẽ có quyền đưa ra đáp án về từ chìa khóa, nếu đúng sẽ đạt được số điểm theo quy định, nếu trả lời sai thì mất quyền tham gia chơi.
Áp dụng trò chơi “Giải ô chữ” trong hoạt động luyện tập của các bài mới để kiểm tra khả năng tính toán của học sinh trong các nội dung như: phép cộng, phép trừ, phép nhân, phép chia số tự nhiên; phép cộng, phép trừ, phép nhân, phép chia số nguyên; phép cộng, phép trừ, phép nhân, phép chia phân số; phép cộng, phép trừ, phép nhân, phép chia số thập phân. (Minh chứng 2)
Trò chơi 3: “Bức tranh bí ẩn”: Đây là loại trò chơi dùng cho hoạt động “Mở đầu” hoặc hoạt động “Luyện tập – Vận dụng”. Thông qua trò chơi này tôi đưa ra hình ảnh liên quan đến nội dung bài học để tạo tâm thế vào bài, gây hứng thú, học sinh sẽ biết nội dung bài học hôm nay hoặc học sinh được củng cố các kiến thức đã học trong bài. Từ đó, phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh.
Số lượng người tham gia: Cả lớp hoặc có thể thiết lập đội chơi
Hình thức chơi: Người dẫn chương trình đọc câu hỏi liên quan đến các mảnh ghép, người chơi phải đưa ra được đáp án đúng, nếu trả lời sai thì bạn khác được quyền trả lời. Trả lời đúng mảnh ghép được mở ra, người chơi sẽ có quyền
đưa ra đáp án về bức tranh bí ẩn, nếu đúng sẽ đạt được số điểm theo quy định, nếu trả lời sai thì mất quyền tham gia chơi. Cứ như vậy cho đến khi kết thúc trò chơi.
Áp dụng trò chơi trong hoạt động mở đầu bài “Phân tích một số ra thừa số nguyên tố” hoặc trong hoạt động luyện tập – vận dụng các bài liên quan đến “Hình học trực quan” (Hình tam giác, hình chữ nhật, hình vuông, ) (Minh chứng 3)
*Trò chơi không sử dụng Powerpoint (Trò chơi sử dụng Hand - On):
Trò chơi 1: “Tiếp sức”: Áp dụng cho bài tập luyện tập, vận dụng công thức hoặc các bước giải một bài toán.
Số lượng người tham gia: từ 5 đến 7 học sinh
Hình thức chơi: Chia lớp thành các đội tương ứng với các đội, số lượng học sinh ở mỗi đội bằng nhau. Mỗi đội sẽ có một bảng phụ. Mỗi đội được cung cấp một hộp chứa sẵn nội dung luyện tập, củng cố. Khi trò chơi bắt đầu, thành viên đầu tiên nhận hộp chứa nội dung, thực hiện theo yêu cầu. Sau đó sẽ giao lại cho thành viên tiếp theo. Cứ như vậy cho đến thành viên cuối cùng. Đội thắng cuộc là đội hoàn thành xong sớm nhất, đúng nhiều phương án nhất. Chính sự thi đua giữa các đội, áp lực về thời gian, tinh thần đồng đội sẽ khiến cho các em tham gia tích cực hơn.
Ưu điểm: Tất cả học sinh đều được tham gia, đơn giản, dễ thiết kế
Nhược điểm: Học sinh chưa có sự chuẩn bị, bất ngờ trong đề bài nên dễ làm sai
Áp dụng trò chơi “Tiếp sức” dùng cho hoạt động luyện tập, thông qua trò chơi này giúp các em vận dụng nhanh kiến thức vừa lĩnh hội, gây hứng thú khi củng cố bài, đồng thời phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh. (Minh chứng 4)
Trò chơi 2: “Cặp đôi hoàn hảo”:
Số lượng người tham gia: Từ 10 đến 14 người
Hình thức chơi: Giáo viên chuẩn bị sẵn từ 10 đến 14 tấm bìa hình chữa nhật. Mỗi tấm ghi sẵn một phép tính hoặc kết quả tương ứng. Học sinh tham gia trò chơi lên rút 1 tấm bìa bất kì, sau đó tập hợp xếp thành vòng tròn. Mỗi học sinh tự quan sát tấm bìa của mình và của các bạn khác, tính nhẩm phép tính để chọn được cặp có cùng giá trị. Giáo viên cho học sinh trong lớp hát 1 đoạn trong 1 bài hát. Kết thúc lời hát, học sinh tự tìm tấm bìa có cùng giá trị để tạo cặp. Ai tìm đúng, tìm nhanh bạn của mình thì chiến thắng.
Áp dụng trò chơi “Cặp đôi hoàn hảo” trong hoạt động luyện tập của các bài mới để kiểm tra khả năng tính toán của học sinh trong các nội dung như: phép cộng, phép trừ, phép nhân, phép chia số tự nhiên; phép cộng, phép trừ, phép nhân,
phép chia số nguyên; phép cộng, phép trừ, phép nhân, phép chia phân số; phép cộng, phép trừ, phép nhân, phép chia số thập phân.
Trò chơi 3: “Sơ đồ tư duy”:
Phát triển thêm năng khiếu thuyết trình khi giáo viên kết hợp giữa việc thiết kế và trình bày ý tưởng.
Hình thức chơi: Chia thành các đội tranh tài thiết kế và tài thuyết trình
Ưu điểm: đơn giản, giáo viên chỉ cần chuẩn bị màu, giấy, cọ vẽ, bútHiệu ứng tích cực, học sinh thích thú. Tổng hợp được đầy đủ kiến thức của bài, của chương.
Nhược điểm: Tốn nhiều thời gian để vẽ, thuyết trình, nhận xét đánh giá
Áp dụng “Sơ đồ tư duy” được cả với bài lí thuyết và bài luyện tập (Minh chứng 5)
Trò chơi 4: “Cùng leo núi”: Đây là loại trò chơi dùng cho hoạt động “Luyện tập”, thông qua trò chơi này giúp các em vận dụng được khả năng tính toán nhanh khéo léo, gây hứng thú khi củng cố bài, đồng thời phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh.
Số lượng người tham gia: Chia lớp thành các cặp đôi
Hình thức chơi: Giáo viên chuẩn bị sẵn nội dung, các cặp đôi thi đua tính toán để điền các kết quả đúng tương ứng; làm đúng bậc 1 thì được lên tiếp bậc hai. Cứ như vậy ai làm đúng và lên được đỉnh núi trước thì chiến thắng
Áp dụng trò chơi trong hoạt động luyện tập – vận dụng của các bài mới để kiểm tra khả năng tính toán của học sinh trong các nội dung như: phép cộng, phép trừ, phép nhân, phép chia số tự nhiên; phép cộng, phép trừ, phép nhân, phép chia số nguyên; phép cộng, phép trừ, phép nhân, phép chia phân số; phép cộng, phép trừ, phép nhân, phép chia số thập phân. (Minh chứng 6)
Trò chơi 5: “Ghép hình”: Đây là loại trò chơi dùng cho hoạt động “Luyện tập – Vận dụng”, thông qua trò chơi này giúp các em phát triển năng lực tư duy, trí tưởng tượng, gây hứng thú khi củng cố bài, đồng thời phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh.
Số lượng người tham gia: Chia lớp thành các cặp đôi hoặc các đội
Hình thức chơi: Giáo viên chuẩn bị sẵn nội dung, các cặp đôi hoặc đội chơi thi đua, sử dụng các hình có sẵn để ghép thành một hình khác đúng theo yêu cầu của giáo viên. Cặp nào hoặc đội nào ghép đúng và nhanh nhất thì chiến thắng
Áp dụng trò chơi trong hoạt động luyện tập – vận dụng của các bài mới để kiểm tra khả năng tư duy, trí tưởng tượng của học sinh trong các bài như: Tam giác đều, hình vuông, lục giác đều; hình chữ nhật, hình thoi; hình bình hành; hình thang cân. (Minh chứng 7)
Điều kiện thực hiện giải pháp.
Cần chú ý tâm lý, lực học của học sinh để lựa chon trò chơi cho phù hợp
Cần đủ không gian làm việc cho trò chơi.
Bàn nghế phải tiện cho việc bố trí các trò chơi học tập.
Các phương tiện hiện đại như máy tính, máy chiếu, màn hình ti vi, băng hình,nếu có thì rất tốt cho hoạt động này.
Giáo viên cần có sự chuẩn bị bài dạy kĩ càng, dự kiến trước các tình huống sẽ xảy ra, chuẩn bị tốt đồ dùng dạy học và các vật liệu hỗ trợ hoạt động học tập của học sinh như phiếu học tập, bút lông, bảng cài, bông hoa,
Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu.
Trước đây, trong quá trình giảng dạy, giáo viên truyền đạt kiến thức bằng phương pháp thông báo có giải thích, đàm thoại, trình bày, mô tảHọc sinh học bằng tưởng tượng và ghi nhớ một cách máy móc, mau quên.
Trong năm học này tôi áp dụng biện pháp “Sử dụng trò chơi trong dạy học môn Toán 6”, do tăng cường sử dụng trò chơi trong các tiết học tôi thấy học sinh hứng thú, cảm thấy thích học hơn, nắm vững kiến thức và nhớ lâu, nhờ đó chất lượng bộ môn ngày càng được nâng lên, tỷ lệ học sinh đạt loại tốt, khá ngày càng tăng, học sinh đạt và chưa đạt ngày càng giảm.
Điểm mới trong kết quả nghiên cứu.
Sử dụng trò chơi trong hoạt động dạy học áp dụng cho tất cả các hoạt động dạy học như: Hoạt động mở đầu, hoạt động hình thành kiến thức, hoạt động luyện tập và hoạt động vận dụng. Ngoài việc kiểm tra được kiến thức cũ, tiếp thu kiến thức mới và luyện tập, vận dụng kiến thức đã học thì trò chơi góp phần phát triển năng lực, phẩm chất, rèn cho học sinh tính trung thực, tổ chức tự lực, đoàn kết. Từ đó giờ học sôi nổi hơn, các em hào hứng với bộ môn hơn, chất lượng học tập cũng tăng lên.
Lồng ghép trò chơi trong dạy học kết hợp với các phương pháp dạy học khác sẽ có ý nghĩa tích cực đối với yêu cầu đổi mới hiện nay. Việc vận dụng trò chơi trong dạy học Toán ở trường THCS sẽ làm thay đổi không khí căng thẳng trong các giờ học, tăng thêm hứng thú cho học sinh, học sinh phát huy được năng lực, phẩm chất của bản thân.
Biện pháp này áp dụng được cho tất cả các môn học ở bậc THCS, trong các hoạt động dạy học ở tất cả các bài cung cấp kiến thức mới, luyện tập thực hành, ôn tập rèn kỹ năng. Tổ chức hoạt động dạy-học bằng trò chơi học tập nó còn rèn cho học sinh các kĩ năng cơ bản như nghe, nhìn, đọc, viết, tính toán, kĩ năng sống, kĩ năng học tập, biết đoàn kết, tương trợ, hợp tác lẫn nhau, có những đức tính tốt
cần thiết cho bản thân và xã hội. Đó cũng chính là điểm mới trong đề tài sáng kiến kinh nghiệm này.
Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm.
Sử dụng trò chơi trong hoạt động dạy học góp phần hình thành năng lực, phẩm chất cho học sinh. Các em có ý thức trách nhiệm cá nhân cao, tôn trọng kỉ luật, giúp đỡ đồng đội, gắn kết với đồng đội, đoàn kết, tích cực mạnh dạn tham gia các hoạt động nhóm. Qua điều tra học sinh, tôi thấy đa số các em thích được tổ chức trò chơi trong hoạt động dạy học.
Sử dụng trò chơi trong hoạt động dạy học còn giúp học sinh hứng thú học tập hơn. Học sinh, tự giác, tích cực, chủ động trong việc tìm tòi kiến thức, đa số các em đã say mê, yêu thích môn học từ đó chăm học, học tốt hơn. Chính vì vậy chất lượng học tập của học sinh có sự tiến bộ rõ rệt so với kết quả khảo sát đầu năm học. Tỉ lệ học sinh có kết quả học tập Tốt, Khá tăng; tỉ lệ học sinh có kết quả học tập Đạt, Chưa đạt giảm.
Kết quả giữa học kì II năm học 2022 – 2023
(Có so sánh đối chứng với chất lượng khảo sát đầu năm)
Lớp
Sĩ Số
Tốt
Khá
Đạt
Chưa đạt
SL
%
Tăng
SL
%
Tăng
SL
%
Giảm
SL
%
Giảm
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
6A
40
25
62,5
15
37,5
12
30
4
10
3
7,5
4
10
0
0
0
0
Như vậy, tổ chức hoạt động dạy học có sử dụng trò chơi học tập đúng mục đích là một yếu tố góp phần quan trọng trong việc quyết định chất lượng giờ dạy môn Toán nói riêng và chất lượng giảng dạy nói chung trong các nhà trường THCS trong giai đoạn hiện nay.
PHẦN C: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
Kết luận
Từ kết quả trên tôi thấy số lượng, chất lượng học sinh đạt loại Tốt, Khá đã tăng lên rõ rệt. Không những chỉ có học sinh, phụ huynh học sinh, giáo viên giảng dạy, ban giám hiệu mà tất cả giáo viên trong nhà trường đều phấn khởi. Lãnh đạo địa phương vui mừng, tự hào và nhìn nhận sự chuyển biến tích cực trong công tác giảng dạy trường tôi nói riêng và xã Vật Lại nói chung.
Bản thân đúc rút được nhiều kinh nghiệm quý, đồng thời tăng thêm động lực và niềm đam mê trong công tác giảng dạy những năm tiếp theo. Theo tôi thì đây là một số giải pháp mà tôi cho là thiết thực, áp dụng được cho tất cả đối tượng học sinh và cho tất cả các môn học cấp THCS vì có những ưu điểm sau:
+ Phát huy được tính tích cực, tư duy sáng tạo, tăng cường khả năng giao tiếp và sự mạnh dạn của mọi đối tượng học sinh.
+ Tăng cường khả năng làm việc của học sinh, trong khi đó giáo viên chỉ là người tổ chức, điều khiển mọi hoạt động.
+ Học sinh tiếp thu bài tốt hơn, thích học môn Toán hơn. Vì vậy mà số lượng học sinh Tốt và khá tăng lên, học sinh Đạt và chưa đạt giảm một cách đáng kể.
Tuy nhiên có hạn chế là một số tình huống phát sinh làm kéo dài thời gian dự kiến cho mỗi hoạt động.
Trên đây là đề tài bản thân tôi đúc rút trong quá trình giảng dạy bộ môn nên còn có tính chủ quan, chưa được trọn vẹn. Bởi vậy rất mong được các đồng nghiệp cùng chia sẻ đóng góp để việc giảng dạy bộ môn Toán 6 đạt hiệu quả cao hơn, góp phần thực hiện tốt nhiệm vụ của nghành giáo dục đã đề ra.
Các đề xuất và khuyến nghị
Đối với phòng.
+ Mở các chuyên đề bộ môn có tính chất điển hình, tạo cho giáo viên có điều kiện trao đổi kinh nghiệm nhằm nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ.
+ Cung cấp thường xuyên, kịp thời các loại tài liệu tham khảo về cho các trường
Đối với trường.
+ Tạo điều kiện tổ chức các hoạt động ngoại khoá.
+ Phân luồng các đối tượng học sinh, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác phụ đạo học sinh yếu kém, bồi dưỡng học sinh giỏi.
+ Xây dựng nội dung buổi sinh hoạt chuyên môn tập trung vào tìm giải pháp nâng cao chất lượng giờ dạy.
Khi viết sáng kiến này tôi đã được sự quan tâm của Ban giám hiệu và các đồng nghiệp nhưng không tránh khỏi thiếu sót. Tôi rất mong sự góp ý kiến của các thầy cô đồng nghiệp cùng hội đồng khoa học để sáng kiến này hoàn thiện hơn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục cho học sinh THCS.
Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến kinh nghiệm của mình viết, không sao chép nội dung của người khác.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Ba Vì, ngày 5 tháng 4 năm 2023
Người viết sáng kiến
Phùng Thị Liên
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Sách Toán 6 – Cánh diều – của nhà xuất bản Đại học sư phạm.
Sách Bài tập Toán 6 – Cánh diều – của nhà xuất bản Đại học sư phạm.
Sách giáo viên Toán 6 – Cánh diều – của nhà xuất bản Đại học sư phạm.
Các tài liệu thiết kế trò chơi trên mạng internet.
PHỤ LỤC
HÌNH ẢNH TRÒ CHƠI TRONG BÀI GIẢNG POWERPOINT
Minh chứng 1:
Hình ảnh trò chơi “Sóc nâu và hạt dẻ”
Minh chứng 2:
Hình ảnh trò chơi “Giải ô chữ”
Minh chứng 3:
Hình ảnh trò chơi “Bức tranh bí ẩn”
Hình ảnh học sinh tích cực tham gia trò chơi
HÌNH ẢNH TRÒ CHƠI KHÔNG SỬ DỤNG POWERPOINT
Minh chứng 4:
Hình ảnh trò chơi “Tiếp sức”
Minh chứng 5:
Hình ảnh trò chơi “Sơ đồ tư duy”
Hình ảnh trò chơi “Cùng leo núi”
7. Minh chứng 7:
Hình ảnh trò chơi “Ghép hình”
Hình ảnh bài kiểm tra giữa học kì 2 của một số học sinh