Sáng kiến kinh nghiệm Rèn kĩ năng giải Toán bằng Tiếng Việt trên mạng Internet cho học sinh lớp 3

 chọn lọc những phương pháp giải bài toán dễ hiểu nhất để hướng dẫn học sinh.
Giải toán trên mạng khác với giải trên giấy vì chỉ cần tìm ra kết quả cuối cùng của bài toán mà không phải trình bày, lập luận nhiều câu chữ nên ngoài việc tìm ra kết quả đúng phải tìm ra cách giải nhanh nhất. Giáo viên tìm tòi các cách giải nhanh để hướng dẫn học sinh.
Sau khi đưa bài toán, tôi hướng dẫn học sinh đọc kĩ đề bài, tự tìm tòi, suy nghĩ để tìm ra cách giải. Tôi không làm thay học sinh mà để các em động não, tư duy, suy luận để định hướng cách giải. Trong trường hợp học sinh gặp khó khăn không thể tìm ra cách giải thì tôi gợi mở dần dần cho các em. Với cách làm như vậy, học sinh ghi nhớ kiến thức tốt hơn.
Một số bài toán không chỉ có một cách giải mà còn có nhiều cách giải, tôi luôn nhắc nhở các em chọn cách giải nhanh nhất. Vì cái đích của giải toán Violimpic là cần một kết quả cuối cùng đúng, nhanh chứ không cần cách trình bày bài giải. Ví dụ minh hoạ: Từ bốn chữ số 3, 5, 8, 6 có thể lập được bao nhiêu số tự nhiên có ba chữ số khác nhau?
Hướng dẫn:
Cách 1: Liệt kê: Các số được lập là: 358, 385, 356, 365, 386, 368, 538, 583,
586, 568, 538, 583, 835, 853, 856, 865, 836, 863.
Vậy có thể lập được 24 số có 4 chữ số khác nhau từ ba chữ số 3, 5, 8, 6.
Cách 2: Lựa chọn:
Chữ số hàng trăm có 4 cách chọn.
Chữ số hàng chục có 3 Cách chọn (vì số phải lập có 4 chữ số khác nhau). Chữ số hàng đơn vị có 2 cách chọn (vì số phải lập có 4 chữ số khác nhau). Vậy số có 4 chữ số khác nhau viết được bởi 4 chữ số 3, 5, 8, 6 là:
x 3 x 2 = 24 số.
*Trong hai cách này thì hướng dẫn học sinh nên chọn cách 2 sẽ nhanh hơn.
Biện pháp 3: Hướng dẫn cách lập nick
Để tiến hành bồi dưỡng học sinh giải toán trên mạng, điều kiện cần thiết nhất là phải hướng dẫn học sinh cách lập nick. Lập nick để luyện giải toán là một việc rất quan trọng, bởi vì có một số học sinh từ lớp 1 đến lớp 2 ít giải toán trên máy vi tính, cũng có em lập nick theo cảm tính nên quên tên đăng nhập và mật khẩu. Chính vì thế tôi hướng dẫn các em tỉ mỉ từng bước như sau:
Bước 1: Mở máy -> Nháy vào Google -> Đánh chữ Violimpic
Bước 2: Nháy trái chuột vào Violympic toán- hiện ra trang:
Bước 3: Nháy trái chuột vào Đăng kí tài khoản- hiện ra trang:
Hướng dẫn học sinh ghi đầy đủ thông tin vào những phần có kí hiệu (*). Sau khi điền xong thông tin thì vào mục Tôi đồng ý với các quy định của Violimpic. Phần họ và tên đệm: VD: Tên là: Nguyễn Nam Phong thì họ tên đệm là Nguyễn Nam; tên: Phong. Tên đăng nhập lấy tên dễ nhớ và ngắn gọn và không có dấu như: phongkm3a; phongkm3a1, phongkm3a2, phongkm3a3 (tên- trường-lớp). Mật khẩu lấy ngày quan trọng và dễ nhớ nhất như: ngày, tháng, năm sinh; sự kiện, nhân vật mà em yêu thích,các số tự nhiên liên tiếp 123456789; 987654321,.... hoặc tên đăng nhập và mật khẩu giống nhau: (tên đăng nhập phongkm3a; mật khẩu: phongkm3a). Sau đó cho học sinh thao tác lại từ đầu cách lập nick. Nếu đăng kí thấy xuất hiện thông báo là “Tên đăng nhập này đã có người sử dụng” thì chỉ cần thêm chữ số tự nhiên ở đằng sau tên đăng nhập để tránh trùng với thông tin của người khác.
Thông tin cá nhân
* Mỗi học sinh tự lập từ 2 nick trở lên (ghi tên đăng nhập và mật khẩu vào một quyển sổ tay).
Biện pháp 4: Thực hành kĩ năng làm bài trên giấy
Giúp học sinh có kĩ năng giải được tất cả các bài toán qua các vòng thi, trước hết giáo viên cũng cần lập nick truy cập mạng và giải như học sinh. Từ đó nắm bắt được cách thức thi và dự đoán được những dạng bài mà học sinh có thể gặp khó khăn để có biện pháp khắc phục.
Để các em tiếp cận và làm quen với các vòng thi thì giáo viên chụp, coppy tất cả các bài toán sau đó in ra giấy cho học sinh làm. Giáo viên hướng dẫn tỉ mỉ những dạng bài mới, bài toán khó hoặc chưa hiểu và rút ra ghi nhớ, sau đó cho học sinh làm vào giấy hoặc vở. Giáo viên nhận xét, chữa bài cụ thể, chi tiết cho từng học sinh. Tuyên dương kịp thời những học sinh làm bài tốt hoặc chăm chỉ, chịu khó.
Ví dụ minh hoạ 1: Tìm số thứ hai, biết tổng hai số là 35 và tổng hơn số hạng thứ hai 15 đơn vị.
Hướng dẫn: Số hạng thứ nhất là 15.
Số hạng thứ hai là: 35 – 15 = 20.
Trong 1 tổng, số hạng tăng (giảm) bao nhiêu đơn vị thì tổng tăng (giảm) bấy nhiêu đơn vị.
Ví dụ minh hoạ 2: Trong phép chia có số chia là 5, thương là 2, số dư là 3. Để phép chia là phép chia hết và thương tăng 3 đơn vị thì số bị chia tăng bao nhiêu đơn vị?
Hướng dẫn: Số bị chia tăng số đơn vị là: 5 x 3 – 3 = 12 (đơn vị)
Trong một phép chia có dư, để phép chia thành phép chia hết và thương tăng n đơn vị thì phải thêm vào số bị chia số đơn vị bằng tích của n nhân với số chia rồi trừ đi số dư.
Biện pháp 5: Thực hành làm trên máy tính
Khi thực hành giải toán qua mạng trên Internet trước hết hướng dẫn học sinh cách sử dụng chuột. Cầm chuột trong lòng bàn tay phải, ngón trỏ đặt lên nút bên trái, ngón giữa đặt lên nút bên phải, ngón cái và các ngón còn lại giữ chặt xung quanh thân chuột. Cầm chuột di chuyển chuột theo các hướng, mắt nhìn vào màn hình để định vị trí cho con trỏ chuột chỉ vào đúng các đối tượng cần chọn trên màn hình. Chỉ con chuột vào một đối tượng trên màn hình và nhấn nút trái chuột mỗi lần để chọn. Tổ chức cho học sinh giải từng bài trên máy vi tính.
Giáo viên thường xuyên theo dõi học sinh thực hành để nắm bắt những lỗi mà học sinh còn mắc phải để uốn nắn kịp thời. Qua thực tế cho thấy nếu không được uốn nắn kịp thời thì ngay cả những em giỏi lại dễ bị loại ngay từ vòng cấp trường. Tôi luôn nhắc nhở các em phải tính toán cẩn thận, chắc chắn, không nên vội vàng hấp tấp. Tôi thường căn dặn các em làm đúng và đạt điểm tối đa mới là
quan trọng nhất sau đó mới tính đến yếu tố thời gian, tuy nhiên cũng đừng để thời gian quá lâu.
Đối với dạng bài: Cuộc đua cún cưng
Đây là dạng bài năm nay mới xuất hiện, nhiều học sinh chưa biết cách thi nên giáo viên hướng dẫn kĩ học sinh.
Sau khi đọc kĩ yêu cầu, ấn nút “Mũi tên” màn hình sẽ hiện ra:
Cách chơi: Dùng con trỏ chuột ấn vào Tên chú cún của bạn? Sau đó ghi tên một con vật: dê, chó, mèo,
Luật chơi: Chọn nút “Bắt đầu đua” hệ thống bắt đầu tính thời gian làm bài. Màn hình xuất hiện các phép tính hoặc bài toán, nhiệm vụ của học sinh là ghi kết quả vào ô trống. Nếu làm đúng mỗi bài được 10 điểm, nếu sai không được tính điểm. Bài thi kết thúc khi đã hoàn thành hoặc hết giờ làm.
Hướng dẫn học sinh dùng Enter trên bàn phím để nộp bài hoặc dùng trỏ chuột bấm vào phần trả lời.
Đối với dạng bài tự luận: Điền số thích hợp vào chỗ chấm
Đây là bài thi không thể thiếu trong vòng thi chính thức cấp trường, cấp huyện (cấp Quận) hay cấp Thành phố. Mỗi câu làm đúng sẽ được 10 điểm, câu nào làm sai sẽ không có điểm. Với bài thi này thường có những bài khó nên nhiều khi các em không đạt điểm tối đa 100 điểm và chỉ khi nộp bài các em mới biết mình được bao nhiêu điểm và mất điểm ở câu nào cũng chẳng biết, bởi vậy tôi thường chụp ảnh ghi lại cả đề bài lẫn kết quả của các em để giúp các em tháo gỡ, tìm hiểu nguyên nhân. Ở vòng thi Quận nếu gặp bài không thể giải được có thể bỏ qua để giải các bài dễ trước sau đó quay lại làm nốt nếu thời gian cho phép. Và không để bị bỏ sót bài tôi cho các em sử dụng phím tab để chuyển sang làm câu khác bởi nếu sử dụng chuột có thể sẽ bị bỏ sót bài. Khi làm xong tất cả 10 câu cần kiểm tra lại kết quả một lần nữa trước khi ấn vào nút nộp bài.
Đối với dạng bài: Đi tìm kho báu
Trước khi làm bài này tôi hướng dẫn các em tìm con đường đi về đích nhanh nhất. Mỗi cách đi đều phải trải qua 5 câu hỏi, trong trường hợp nếu có một câu nào đó làm sai thì phải nhanh chóng tìm cách đi khác để về tới đích một cách sớm nhất. Ngoài cách sử dụng chuột, tôi cho học sinh sử dụng các mũi tên lên, xuống, trái, phải trên bàn phím để làm bài thì thời gian sẽ nhanh hơn.
Đối với dạng bài: Sắp xếp
Hầu hết các em tham gia thi giải Toán trên mạng rất ngại thậm chí có em còn sợ khi gặp dạng bài này. Tuy nhiên nếu giáo viên có biện pháp giúp đỡ học sinh thì việc đó không còn là trở ngại đối với các em nữa.
Với bài toán trên, đa số giáo viên đều cho học sinh kẻ bảng ra giấy thành 20 ô như trên máy, sau đó tính và ghi kết quả vào các ô tương ứng rồi nhìn vào đó để sắp xếp. Tôi thấy cách làm này cũng được vì nó giúp học sinh có sự lựa chọn
đúng. Song theo tôi cách làm này mất khá nhiều thời gian và chỉ phù hợp với những em còn hạn chế về tính nhẩm. Còn đối với những em có kĩ năng tính nhẩm nhanh, có khả năng ghi nhớ tốt thì không nhất thiết phải làm theo cách này. Khi dạy học sinh bài toán này, tôi thường hướng dẫn học sinh theo các bước sau:
+ Trước tiên các em nhìn xem 20 ô trong bảng những ô nào có giá trị là 1 chữ số: 4, 7, 8, 9 (so sánh giá trị những ô này với nhau).
+ Tiếp theo xét 16 ô còn lại những ô nào có kết quả là số có 2 chữ số thì so sánh các số đó với nhau: 34, 40, 45, 55, 75, 98.
+ Tiếp đến xét các ô có giá trị là 3 chữ số: 104, 126, 128, 168, 225, 456, 503, 728, 978 so sánh các số với nhau.
+ Cuối cùng là ô có kết quả là số có 4 chữ số: 1000.
Đối với các bài sắp xếp có đơn vị kèm theo thì cũng làm như vậy nhưng phải đổi ra cùng đơn vị đo rồi mới thực hiện so sánh.
Đối với dạng bài: Vượt chướng ngại vật
Cách chơi: Trên đường đi ô tô gặp một số chướng ngại vật. Để vượt qua mỗi chướng ngại vật các em phải trả lời một câu hỏi, giải một bài toán. Nếu làm đúng thì ô tô tiếp tục chạy, gặp bài toán hoặc câu hỏi ở chướng ngại vật các em trả lời sai ô tô sẽ không được đi. Tại đó sẽ sinh ra một bài toán mới, câu hỏi mới (chỉ được làm thêm hai bài tại một vị trí).
Khi ô tô gặp chướng ngại vật một bài toán sẽ xuất hiện có thể gặp dạng bài trắc nghiệm hoặc tự luận.
Dạng bài trắc nghiệm: Chỉ cần kích vào vòng tròn bên trái câu hỏi mà học sinh lựa chọn.
Dạng bài tự luận (Điền kết quả): Ấn ô nhập kết quả trả lời (chỉ nhập đáp số theo yêu cầu).
Luật chơi: Bài thi kết thúc trong ba trường hợp khi các em đã về đích; khi hết giờ làm bài hoặc khi các em đã vi phạm quá số lỗi quy định tại một chướng ngại vật. Khi về đích các em sẽ có số điểm tương ứng, điểm và thời gian làm bài sẽ được lưu lại.
* Lưu ý: Khi điền xong kết quả vào ô trống thì không bấm vào phần trả lời trên máy tính mà bấm vào phím Enter sẽ giúp các em nhanh hơn.
Đối với kiểu bài: Thỏ tìm cà rốt
Cách chơi: Tự chọn một đường trong mê cung để đưa Thỏ đến được với cà rốt. Dùng con trỏ chuột ấn vào ô đi đến liền kề Thỏ sẽ đi đến đó (chỉ đi qua hai ô liền nhau có chung cạnh).
Trên đường đi Thỏ gặp chướng ngại vật là những ô có đặt dấu “?”. Để vượt được chướng ngại vật phải giải được các bài toán trong mỗi dấu “?”. Khi tìm được kết quả đúng của bài toán Thỏ sẽ tiếp tục được đi qua, khi kết quả là sai, ô chứa dấu “?” sẽ trở thành chướng ngại vật (là ô màu đen hoá đá). Đến đây phải tìm đường khác đưa Thỏ đến được cà rốt.
Luật chơi: Khi chọn nút “Bắt đầu” thì hệ thống bắt đầu tính thời gian làm bài, có đồng hồ đếm ngược thời gian thông báo thời gian làm bài còn lại. Bài chơi kết thúc khi các em đưa được Thỏ đến chỗ cà rốt; khi hết giờ hoặc các em không còn đường đi nào để đến được đích, điểm thời gian làm sẽ được lưu lại.
*Lưu ý: Khi điền xong kết quả vào ô trống thì không bấm vào phần trả lời trên máy tính mà bấm vào phím Enter sẽ giúp các em nhanh hơn.
Một số hình ảnh học sinh tham gia thi giải Toán bằng Tiếng Việt trên Interet.
Biện pháp 6:
Về phía giáo viên: Thường xuyên tổ chức, theo dõi học sinh thực hành để nắm bắt những lỗi mà học sinh còn mắc phải để uốn nắn kịp thời. Nhắc nhở học sinh làm bài vào nháp rồi mới điền kết quả.
Học sinh Tiểu học thường “bản lĩnh” thi cử chưa tốt, các em hồi hộp, lo sợ khi vào phòng thi; do tâm lí thi một bài chưa tốt đã nghĩ là mình hỏng rồi thế là buông xuôi, thậm chí bỏ những bài sau hoặc thoát ra. Vì vậy giáo viên cần giáo các em có tâm lí thoải mái trước khi vào phòng thi, đồng thời dặn dò các em hết sức bình tĩnh, tính toán thật kĩ, làm bài hết khả năng của mình.
Các bài toán trên mạng trung bình hai tuần ra một vòng mới. Trong cùng một vòng, đề bài toán không giống nhau, mỗi lần mở mạng là một đề toán khác (có thể cùng một dạng, cũng có thể không cùng dạng). Nội dung các bài bám sát nội dung chương trình, mức độ khó cũng tăng dần. Giáo viên rèn cho học sinh nắm chắc kiến thức cơ bản như kĩ năng tư duy, suy luận lôgíc, đặc biệt là kĩ năng tính nhẩm.
Muốn đạt giải, học sinh không chỉ đạt kết quả bài thi cao mà còn phụ thuộc vào thời gian làm bài và số lần làm bài thi vòng đó. Vì vậy hướng dẫn học sinh sử dụng công nghệ thông tin một cách thành thạo và biết xử lí cơ bản khi có bất trắc xảy ra.
Về phía học sinh: Các em phải say sưa học tập, lập nhiều nick giải để làm quen với nhiều dạng toán, kĩ năng tính toán và kĩ năng sử dụng công nghệ thông tin thành thạo.
Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
Qua công tác bồi dưỡng học sinh giỏi giải Toán bằng Tiếng Việt qua Internet, tôi thấy được một số kết quả như sau:
Học sinh có kĩ năng tính toán, khắc sâu được kiến thức môn học chất lượng môn học của các em cũng tiến bộ hơn. Phấn khởi vì những gì đạt được qua đợt tham gia giải toán này (sự tự tin bản thân, tích cực học tập, thân thiện hơn với trường học, thầy cô, bạn bè trong và ngoài nhà trường qua giao lưu ở sân chơi, phát huy được năng khiếu Toán học và kĩ năng sử dụng máy tính cũng như kĩ năng giải toán...).
Kết quả cụ thể về số lượng chất lượng năm học 2016 – 2017 như sau:
Các cấp
Nhất
Nhì
Ba
Khuyến khích
Trường
8
15
20
25
Quận
1
7
10
5

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
Kết luận
Qua quá trình thực hiện đề tài này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ rất tận tình của quý đồng nghiệp, sự cố gắng nhiệt tình của các em học sinh và sự ủng hộ của các bậc phụ huynh, Ban giám hiệu nhà trường.... Bản thân tôi nhận thấy để đạt được hiệu quả giáo viên phải lựa chọn đúng đối tượng để đưa vào bồi dưỡng. Tham khảo tìm tòi nhiều tài liệu và thực hành giải toán như học sinh. Lựa chọn phương pháp dạy học dễ hiểu và không ngừng đổi mới. Hướng dẫn học sinh và theo dõi học sinh thực hành trên máy.
Khuyến nghị
2.1- Đối với Bộ- Sở giáo dục và đào tạo:
- Duy trì cuộc thi giải Toán trên mạng hằng năm để học sinh được giao lưu, học hỏi.
2.2- Đối với Phòng giáo dục và đào tạo:
- Tổ chức các lớp tập huấn cho giáo viên về bồi dưỡng học sinh giải Toán qua mạng.
2.3- Đối với nhà trường:
- Có phòng máy riêng cho đội tuyển được luyện tập.
Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ của tôi rút ra trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi giải toán qua mạng internet. Nhưng chắc chắn còn nhiều khiếm khuyết và chưa hoàn chỉnh. Rất mong nhận được sự đóng góp của Ban giám hiệu, các cấp lãnh đạo, quí đồng nghiệp góp ý và bổ sung để đề tài được hoàn chỉnh và khả thi hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
* Tôi cam đoan sáng kiến này là do tôi viết, không sao chép của người khác.
Hà Nội, ngày 10 tháng 4 năm 2017
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Violimpic trên Internet.
Phương pháp dạy toán ở trường Tiểu học.
Chuyên đề giải toán qua mạng trên Internet.
Các sách nâng cao môn Toán lớp 3.
Sách giáo khoa, sách giáo viên môn Toán lớp 3.
4- Các công văn chỉ đạo về Cuộc thi giải Toán bằng Tiếng Việt trên Internet.
ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG GIÁM KHẢO TRƯỜNG
ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG GIÁM KHẢO PHÒNG GIÁO DỤC QUẬN