Sáng kiến kinh nghiệm Phát triển năng lực toán học cho học sinh qua dạy học chủ đề Các phép toán véc tơ - Hình học 10 theo định hướng giáo dục STEM

Bình thường	Không thích
Biểu đồ 1: Khảo sát sự hứng thú học tập môn Hình học của HS
Lượng HS luôn sẵn sàng tham gia các dự án học tập tăng lên rõ rệt(Biểu đồ 2)
50%
45%
40%
35%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
Lớp đối chứng(10C5)
Lớp thực nghiệm(10C7)
Luôn sẵn	Chưa biết	Không bao sàng	được	giờ
Biểu đồ 2: Khảo sát tinh thần luôn sẵn sàng tham gia các dự án học tập
Kết quả đánh giá điểm của HS lớp 10C7 sau hoạt động học tập được GV tổng hợp như sau:
TT

Họ tên HS
Điểm

Điểm trung bình
Tổ trưởng đánh giá
Các nhóm đánh giá
GV
đánh giá
Bài kiểm tra
Nhóm 1
1
Dương Khánh Lam(TT)
8
8,5
8
9,5
8,5
2
Nguyễn Cảnh Hải Đăng
7
8,5
7
7,5
7,5
3
Phan Huyền My
7
8,5
7,5
8
7,75
4
Nguyễn Văn Mỹ
7
8,5
7,5
6
7,25
5
Đỗ Thị Tuyết Ngân
8
8,5
8
8
8,13
6
Phạm Thị Yến Nhi
8
8,5
8
8
8,13
7
Lê Hoàng Phúc
8
8,5
8
8
8,13
8
Nguyễn Thị Hà Quyên
9
8,5
8,5
8,5
8,63
9
Trần Vinh Tú
9
8,5
8,5
9
8,75
10
Nguyễn Bá Tuấn
7
8,5
7,5
7
7,5
11
Đinh Công Phước
7
8,5
7,5
6,5
7,4
Nhóm 2
1
Hồ Minh Bảo
9
8
8,5
9,5
8,75
2
Phạm Thị An Bình
8
8
8
8,5
8,13
3
Chế Thị Hoài
8
8
7,5
6
7,4
4
Bùi Quốc Huy
7
8
7,5
8
7,63
5
Nguyễn Sỹ Kiên
7
8
7,5
7,5
7,5
6
Nguyễn Thị Thảo Nguyên
8
8
8
8,5
8,13
7
Hồ An Ninh
9
8
8,5
9,5
8,75
8
Lê Đình Anh Quân
8
8
8
8,5
8,13
9
Trần Thị Anh Thơ
7
8
7,5
7,5
7,5
10
Ngân Thị Anh Thư
8
8
8
7,5
7,88
11
Lê Xuân Mạnh
8
8
8
8
8
Nhóm 3
1
Phạm Bá Mạnh Dũng
9
7,5
8,5
9
8,5
2
Lê Đức Anh(B)
7
7,5
7
6
6,9
3
Lương Nguyễn Thục Anh
7
7,5
7
7,5
7,25
4
Bùi Thị Ngọc Linh
7
7,5
7
7,5
7,25

5
Lương Thị Thanh Hằng
8
7,5
7,5
8
7,75
6
Nguyễn Thúy Ngân
9
7,5
8,5
8,5
8,38
7
Nguyễn Trần Quang Huy
8
7,5
7
8
7,63
8
Trương Viết Khánh
8
7,5
7,5
8,5
7,88
9
Trương Minh Dương
8
7,5
7,5
7,5
7,63
10
Doãn Nhật Tân
7
7,5
7
8
7,38
11
Nguyễn Ngọc Mai Trang
7
7,5
7
8,5
7,5
Nhóm 4
1
Lê Trọng Phú
7
8
7,5
8
7,63
2
Lê Đức Anh (A)
8
8
8
8,5
8,13
3
Nguyễn Văn Độ
9
8
8,5
8,5
8,5
4
Chu Thị Thanh Hằng
9
8
8,5
8
8,38
5
Nguyễn Minh Hiếu
8
8
8
8,5
8,13
6
Nguyễn Thị Quỳnh Anh
7
8
7,5
8
7,63
7
Lê Sỹ Nguyên
8
8
8
8,5
8,13
8
Đoàn Thị Yến Nhi
7
8
7,5
7,5
7,5
9
Trần Duy An
7
8
7,5
7
7,38
10
Đặng Thị Anh Thư
8
8
7,5
7,5
7,75
11
Nguyễn Quang Thành
7
8
7,5
6
7,1
Qua bảng điểm trên với HS lớp 10C7, tôi nhận thấy : Đánh giá về mặt kiến thức có sự chênh lệch giữa HS giỏi, khá, trung bình. Còn điểm trung bình chung của dự án giữa các HS có sự chênh lệch không nhiều. Do sự đánh giá của GV, của các tổ trưởng chênh lệch không lớn, chủ yếu động viên tinh thần, kích thích thái độ học tập của HS trong hoạt động hợp tác nhóm.
Một số hình ảnh hoạt động dạy học chủ đề
Một số hình ảnh sản phẩm dự án của học sinh (được trình bày bởi Powerpoin)
Bài kiểm tra của học sinh:
Sản phẩm mà học sinh tự làm sau khi học xong chủ đề theo định hướng giáo dục STEM (Tên lửa nước):
PHẦN 3. KẾT LUẬN
Trong đề tài này một lần nữa tôi nghiên cứu sâu hơn về thực trạng dạy và học ở trường tôi hiện nay, những quan điểm về đổi mới PPDH, giáo dục STEM, các PPDH tích cực. Tôi cũng đã nghiên cứu rất kĩ các công văn chỉ đạo của cấp trên về vấn đề xây dựng các chủ đề giáo dục STEM. Tôi đã xây dựng và tổ chức các hoạt động dạy học định hướng giáo dục STEM trong dạy học phần Các phép toán véc tơ- Hình học 10. Những hoạt động mà tôi xây dựng và tổ chức rất đơn giản, dễ thực hiện, phù hợp với đối tượng HS THPT. Các em có thể sử dụng những nguyên liệu có sẵn trong thực tế, an toàn để làm ra các sản phẩm hữu ích, các em được tìm hiểu về quê hương, tạo ra những bài thuyết trình rất ý nghĩa.
Qua thực nghiệm, tôi thấy khi các em được tham gia các hoạt động học tập theo định hướng giáo dục STEM, các em không chỉ biết vận dụng kiến thức môn Toán mà còn áp dụng kiến thức môn Vật lý, Hóa học, Sinh học, Công nghệ, Tin học, Địa lý, Ngữ Văn, Lịch sử để tạo nên những sản phẩm hoàn chỉnh. Tham gia những hoạt động này, việc học của HS thực sự có giá trị vì nó kết nối với thực tế và rèn luyện được nhiều kĩ năng hoạt động và kĩ năng sống. HS cũng được tạo điều kiện minh họa kiến thức mình vừa nhận được và đánh giá mình học được bao nhiêu và giao tiếp tốt như thế nào. Học sinh biết liên kết các kiến thức để giải quyết các vấn đề thực tiễn, biết sử dụng, quản lí và truy cập công nghệ, biết về quy trình thiết kế kĩ thuật và chế tạo ra các sản phẩm.
Trong những năm gần đây các câu hỏi, bài tập cũng đang dần thay đổi theo hướng gắn với những tình huống thực tiễn. Vì vậy HS cần có NL tốt mới làm bài được. Do đó đòi hỏi GV phải tích cực tìm hiểu, nghiên cứu, sử dụng những hình thức, PPDH mới, phù hợp. Và ta thấy dạy học thông qua tổ chức dạy học theo định hướng giáo dục STEM cho HS là một PPDH rất hiệu quả mà GV nên áp dụng. Sử dụng hình thức dạy học theo hướng tích cực này còn giúp GV thực hiện tốt hơn yêu cầu đổi mới PPDH của ngành giáo dục trong dạy học nói chung, dạy học môn Toán- Hình nói riêng.
Tuy nhiên, việc dạy học theo định hướng STEM ở các trường THPT nói chung còn gặp nhiều khó khăn, đòi hỏi sự cố gắng rất cao của người học, trong đó đặc biệt đòi hỏi GV phải nâng cao sự hiểu biết về giáo dục STEM nói chung và phải đầu tư trí lực trong việc thiết kế và tổ chức dạy học, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả dạy học.
Đề tài đã đạt được những mục đích và nhiệm vụ đặt ra. Tuy nhiên đề tài sẽ không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong được đón nhận những góp ý bổ ích của quý vị giám khảo và ban nghiệm thu SKKN để đề tài càng có ý nghĩa thiết thực hơn.
Tác giả
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]. Bộ Giáo dục và Đào tạo - Vụ giáo dục trung học (6/2014), Chương trình phát triển trung học 2014, Tài liệu tập huấn, kiểm tra đánh giá trong quá trình dạy học theo định hướng phát triển NL HS trường THPT.
[2]. Bộ Giáo dục và Đào tạo - Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể trong chương trình giáo dục phổ thông mới 2018.
[3]. Bộ Giáo dục và Đào tạo (12/2014), Tài liệu hội thảo xây dựng chương trình giáo dục phổ thông định hướng phát triển NL HS.
[4]. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2014), Dạy học và kiểm tra đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển NL HS.
[5]. Bộ Giáo dục và Đào tạo - Vụ giáo dục trung học (2018), Định hướng STEM trong trường trung học (lưu hành nội bộ).
[6]. Bộ Giáo dục và đào tạo, Tài liệu bồi dưỡng phát triển NL nghề nghiệp GV, modun 18,25, Nxb giáo dục năm 2013.
[7]. Mô đun 9-Tập huấn BDTX 2022-Taphuan.csdl.edu.vn
[8]. Sách giáo khoa Hình học 10(Cơ bản) – Trần Văn Hạo (Tổng chủ biên) - Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam – 2006.
[9]. Sách giáo khoa Hình học 10(Nâng cao) – Đoàn Quỳnh (Tổng chủ biên) - Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam – 2006.
[10]. Sách bài tập Hình học 10(Cơ bản) – Vũ Tuấn (Tổng chủ biên) - Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam – 2006.
[11]. Sách bài tập Hình học 10 (Nâng cao) – Nguyễn Huy Đoan (Tổng chủ biên) - Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam – 2006.
[12]. Sách GV Hình học 10 (Cơ bản) – Trần Văn Hạo (Tổng chủ biên) - Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam – 2006.
[13]. Sách GV Hình học 10 (Nâng cao) – Đoàn Quỳnh (Tổng chủ biên) - Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam – 2006.
[14]. Bộ SGK Toán 10-Kết nối tri thức với cuộc sống-Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam – 2021.
[15]. Bộ SGK Toán 10-Chân trời sáng tạo - Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam . [16]. Bộ SGK Toán 10-Cánh diều-Nhà xuất bản Đại học sư phạm.
PHỤ LỤC 1 : PHIẾU ĐIỀU TRA HỌC SINH
(Đánh dấu (x) vào ô trả lời)
Em quan tâm (hoặc có hứng thú) đến nội dung nào của dự án?
Nội dung
Có
Không
Dự án 1: Định nghĩa, các quy tắc và tính chất của phép toán tổng và hiệu hai vecto - Ứng dụng thực tiễn


Dự án 2: Định nghĩa, các quy tắc và tính chất của phép toán tich vecto với một số - Ứng dụng thực tiễn


Dự án 3: Vận dụng các phép toán vecto giải thích các hiện tượng tự nhiên


Dự án 4: Tạo sản phẩm thực tiễn


Khả năng của học sinh
TT
Nội dung điều tra
Có
Không
1
Khả năng thiết kế bản trình chiếu trên Powerpoint


2
Khả năng hội họa


3
Khả năng tìm kiếm thông tin trên mạng internet


4
Khả năng phân tích và tổng hợp thông tin


5
Khả năng thuyết trình


Mong muốn của học sinh khi tham gia vào dự án
TT
Mong muốn của học sinh
Trả lời
1
Phát triển năng lực hợp tác

2
Phát triển năng lực sử dụng công nghệ

3
Phát triển năng lực giao tiếp

4
Phát triển năng lực thu thập và xử lý thông tin

5
Phát triển năng lực giải quyết vấn đề

6
Phát triển năng lực tự học, tự nghiên cứu


7
Các năng lực khác......
..


Đại diện bên A:
PHỤ LỤC 2 : HỢP ĐỒNG HỌC TẬP
Anh sơn, ngày  tháng  năm 
Ông (bà): 
Chức danh: GV dạy môn Toán – Trường THPT Anh Sơn 3
Đại diện bên B:
HS :	Chức danh: Nhóm trưởng.
Nội dung hợp đồng:
Bên A cung cấp cho bên B một gói điểm 85 điểm/nhóm/11 HS. Bên B chịu trách nhiệm phân phối cho từng thành viên theo đúng NL, đúng nhiệm vụ và đúng kết quả sản phẩm được phân công.
Bên B có trách nhiệm hoàn thành một sản phẩm về	đảm bảo theo
đúng các tiêu chí đánh giá.
Thời hạn hoàn thành hợp đồng	kể từ sau ngày kí hợp đồng
Bên A có trách nhiệm cung cấp các tài liệu định hướng, tài liệu tham khảo, hỗ trợ khi được yêu cầu.
Bên B có trách nhiệm thực hiện theo đúng yêu cầu về nội dung sản phẩm, hình thức trình bày và thời gian hoàn thành.
Nếu bên B không hoàn thành đúng yêu cầu thì bên A sẽ thu hồi lại gói điểm mà bên A đã cung cấp cho bên B.
ĐẠI DIỆN BÊN A	ĐẠI DIỆN BÊN B
..	
PHỤ LỤC 3: BIÊN BẢN LÀM VIỆC NHÓM.....
Thời gian, địa điểm, thành phần
Địa điểm:...............................................................................................................................................................................................
Thời gian: ...........................................................................................................................................................................................
Số thành viên có mặt......................Vắng mặt..............................................................................................................
Nội dung công việc (Ghi rõ tên chủ đề thảo luận hoặc nội dung thực hành)
STT

Họ và tên

Công việc được giao
Thời hạn hoàn thành
Điểm của tổ chấm

Ghi chú
1





2






Kết quả làm việc...
Thái độ tinh thần làm việc....
Đánh giá chung
Ý kiến đề xuất
Thư kí	Nhóm trưởng
..	
PHỤ LỤC 4: CÂU HỎI ĐỊNH HƯỚNG CHO CÁC DỰ ÁN
Dự án 1: Định nghĩa, Các quy tắc và tính chất của phép toán tổng và hiệu hai vecto - Ứng dụng thực tiễn
Câu hỏi 1: Nêu định nghĩa tổng, hiệu hai véc tơ.
Câu hỏi 2: Nêu tính chất phép cộng hai véc tơ (vẽ hình mô tả cho các tính chất trên)
Câu hỏi 3: Qui tắc 3 điểm, qui tắc hình bình hành, quy trắc trừ véc tơ (Xây dựng quy tắc bằng định nghĩa hoặc bằng cách đưa ra rồi chứng minh)
MA + MB
Câu hỏi 4: M là trung điểm AB. Tìm
GA + GB + GC
Câu hỏi 5: G là trọng tâm của tam giác ABC. Tìm Câu hỏi 6: Thế nào là tổng hợp lực? Lấy ví dụ cụ thể
Câu hỏi 7: Làm thế nào để tính được lực tác động vào một chất điểm đang chuyển động để vật đứng yên hoặc chuyển động theo hướng định sẵn?
Câu hỏi 8: Nêu và giải thích được một số vận dụng trong thực tế như kéo thuyền, kéo co.
Dự án 2: Các quy tắc và tính chất của phép toán tích vecto với một số - Ứng dụng thực tiễn
Câu hỏi 1: Nêu định nghĩa tích của một véc tơ với một số Câu hỏi 2: Các tính chất của phép nhân vecto với một số
Câu hỏi 3: Tính chất trung điểm đoạn thẳng, trọng tâm tam giác Câu hỏi 4: Điều kiện để 2 vecto cùng phương, 3 điểm thẳng hàng Câu hỏi 5: Biểu thị một vecto theo 2 vecto không cùng phương
Câu hỏi 6: Thế nào là phân tích lực? Tác dụng của việc phân tích lực trong thực tiễn? (Lấy ví dụ cụ thể)
Câu hỏi 7: Cách tìm hướng và độ lớn của các lực tác động theo 2 hay nhiều hướng khác nhau để vật đứng cân bằng?
Dự án 3: Vận dụng các phép toán vecto giải thích các hiện tượng tự nhiên
Câu hỏi 1: Làm rõ các khái niệm: Thủy triều, “Triều cường”, “Triều kém” Câu hỏi 2: Tìm hiểu các lực tác động lên trái đất
Câu hỏi 3: Tìm hiểu tác động của Mặt trăng, Mặt trời lên trái đất và giải thích hiện tượng thủy triều
Câu hỏi 4: Tìm hiểu trận đánh của Ngô Quyền trên sông Bạch Đằng.
Câu hỏi 5: Lấy một số ứng dụng thực tiễn áp dụng kiến thức phép toán véc tơ
Dự án 4: Tạo sản phẩm thực tiễn
Tên sản phẩm: Tên lửa nước
Yêu cầu :	- Sản phẩm hoạt động tốt, đảm bảo an toàn và hình thức(đẹp).
- Nguyên vật liệu đơn giản, dễ tìm, tiết kiệm tối đa kinh phí.
PHỤ LỤC 5 : PHIẾU ĐÁNH GIÁ
PHIẾU ĐÁNH GIÁ BÀI BÁO CÁO
Tên nhóm: ..Số lượng thành viên: 
Nội dung nhóm trình bày:
TT
Tiêu chí
Điểm
Ghi chú
1
Nội dung đúng yêu cầu , rõ ràng, khoa học


2
Hình thức trình bày đẹp mắt, dễ quan sát


3
Trình bày báo cáo sinh động, hấp dẫn, rõ ràng, dễ hiểu


4
Khả năng sử dụng công nghệ thông tin


5
Tổ chức và tương tác hiệu quả


Tổng điểm


Điểm trung bình (Cộng tổng điểm và chia cho 5) :
Chữ kí người đánh giá
...
PHIẾU ĐÁNH GIÁ CÁ NHÂN KHI LÀM VIỆC NHÓM
Họ tên người được đánh giá:. Nhóm ..
TT
Tiêu chí
Điểm
Ghi chú
1
Tuân thủ theo sự điều hành của nhóm trưởng


2
Thể hiện sự hứng thú đối với nhiệm vụ được giao



3
Tích cực, tự giác trong học tập



4
Thể hiện sự ham hiểu biết, nếu có câu hỏi với GV phải là câu hỏi liên quan đến nội dung của chủ đề


5
Thể hiện được vai trò của cá nhân trong nhóm


6
Cá nhân có đóng góp ý kiến trong nhóm


7
Có sự sáng tạo trong hoạt động


8
Cá nhân tham gia vào tất cả các giai đoạn làm việc nhóm


9
Sản phẩm có những điểm mới để nhóm khác học tập


10
Sản phẩm đạt yêu cầu, có chất lượng


Điểm trung bình (Cộng tổng điểm và chia cho 10)
Chữ kí nhóm trưởng
...
PHỤ LỤC 6 : BÀI KIỂM TRA
Họ và tên:.Lớp:.
Trắc nghiệm(8 điểm)
Câu 1.	Cho 4 điểm bất kì A, B,C,O . Đẳng thức nào sau đây đúng?
OA = OB + AB .	B. AB = OB + OA.
C. AB = AC + BC .	D. OA = CA + OC .
AB = DC
Câu 2.	Cho hình bình hành ABCD với I là giao điểm của 2 đường chéo. Khẳng định nào sau đây là khẳng định sai?
IA - CI = 0
A.	B.
AC = BD
AB - DA = AC
C.	D.
AB - CA
Câu 3.	Cho tam giác đều ABC cạnh a . Khi đó

bằng.
A. a
3 .	B.
.	C. 2a .	D. a .
a 3
2
CH - HC
Câu 4.	Cho tam giác đều ABC có cạnh bằng a , H là trung điểm cạnh BC . Vectơ có độ dài là:
a 7
A. a .	B. 3a .	C. 2a 3 .	D.	.
2	3	2
Câu 5. Trên đường thẳng MN lấy điểm P sao cho định đúng trong hình vẽnào sau đây:
MN = -3MP . Điểm P được xác
A. Hình 1.	B. Hình 2.	C. Hình 3.	D. Hình 4.
Câu 6. Cho tam giác ABC. M, N lần lượt là trung điểm của AB và AC. Tìm khảng định đúng.
A. MN = 1 CB .	B.
2
C. AB = 2AM .	D.
MN = 2CB .
AB = -2AM .
Câu 7. Cho tam giác OAB có M, N là trung điểm của OA, OB. Chọn mệnh đề đúng
A.
C.

2
MB = - 1 OA + OB
MB = - 1 OA - OB
2
B.
MB = 1 OA - OB
MB = 1 OA + OB
2
D.
F3 = MC
2
Câu 8. Cho ba lực
F1 = MA, F2 = MB ,
cùng tác động vào một ô tô tại điểm
F3
M và ô tô đứng yên. Cho biết cường độ hai lực
F1 ,
đều bằng 25N và góc
AMB = 600 . Khi đó cường độ lực	là
F2
A. 25 3N .	B. 50 3N	C. 50 2N .	D. 100 3N
F2 = MB
Tự luận (2 điểm)
F1
F2
Câu 1. Cho hai lực F1 = MA,
cùng tác động vào một vật tại điểm M. Cường
độ hai lực động lên vật.
,
lần lượt là 300N và 400N,
AMB = 900 . Tìm cường độ của lực tác
Câu 2. Một dòng sông chảy từ phía Bắc xuống phía Nam với vận tốc 10 km/h. Một ca nô chuyển động từ phía Đông sang phía Tây với vận tốc 40 km/h so với mặt nước. Tìm vận tốc của ca nô so với bờ sông.