Sáng kiến kinh nghiệm Một số trò chơi góp phần đổi mới phương pháp dạy học Toán lớp 3

ếp theo ) bài số 2 trang 80, có thể sử dụng ở tiết luyện tập chung bài số 4 trang 83.
 9 . TRÒ CHƠI 9 : TÌM NGỌC TRAI
 * Mục đích : - Củng cố về nhận biết giá trị các số La Mã .
 - Tạo hứng thứ học tập, rèn luyện và phát triển năng lực tư duy.
 * Chuẩn bị : Học sinh chuẩn bị 5 que tính.
 * Thời gian chơi: Khoảng 3- 5 phút.
 * Cách chơi : Chơi thi đua giữa cá nhân.
 Các bạn đặt que tính lên bàn, khi quản trò nêu lệnh các bạn thi nhau xếp xem ai làm nhanh nhất, đúng nhất.
 Ví dụ : Trò chơi được sử dụng trong tiết Luyện tập bài 4 tr122 sgk. 
 Quản trò nêu lệnh: Hãy dùng 5 que tính để xếp thành số mười bốn.
 Các bạn thi xếp . 
Quản trò nêu tiếp nhấc một que tính để được số mười sáu.
Các bạn xếp: 
 Tiến hành tương tự xếp 5 que tính để được số mười sáu, nhấc một que tính để xếp lại thành số hai mốt. 
 Bạn nào làm xong trước sau mỗi lần thì có tín hiệu giơ tay hoặc vỗ tay. Quản trò quan sát, nhận xét và tổng hợp kết quả . Nếu bạn nào làm nhanh đúng và đẹp nhất trong số lần xếp số thì được phong bì “Ngọc Trai ” được thưởng một bó que tính .
 Trò chơi được sử dụng ở tiết làm quen với số La Mã, bài luyện tập bài số 4 trang 122.
II. TRÒ CHƠI CÓ NỘI DUNG ĐẠI LƯỢNG VÀ ĐO ĐẠI LƯỢNG – YẾU TỐ THỐNG KÊ
 1 .TRÒ CHƠI SỐ 1: ĐI SIÊU THỊ TRỔ TÀI MUA BÁN
* Mục đích : 
- Giúp các em nắm vững kỹ năng tính nhẩm nhanh 4 phép tính, nắm vững một số đơn vị tiền Việt Nam.
- Biết ứng dụng để trao đổi hàng hoá khi cần thiết. Biết một vài nguyên tắc tối thiểu khi mua bán. Quan trọng là các em được trải nghiệm.
 *Chuẩn bị : Giáo viên chuẩn bị cho hai đội, mỗi đội đi mua là 3 em: và 2 bạn là người bán hàng.
 Chuẩn bị một số tờ tiền 30 000 đồng gồm các loại tiền: 500 đồng 6 tờ, 1000 đồng 7 tờ, 2000 đồng 5 tờ, 5000 đồng 2 tờ. 
 Chuẩn bị một số đồ dùng học tập đồ dùng ở bếp như: thước 500 đồng / 1 tờ gồm 10 cái, bọc vở 1000 đồng / 1 cái, bút chì 2500 đồng / 1 cái, vở viết 2 000 đồng / 1 quyển, bút bi 1 000 đồng / 1 cái, vài gói muối, mỳ chính, mắm, .........
 Trong đó sẽ ghi sẵn giá vào giấy và dùng băng dính đính vào các đồ vật, bày tất cả vào hai bàn cho hai đội. Phát cho hai đội mỗi đội một giỏ mây để đựng hàng mua sắm.
 * Luật chơi : Khi quản trò hô “bắt đầu ” và tính giờ thì 6 bạn của hai đội sẽ vào “quầy ” chọn mua các đồ thích hợp, mua tới đâu trả tiền cho người bán hàng. Nếu tiền chẵn cần cộng nhẩm cẩn thận, .... Sau 4 phút quản trò hô “ Đóng cửa ” thì hai nhóm phải lập tức rời quầy, đếm số mặt hàng mua của mỗi nhóm vừa hết số tiền là nhóm “ Khéo mua”, được thưởng một quyển truyện tranh, và ngược lại. . Nếu số tiền cộng lại ít hơn số tiền đã mua là người “ Chậm tính toán ”, đều không được thưởng.
 (Chú ý : 3 người trong đội đều được thưởng như nhau )
Trò chơi được sử dụng trong tiết Tiền Việt Nam bài số 3 trang 132
Các em đã được trải nghiệm khi đi mua sắm
TRÒ CHƠI THỨ 2 : TÌM ĐƯỜNG ĐI ĐÚNG
* Mục đích : Củng cố biểu tượng về thời gian
* Chuẩu bị : Phiếu học tập có vẽ mô hình đồng hồ và thời gian tương ứng. 
 Ví dụ : Tiết xem đồng hồ bài số 3 trang 124.
Giáo viên chuẩn bị phiếu có nội dung như hình vẽ 
Bảng phụ có nội dung giống phiếu học tập. 
* Cách chơi: Chia lớp thành các nhóm nhỏ (nhóm bàn). Các nhóm tự bàn bạc, thảo luận và nối các hình với các đáp án có sẵn. Các nhóm thi đua nhóm nào nối đúng và nhanh nhất.
Sau 3 - 4 phút yêu cầu các nhóm dừng bút, quản trò tống kết bài đúng trên bảng phụ.
Các nhóm đổi chéo bài cho nhau để nhận xét. Nhóm nào làm được nhanh đúng sẽ thắng cuộc.
III. TRÒ CHƠI: CỦNG CỐ NỘI DUNG HÌNH HỌC 
1 .TRÒ CHƠI THỨ NHẤT : HÁI HOA TOÁN HỌC 
 * Mục đích chơi : Giúp học sinh nhớ lâu các công thức tính chu vi, diện tích của hình chữ nhật, hình vuông, chu vi hình tam giác. Từ đó vận dụng linh hoạt, kết hợp với kỹ năng tính nhẩm để tính chu vi, diện tích của hình với số đo cho trước, 
 - Phát triển khả năng diễn đạt rõ ràng , mạch lạc .
 * Chuẩn bị : Giáo viên chuẩn bị một cây cảnh đặt lên bàn giáo viên làm cây hoa. Treo sẵn trên cây các bông hoa được cắt băng giấy màu trong có ghi nội dung câu hỏi. (Tuỳ theo nội dung bài học để giáo viên chọn nội dung ghi trong hoa).
 Ví dụ: Khi dạy bài này cần: “ Ôn tập hình học” ở cuối năm giáo viên có thể chọn nội dung:
 1. Muốn tìm diện tích hình vuông 
 Một cạnh nhân bốn ra ngay khó gì?
 Bạn hãy cho biết hai câu thơ trên đúng hay sai? Hãy tính nhẩm nhanh diện tích hình vuông mà cạnh bằng 30( m )?
 Đáp án : Câu thơ trên sai vì diện tích hình vuông bằng cạnh nhân với cạnh. Diện tích hình vuông có cạnh bằng 30 m là 900 (m 2 ). 
 2. Nêu quy tắc tính chu vi hình vuông?
 3. Đố bạn điền tiếp những từ thích hợp và chỗ trống trong bài thơ sau : Diện tích chữ nhật là gì ?
 Lấy dài..tức thì ra ngay.
 Chu vi chữ nhật dễ thay.
 Lấy nhân hai là thành. 
Đáp án : Diện tích chữ nhật là gì?
 Lấy dài nhân rộng tức thì ra ngay .
 Chu vi chữ nhật dễ thay.
 Lấy dài cộng rộng nhân hai là thành. 
4. Một hình chữ nhật có số cạnh dài bằng 6m, cạnh rộng bằng 40 dm.
Bạn A nói: Diện tích hình chữ nhật bằng 24 mét vuông.
 Bạn B nói: Diện tích hình chữ nhật bằng 240 mét vuông. 
Theo bạn ai nói đúng? ai nói sai? vì sao? 
 8m
5m
 Đáp án : Bạn A nói đúng, bạn B nói sai. 
 5 . Hình bên tên gọi là gì ? 
 Chu vi, diện tích em thì tính mau? 
 Đáp án : hình bên là hình chữ nhật.
Chu vi = ( 8 + 5 ) x 2 = 26 ( m).
Diện tích = 8 x 5 = 40 ( m2) 
6 . Hãy nêu cách tính chu vi, diện tích của hình chữ nhật.
 Đáp án : Chu vi = ( dài + rộng ) x 2 ; (chiều dài, chiều rộng cùng đơn vị đo).
Diện tích = dài x rộng ; (dài , rộng cùng đơn vị đo) 
7. Một hình vuông có cạnh bằng 4 m. Bạn Mai tính ra chu vi hình vuông bằng 16m. Bạn Hà bảo rằng diện tích hình vuông này bằng 16m. Vậy ai nói đúng? ai nói sai?
 Đáp án : Bạn Mai nói đúng, bạn Hà nói sai.
* Cách chơi : Chơi thi đua giữa cá nhân.
* Quản trò điều khiển
 Học sinh xung phong lên hái hoa phải đọc to, rõ ràng nội dung câu hỏi cho cả lớp cùng nghe sau đó mới trả lời kết quả. Nếu bạn hái hoa trả lời chính xác, diễn đạt trôi chảy, gọn gàng, các bạn ở dưới lớp vỗ tay thật to để cổ vũ cho bạn. 
 Nếu bạn trả lời đúng kết quả nhưng diễn đạt chưa mạch lạc, thì lớp vẫn vỗ tay khuyến khích bạn song nhỏ và ngắn hơn. Nếu bạn trả lời sai các bạn ở dươí lớp gợi ý vẫn không trả lời được thì phải lặc cò cò về chỗ. 
 Giáo viên đánh giá, nhận xét có phần thưởng cho những bạn xuất sắc trong cuộc chơi.
2. TRÒ CHƠI THỨ HAI: AI NHANH, AI ĐÚNG 
* Mục đích chơi :
 - Củng cố cách xác định trung điểm đoạn thẳng cho trước.
 - Rèn luyện kỹ năng ước lượng, tính cẩn thận
 * Chuẩn bị : - Mỗi học sinh chuẩn bị 1 đoạn dây dài 20 cm.
 - Một tờ giấy hình chữ nhật.
 * Cách chơi: 
Chơi thi đua giữa các cá nhân trong lớp. Học sinh thi nhau tìm trung điểm hai cạnh dài của tờ giấy bằng cách gấp đôi tờ giấy hình chữ nhật rồi đánh dấu trung điểm 2 cạnh dài của hình: 
 A B I B A I B 
	A



 D C K C D K	 C
 D
 (Đoạn thẳng AB trùng lên đoạn thẳng BC )
 Sau 1-2 phút học sinh nào xác định nhanh, chính xác trung điểm ngay cạnh dài của hình chữ nhật thì thắng, được tuyên dương.
- Tiến hành tương tự khi yêu cầu học sinh tìm trung điểm của đoạn dây.
- Trò chơi này áp dụng cho tiết luyện tập bài tập số 2 trang 99 sgk.
 3 .TRÒ CHƠI THỨ 3 : NHANH MẮT, NHANH TAY
 a : Mục đích chơi : Giúp học sinh thực hành nhận biết góc vuông trên mô hình và từ đó có thể ứng dụng trong cuộc sống hằng ngày. 
Phát triển trí tưởng tượng, óc sáng tạo. Rèn tính cẩn thận, khéo léo. 
b.Chuẩn bị : Giáo viên gấp sẵn một số hình mẫu minh hoạ bằng giấy mầu để minh hoạ. - Một số mảnh bìa đánh số có hình dạng sẵn.
 * Cách chơi : Chia lớp thành các nhóm nhỏ ( nhóm cặp đôi). 
Chơi thi đua giữa các nhóm.
 Các nhóm quan sát hình mẫu minh họa trên bảng, tưởng tượng, lựa chọn rồi ghép các miếng bìa có đánh số để được góc vuông như hình mẫu. Sau 5 - 7 phút nhóm nào ghép được nhiều hình có góc vuông nhất thì nhóm đó thắng cuộc.
 Trò chơi được sử dụng trong tiết thực hành nhận biết và vẽ góc vuông bằng ê - ke bài tập số 3 trang 43 – sgk.
 4. TRÒ CHƠI SỐ 4 : NHẬN DIỆN HÌNH 
 a , Mục đích chơi : Giúp học sinh cũng cố kỹ năng nhận diện một số hình học cơ bản như hình vuông, hình chữ nhật.
 b , Chuẩn bị: 2 bảng phụ hoặc 2 tờ giấy rô ki có vẽ các hình hình học như hình chữ nhật hoặc hình vuông ở nhiều tư thế, vị trí khác nhau và một số hình khác có hình dạng dễ lẫn lộn với hình chữ nhật hoặc hình vuông.
Học sinh chuẩn bị phấn màu hay bút dạ. 
 Ví dụ : Tiết hình chữ nhật, bài tập số 1 trang 84 SGK.
Giáo viên chuẩn bị bảng phụ như sau: Hãy tô màu hình chữ nhật có trong các hình vẽ dưới đây.
*Cách chơi : Chia lớp thành hai nhóm mỗi nhóm cử 4 bạn đại diện chơi . Các bạn cón lại làm cỗ động viên cho đội mình .
 Khi quản trò hô: “ Bắt đầu ” thì bạn thứ nhất của nhóm lên nhận diện và tô mầu vào một hình chữ nhật sau đó chạy xuống chuyền phấn hoặc vỗ tay bạn thứ hai, bạn thứ hai lên chọn và tô màu vào hình thứ hai Sau 5 phút thì dừng lại. Các bạn ở dưới lớp và giáo viên đánh giá, thống kê điểm. Đội nào chọn và tô màu đúng 1 hình chữ nhật được thưởng 2 bông hoa. Nếu đội nào tô màu chưa đẹp trừ đi một bông hoa. Đội nào có nhiều bông hoa hơn sẽ thắng cuộc. 
5. TRÒ CHƠI SỐ 5 : GHÉP HÌNH
 a: Mục đích chơi: Rèn kỹ năng nhận diện hình, ghép hình.
Phát triển năng lực tư duy, trí tưởng tượng, tính cẩn thận.
 b: Chuẩn bị : Giáo viên chuẩn bị một số hình tam giác vuông cân. Phát cho mỗi nhóm 4 hình tam giác vuông. 
c : Cách chơi: Chơi thi đua giữa các nhóm. Khi quản trò hô bắt đầu thì các nhóm thi đua ghép hình như hình cho sẵn. Nhóm nào ghép đúng và xong trước sẽ thắng cuộc , được thưởng một tràng pháo tay. 
 Trò chơi này được sử dụng ở tiết luyện tập bài số 4 trang 4 SGK , sử dụng ở tiết luyện tập bài số 4 trang 11, sử dụng ở tiết số luyện tập bài số 5 trang 20 , sử dụng ở tiết luyện tập bài số 4 trang 62, sử dụng ở bài số 4 trang 71 .
D.TRÒ CHƠI RÈN LUYỆN, ỨNG DỤNG KỸ NĂNG GIẢI TOÁN
1 .TRÒ CHƠI THỨ NHẤT : TÌM ĐỘI VÔ ĐỊCH
 * Mục đích chơi : Rèn luyện kỹ năng giải các bài toán có hai phép tính đơn giản, các bài toán có liên quan đến việc rút về đơn vị.
 * Chuẩn bị : Giáo viên chia lớp thành 2 đội, mỗi đội cử ra 3 bạn đại diện lên chơi. Các bạn còn lại làm cổ động viên.
 Cô viết sẵn tóm tắt lên giấy kẻ ô ly gồm đủ 3 dạng. Phô tô làm 2 bản cho mỗi đội, đặt úp xuống theo hàng ngang ( để học sinh không nhìn thấy bài trước khi tính giờ )
Đề 1 : 4385 m
 Đội 1 
 87 m	 ? m
	Đội 2
Đề 2 5565 kg gạo
 Xe thứ nhất 
 1965 kg ? kg gạo
 Xe thứ hai 	 
Đề 3 Rổ cam
 25 quả ? quả 
 Rổ lê
 * Cách chơi : Khi quản trò hô: (5 phút bắt đầu) thì tất cả 3 bạn của 2 đội lật tờ giấy lên, đọc kỹ và giải quyết nhanh chóng yêu cầu đặt ra. Ai xong nộp bài cho quản trò rồi về chỗ ngồi, cô đánh dấu nhữngbài nộp trước thời gian quy định. Hết giờ nếu bài của đội nào viết tiếp là phạm quy không tính. Mỗi bài giải đúng được 5 bông hoa. Mỗi bài nộp trước thời gian, đúng được thêm 1 bông hoa. Đội nào có nhiều bông hoa hơn là thắng cuộc.
 Trò chơi được sử dụng trong tiết ôn tập về giải toán(tiếp theo) tr176 SGK.
 2 .TRÒ CHƠI THỨ HAI: VƯỢT CHƯỚNG NGẠI VẬT
 * Mục đích: Rèn luỵên kỹ năng giải các bài toán với các mối quan hệ trực tiếp và đơn giản.
 * Chuẩn bị : Giáo viên chuẩn bị 1 tờ giấy rô ky (hoặc bảng phụ) có vẽ hoặc dán hình tượng trưng, gắn hoa hoặc túi nhỏ để đựng đề toán mà hai đội cần giải. 
Ví dụ : Đề 3
 Đề 2 Đề 2
 Đề 1 Đề 1
 Đội Vàng Anh Đội Vành Khuyên 
Đề : Năm nay An 4 tuổi, tuổi chị gấp 2 lần tuổi An. Hỏi năm nay chị mấy tuổi ? 
Đề 2 : Tóm tắt 9 cây
 Cây cam
 ? cây
 Cây táo
Đề 3: Hà hái được 6 quả cam, kém số cam anh Hải hái được hai lần. Hãy tính số cam anh Hải hái được?
Chuẩn bị : 
Học sinh mỗi nhóm chuẩn bị 3 tờ giấy ô ly, bút, keo dán.
Giáo viên chia lớp thành 2 đội, mỗi đội tự chọn tên đặt cho đội mình.
 * Ví dụ :Vàng Anh, Vành Khuyên. Mỗi đội cử 3 em đại diện lên chơi. số còn lại làm cổ động viên cho đội nhà.
 * Cách chơi: Khi quản trò có hiệu lệnh bắt đầu chơi, mỗi đội chơi lần lượt rút đề đọc, hội ý, giải và ghi nhanh kết quả vào giấy.
 Các đội giải từ đề 1(từ dễ đến khó). Giải xong đề một thì dán lên “Đỉnh núi ” số 1, sau đó tiếp tục rút, đọc và giải đề 2. Nếu đội nào giaỉ nhanh hơn có quyền rút đề 3 để giải. Trường hợp hai đội cùng giải xong đề 1 và 2 cùng lúc, thì quản trò và cả lớp kiểm tra xem hai đội đã giải đúng chưa, nếu đội nào giải chưa đúng thì không được giải đề 3 .Nếu cả hai đội giải đúng đề 1 và 2 thì cả hai đội cùng đọc và giải đề 3( quanr trò đọc đề cho hai đội cùng giải ). Đội nào giải đúng cả 3 đề mà xong trước thì sẽ là đội(chinh phục đựơc đỉnh cao) thắng cuộc sẽ được nhận phần thưởng kích lệ như bút chì, thước kẻ, kẹo.
 Trò chơi này được sử dụng ở tiết ôn tập về giải toán trang 176 SGK.
 * Thời gian sử dụng cho trò chơi này là 15 phút. 
C. PHẦN KẾT LUẬN
1. Kết luận chung 
 Qua quá trình áp dụng sáng kiến: “ Một số trò chơi góp phần đổi mới phương pháp dạy học toán lớp 3”. Đặc biệt là tôi đã mạnh dạn sử dụng linh hoạt một phần nhỏ phương pháp mới của mô hình VNEN mà tôi đã được tiếp thu chuyên đề của 2 năm trước. Bản thân tôi nhận thấy việc đưa hình thức trò chơi vào giờ học toán ở Tiểu học nói chung và giờ học toán lớp 3 nói riêng là rất cần thiết. Bởi vì sử dụng trò chơi học tập theo phương pháp mới này không chỉ giúp học sinh nắm được, củng cố được nội dung kiến thức toán một cách nhẹ nhàng, mà còn giúp học sinh phát triển lực tư duy, phát triển trí tưởng tượng, khả năng diễn đạt mạch lạc, tự tin hơn, năng đông, được trải nghiệm, liên hệ thực tế. Nhất là tạo hứng thú học tập, tạo niềm vui, lòng say mê học tập cho các em. Từ đó rèn luyện đức tính chăm chỉ, tự tin, năng động sáng tạo góp phần rèn luyện cho các em phẩm chất và phong cách làm việc của người lao động mới. 
Kết quả KTĐK cuối kì I
 TS HS 
Lớp
Giỏi
Khá
TB
Yếu
26
3A
5
10
11
0

 2. Bài học kinh nghiệm: 
 Muốn có kết quả cao trong việc sử dụng trò chơi trong giờ học toán ngoài những mục tiêu chung của bài dạy giáo viên cần chú ý đến những vấn đề sau .
 a. Nắm vững đặc điểm tâm sinh lý của học sinh Tiểu học, từ đó lựa chọn thiết kế trò chơi cho phù hợp .
 b. Tổ chức trò chơi sao cho mọi học sinh được chơi nhất là những em còn hay rụt rè thiếu tự tin, đặc biệt chú trọng đến em còn yếu.
 c. Giáo viên cần khắc phục những khó khăn về cơ sở vật chất, thời gian làm đồ dùng, sưu tầm các vật liệu đơn giản để làm đồ dùng trong trò chơi.
	d. Giáo viên cần linh hoạt sử dụng các phương pháp dạy học khác nhau trong giờ học toán nhằm kích thích hứng thu học tập cho học sinh. 
LỜI CẢM ƠN !
 Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu nhà trường, cùng bạn bè đồng nghiệp trong tổ chuyên môn Khối 3, cảm ơn tập thể giáo viên và học sinh nhà trường đã tạo điều kiện cho tôi hoàn thành sáng kiến này. 
 Vì thời gian nghiên cứu có hạn chắc chắn không tránh khỏi những hạn chế, tôi mong được các bạn đồng nghiệp, BGH nhà trường và các cấp lãnh đạo góp ý chân thành cho bản sáng kiến này. 
Tôi xin chân thành cảm ơn !
 Tháng 4 năm 2017
Cam kết
Tôi xin cam đoan đây là đề tài do tôi tự nghiên cứu và thực hiện, không sao chép của người khác. Nếu sai tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm trước Hội đồng khoa học các cấp.