Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm dạy học giải toán có lời văn lớp 2

1 can – yªu cÇu t×m sè can
23/26
Một số kinh nghiệm dạy học giải toán có lời văn lớp 2
* Tãm t¾t ®Ò to¸n:
 6 can 
 ? lÝt
 ? can 
 1can 
 6 lÝt
 * NhËn xÐt tãm t¾t ®Ó cã phÐp tÝnh ®óng
 + Bµi 1: §Ó t×m ®o¹n ? ta lÊy: 3 x 6 ( 3l ®îc lÊy 6 lÇn )
 + Bµi 2: §Ó t×m ®o¹n ? ta lÊy : 6 : 3
 * Dùa vµo phÇn nhËn xÐt ta cã lêi gi¶i:
 Cã tÊt c¶ sè lÝt dÇu lµ:
 3 x 6 = 18 ( l )
 §¸p sè: 18l dÇu 
 CÇn cã sè can dÇu lµ:
 6 : 3 = 2 ( can )
 §¸p sè: 2 can 
 * Lu ý häc sinh ë bµi tËp 2 c¸c em hay viÕt sai tªn ®¬n vÞ
TiÕt HDH tuÇn 26
Bµi 1: Mét ngµy
Mai ®äc ®îc 2
trang s¸ch. Hái víi
10 ngµy Mai ®äc
®îc bao nhiªu trang
s¸ch? 
Bµi 2: Mét ngµy Mai
®äc ®îc 2 trang
s¸ch. Hái víi 10
trang s¸ch Mai ®äc
trong mÊy ngµy?
Bµi 3: Hai ngµy Mai
®äc 10 trang s¸ch.
Hái mét ngµy Mai
®äc ®îc mÊy trang
s¸ch?
 * Gäi häc sinh ®äc ®Ò to¸n:
 + 1 häc sinh ®äc bµi to¸n 1
 + 1 häc sinh ®äc bµi to¸n 2
 + 1 häc sinh ®äc bµi to¸n 3
 + 1 häc sinh ®äc c¶ ba bµi to¸n
 * Ph©n tÝch 3 ®Ò to¸n vµ g¹ch ch©n díi c¸c tõ cÇn lu ý
Bµi 1: Mét ngµy
Mai ®äc ®îc 2
trang s¸ch. Hái víi
10 ngµy Mai ®äc
®îc bao nhiªu trang
s¸ch
Bµi 2: Mét ngµy
Mai ®äc ®îc 2
trang s¸ch. Hái víi
10 trang s¸ch Mai
®äc trong mÊy
ngµy?
Bµi 3: Hai ngµy Mai
®äc 10 trang s¸ch.
Hái mét ngµy Mai
®äc ®îc mÊy trang
s¸ch? 
 * Tãm t¾t ®Ò to¸n:
 10
ngµy
 1ng
 2tr 
 ? ngµy
 1ng
 2tr 
 10 trang
 2 ngµy
 1ng
 ? trang 
 10 trang
24/26
3 lÝt
 1c
3 lÝt
Một số kinh nghiệm dạy học giải toán có lời văn lớp 2
 ? trang
 * NhËn xÐt tãm t¾t ®Ó cã phÐp tÝnh ®óng
 + Bµi 1: §Ó t×m ®o¹n ? ta lÊy: 2 x 10
 + Bµi 2: §Ó t×m ®o¹n ? ta lÊy : 10 : 2
 + Bµi 3: §Ó t×m ®o¹n ? ta lÊy : 10 : 2
 * Dùa vµo phÇn nhËn xÐt ta cã lêi gi¶i:
 10 ngµy Mai ®äc
 ®îc sè trang s¸ch
lµ:
 2 x 10 = 20
( trang)
 §¸p sè: 20
trang
 10 trang s¸ch Mai
®äc 
 trong sè ngµy lµ:
 10 : 2 = 5
( ngµy )
 §¸p sè: 5 ngµy
 1 ngµy Mai ®äc 
 ®îc sè trang s¸ch:
 10 : 2 = 5 ( trang )
 §¸p sè: 5 trang
3.3. Hướng dẫn học sinh tự xây dựng một đề toán mới:
 Việc cho học sinh tự xây dựng đề toán vừa giúp các em phát triển tư duy
độc lập, vừa giúp các em phát triển tính năng sáng tạo của tư duy. Đây là biện
pháp gây chú ý và hứng thú học tập giúp cho các em hiểu rõ cấu trúc, cách ghi
nhớ dạng bài, đi sâu tìm hiểu thực tế và phát triển ngôn ngữ, thông qua việc tự
nêu và giải quyết vấn đề, phát huy tính tích cực, vai trò trung tâm của các em
trong quá trình dạy học. Có nhiều cách để giúp học sinh tự xây dựng một đề
toán. Ở cách nào thì giáo viên cũng cần nêu vấn đề, yêu cầu và định hướng từ
thấp đến cao, từ dễ đến khó .
3.4. Đề toán đưa ra nhiều số liệu:
 Học sinh tìm số liệu thay thế rồi giải
Ví dụ : Lớp 2A có .học sinh chia thành.tổ, mỗi tổ có số học sinh bằng
nhau. Hỏi mỗi tổ có bao nhiêu học sinh ? 
* Mục đích: Giúp hs dựa kiến thức về các phép chia đã học để hòan thiện
đề bài.
* Cách tiến hành.
- Cho hs phân tích các từ ngữ và câu hỏi ở đề bài trên, hỏi:
? Nếu điền đủ số thích hợp vào chỗ chấm thì bài toán sẽ giải bằng phép
tính gì?
-> Phép chia
? Vì sao con xác định đây là phép chia?
-> Vì số hs ban đầu chia thành các tổ có số học sinh bằng nhau.
? Điền số thích hợp vào chỗ chấm?
-> 35 và 5 hoặc 40 và 4 ......
25/26
Một số kinh nghiệm dạy học giải toán có lời văn lớp 2
* Kết quả: Học sinh hiểu sâu thêm về việc vận dụng phép chia trong giải
toán có lời văn và dựa vào từ ngữ bài cho để tìm phép tính giải bài toán.
3.5. Đề toán không đưa ra những câu hỏi :
 Học sinh tự đặt câu hỏi cho đề toán và giải
 Ví dụ : Có 30 bông hoa cắm đều vào 5 lọ
 Em hãy đặt câu hỏi cho bài toán rồi giải. 
* Mục đích: Giúp học sinh đặt được câu hỏi hợp í cho đề bài còn thiếu.
* Cách tiến hành:
- Cho học sinh phân tích dữ kiên mà đề bài đã cho bằng các câu hỏi sau:
? Phần đề bài đã cho, cho biết gì?
-> Có 30 bông hoa
-> Cắm đều vào 5 lọ
? Theo con bài toán muốn hỏi điều gì?
-> Hỏi mỗi lọ có mấy bông hoa?
? Đọc đề bài hoàn chỉnh và cho biết : Bài toán được giải bằng phép tính nào?
-> Phép chia
* Kết quả: 100% học sinh đặt được câu hỏi cho đề bài còn thiếu và giải được
bài toán.
3.6. Cho biết cách giải bài toán:
 Học sinh tự nghĩ ra đề toán và giải.
Ví dụ : 37 - 3 = 34 .
 Hãy đặt đề toán có cách giải như trên.
 * Mục đích: Giúp học sinh khắc sâu thêm bản chất của phép trừ và ôn tập lại
cách dùng từ để đặt bài toán có lời văn dạng toán về ít hơn.
* Cách tiến hành.
? Trong toán có lời văn, dạng toán nào được giải bằng phép tính trừ?
-> Dạng toán về ít hơn.
? Hãy đặt đề bài cho phép tính trên.
-> Hs có thể đặt đề toán có dạng sau:
+ Dạng 1: Mai có 10 cái kẹo, Hà ít hơn Mai 3 cái kẹo. Hỏi Hà có mấy cái
kẹo?
+ Dạng 2: Mai có 10 cái kẹo, Mai nhiều hơn Hà 3 cái kẹo. Hỏi Hà có mấy cái
kẹo?
+ Dạng 3:Mai có 10 cái kẹo, Hà có 7 cái kẹo. Hỏi Mai nhiều hơn Hà mấy cái
kẹo?
+ Dạng 4: Mai có 10 cái kẹo, Hà có 7 cái kẹo. Hỏi Hà ít hơn Mai mấy cái
kẹo?
26/26
Một số kinh nghiệm dạy học giải toán có lời văn lớp 2
* Kết quả: 100% hs đặt được đề toán phù hợp và giải được bài toán.
3.7. Đăt một đề toán tương tự với đề mẫu:
 Trong phương pháp học sinh tự xây dựng đề toán các em thường mắc các
khuyết điểm như: các số liệu chọn thiếu chính xác, xa thực tế. Giáo viên cần
giúp các em rèn luyện tư duy, tính thực tế .
 Ví dụ : Hãy đặt một đề toán tương tự như bài dưới đây và giải.
 Bài 4 : (trang 171 SGK Toán 2)
 Đội Một trồng được 530 cây, đội Hai trồng được nhiều hơn đội Một 140 cây
Hỏi đội Hai trồng được bao nhiêu cây?
* Mục đích: Giúp học sinh phân tích được đề bài và hiểu được đề bài đã cho
thuộc dạng toán về nhiều hơn, từ đó các em đặt được đề bài dạng toán về nhều
hơn bằng cách dùng từ " nhiều hơn".
* Cách tiến hành:
Cho hs phân tích đề bài và hỏi:
? Bài toán cho biết gì?
-> Đội 1 trồng: 530 cây
-> Đội 2 trồng nhiều hơn đội 1: 140 cây
? Bài toán hỏi gì/
-> Đội hai trồng được bao nhiêu cây?
? Bài toán thuộc dạng toán gì?
-> Thuộc dạng bài toán về nhiều hơn.
? Bài toán được giải bằng phép tính gì?
-> Phép cộng
? Hãy đặt 1 đề toán tương tự bài toán trên.
-> Hs sẽ đặt đề toán có dạng.
Hà có 310 cái kẹo, An nhiều hơn Hà 158 cái kẹo. Hỏi An có bao nhiêu cái
kẹo?
* Kết quả: 100% hs đặt được đề toán và giải được bài toán đó.
3.8. Một số bài toán nâng cao cho học sinh khá giỏi :
Việc bồi dưỡng học sinh khá giỏi trong một tiết học, một dạng bài là
không thể thiếu được đối với giáo viên có tâm huyết trong nghề dạy học. Bởi
vậy song song với việc dạy trong chương trình giáo viên có thể tùy theo đối
tượng của lớp mình để ra một số đề nâng cao bồi dưỡng học sinh khá giỏi và
nâng dần lên từ dễ đến khó. Vì học sinh nắm chắc kiến thức cơ bản rồi thì phát
triển thêm cho các em cũng không có gì là khó. Tôi thêm một số dạng ở bài này
như sau:
27/26
Một số kinh nghiệm dạy học giải toán có lời văn lớp 2
Ví dụ 1 : “ Hùng và Dũng có 16 viên bi. Nếu Hùng có thêm 3 viên bi thì
tổng số bi của hai bạn là bao nhiêu?
Ví dụ 2: Hùng và Dũng có 16 viên bi. Tính tổng số bi của Hùng và Dũng
khi mỗi bạn có thêm 3 viên bi nữa.
Ví dụ 3: Tổng số tuổi của hai bố con Lan là 32 tuổi. Hỏi hai năm trước
tổng số tuổi của hai bố con là bao nhiêu tuổi.
VÝ dô 4: Ba b¹n Mai, V©n vµ Lan mçi b¹n cã mét s« viªn
bi. BiÕt sau khi Mai cho V©n 5 viªn bi, V©n cho Lan 6 viªn bi vµ
Lan l¹i cho Mai 4 viªn bi th× mçi b¹n ®Òu cã 20 viªn bi. Hái lóc
®Çu c¶ ba b¹n cã tÊt c¶ bao nhiªu viªn bi?
VÝ dô 5: Hµ cã 23 viªn bi. Mai cã 24 viªn bi. B×nh cã sè
viªn bi Ýt h¬n tæng sè bi cña Hµ vµ Mai lµ 17 viªn. Hái B×nh cã
bao nhiªu viªn bi?
VÝ dô 6: Hßa vµ B×nh cã mét sè vë. BiÕt sau khi Hßa cho
B×nh 7 quyÓn vë th× Hßa cã nhiÒu h¬n B×nh lµ 2 vë. Hái lóc
®Çu Hßa nhiÒu h¬n B×nh bao nhiªu quyÓn vë.
V Ý dô 7 : V©n vµ Linh mçi b¹n cã mét sè viªn bi. NÕu V©n
cho Linh 9 viªn bi th× sè bi cña V©n sÏ Ýt h¬n cña Linh lµ 3 viªn
bi. Hái lóc ®Çu V©n nhiÒu h¬n Linh bao nhiªu viªn bi?
 Ví dụ 8 : Đào có 16 nhãn vở, Đào cho Mai 3 nhãn vở thì hai bạn Đào và
Mai có số nhãn vở bằng nhau. Hỏi
a/ Đào có nhiều hơn Mai bao nhiêu nhãn vở?
b/ Mai có bao nhiêu nhãn vở?
4. Kết quả thực hiện:
 Sau một quá trình dạy học trên thực tế, tôi có kiểm tra lại đề vào cuối học
kì 1 như phần khảo sát đầu năm. Kết quả thu được như sau : 
 Tổng số học sinh tham gia : 53 em 
 Khả năng
Xếp loại
Khả năng
phân tích đề
Khả năng
thiết lập các
dữ kiện để
xây dựng qui
trình
Khả năng
nêu lời giải
đúng chính
xác cho mỗi
phép tính
Khả năng
trình bày
bài toán
đúng và đẹp
S L % S L % S L % SL %
HHT 
HT 
45
8
84,9
15,1
43
20
81,1
18,9
47
21
88,8
11,2
46
21
86,8
13,2
28/26
Một số kinh nghiệm dạy học giải toán có lời văn lớp 2
 Qua các bài kiểm tra và kiểm tra việc học, làm bài tập của học sinh tôi thấy
rằng: việc đưa phương pháp dạy học lấy học sinh làm trung tâm, giáo viên đóng
vai trò là người hướng dẫn tổ chức các hoạt động như tôi đã trình bày ở trên
mang lại hiệu quả cao. Đa số học sinh học được cách giải toán và biết tự trình
bày bài giải một cách đúng nhất, giúp học sinh khắc phục được nhược điểm để
nâng cao chất lượng giảm tỉ lệ học sinh yếu kém.
29/26
Một số kinh nghiệm dạy học giải toán có lời văn lớp 2
PHẦN THỨ BA: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận:
Việc dạy - học giải toán có lời văn là vấn đề quan trọng trong việc dạy
học toán nói chung và dạy học giải toán có lời văn ở lớp 2 nói riêng. Tôi nhận
thấy việc dạy cho học sinh giải toán có lời văn thành thạo không phải là khó
song cũng không phải là dễ, làm cho học sinh hiểu được mục đích quan trọng
của nó chính là cơ sở ban đầu cho việc tiếp tục học tập của các lớp trên.
2. Khuyến nghị:
Để đạt được hiệu quả cao trong việc dạy - học giải toán có lời văn giáo
viên cần làm tốt các vấn đề sau:
- Phải có cái nhìn tổng quát về chương trình, đặc biệt là phần giải toán có
lời văn gồm những dạng nào. Để từ đó xây dựng bài giảng trên cơ sở khắc phục
những nhược điểm, kế thừa và phát huy những ưu điểm của phương pháp dạy
học tích cực để nâng cao chất lượng dạy học.
- Khi dạy nên tổ chức cho học sinh tiến hành các hoạt động học tập
“bằng tay” đòi hỏi mỗi học sinh tự suy nghĩ tìm tòi. Nhờ đó mà giáo viên có thể
biết được năng lực của từng học sinh, cũng như các em có chịu suy nghĩ (làm
việc) hay không. Nguồn thông tin phản hồi từ học sinh sẽ giúp cho giáo viên
tiếp tục quá trình dạy học một cách thuận lợi. Hình thức dạy học này thúc giục
100% học sinh suy nghĩ (làm việc) để tự mình chiếm lĩnh kiến thức mới.
 - Khi lập kế hoạch phải dự tính trước được lỗi học sinh thường mắc phải,
từ đó có cách chữa lỗi. Trong giờ học không nên áp đặt nặng nề, không nên gay
gắt với những học sinh thường mắc lỗi, nhẹ nhàng để học sinh thấy yên tâm.
- Đối với những bài có cấu trúc giống nhau trong quá trình giải, học sinh
dễ nhầm lẫn máy móc giữa bài này với bài khác. Vì vậy giúp các em so sánh các
bài toán mà nội dung có điểm giống nhau nhưng các câu hỏi khác nhau nên phải
giải bằng số lượng phép tính khác nhau.
 - Giúp học sinh hiểu bài bằng cách giao việc cho các em thông qua gợi ý
hoặc lập hệ thống câu hỏi. Do đó yêu cầu giáo viên phải nắm chắc các dữ kiện
của đề bài, phải tóm tắt đề toán theo cách gọn, dễ hiểu. Đưa ra cách giải và trình
tự các bước, các phép tính phải chính xác, khoa học - chú ý kiểm tra kết quả của
học sinh và chỉ hướng dẫn khi các em thật sự khó khăn, tuyệt đối không làm
thay học sinh.
 - Cần nghiên cứu kĩ chương trình để nắm bắt được ý đồ của sách giáo khoa,
người soạn sáchnhằm giúp học sinh tìm đúng cách và giải để giáo viên tìm
đúng phương pháp dạy tốt. 
30/26
Một số kinh nghiệm dạy học giải toán có lời văn lớp 2
 Trên đây là một số kinh nghiệm của bản thân tôi rút ra từ thực tế giảng dạy
phần giải toán có lời văn. Với xu thế phát triển của giáo dục ngày nay, trong quá
trình dạy học bản thân mỗi giáo viên cần phải cố gắng nhiều trong giảng dạy để
theo kịp với những phương pháp dạy học mới của giáo dục Việt Nam.
 Việc viết sáng kiến kinh nghiệm chắc không thiếu những khuyết điểm đặc
biệt là phần giải pháp.
 Tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của bạn bè đồng nghiệp. 
 Xin chân thành cảm ơn!
Thanh Xuân, ngày 06 tháng 03 năm 2020
 Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến kinh 
nghiệm của mình viết , không sao chép nội 
dung của người khác.
Người viết
 Nguyễn Tuyết Hạnh
31/26
Một số kinh nghiệm dạy học giải toán có lời văn lớp 2
MỤC LỤC
PHẦN THỨ NHẤT: ĐẶT VẤN ĐỀ....................................................................1
1. Lý do chọn đề tài:..........................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu:....................................................................................2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:................................................................2
PHẦN THỨ HAI: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ......................................................3
1. Cơ sở lý luận và thực tiễn :...........................................................................3
1.1. Mục tiêu của môn Toán 2 :......................................................................3
1.2. Phương pháp dạy học Toán 2:.................................................................3
1.3. Nội dung của mạch kiến thức giải toán có lời văn lớp 2........................4
1.4. Phương pháp dạy học giải bài toán có lời văn lớp 2..............................4
2. Thực trạng dạy học giải toán có lời văn lớp 2:.............................................5
2.1. Về phía giáo viên:....................................................................................5
2.2. Về phía học sinh:....................................................................................5
3. Một số kinh nghiệm dạy giải toán có lời văn lớp 2:...................................12
3.1. Hướng dẫn học sinh phân tích bài toán :.............................................12
3.2. Hướng dẫn học sinh phân tích và giải những bài toán ngược dựa trên 
những bài toán gốc trong các tiết hướng dẫn tự học....................................13
3.3. Hướng dẫn học sinh tự xây dựng một đề toán mới:............................21
3.4. Đề toán đưa ra nhiều số liệu:.................................................................21
3.5. Đề toán không đưa ra những câu hỏi :..................................................21
3.6. Cho biết cách giải bài toán:...................................................................22
3.7. Đăt một đề toán tương tự với đề mẫu:..................................................22
3.8. Một số bài toán nâng cao cho học sinh khá giỏi :................................23
4. Kết quả thực hiện:.......................................................................................24
PHẦN THỨ BA: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.....................................25
1. Kết luận:.......................................................................................................25
2. Khuyến nghị:....................................................................................25
32/26