Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp dành cho học sinh yếu, kém môn Toán 6

ục đích đề tài
Một thực tế vẫn xảy ra thường xuyên là học sinh không biết cách học như thế nào cho có hiệu quả. Các em do không có kỹ năng học tập nên thường chưa học kỹ, thậm chí chưa hiểu lý thuyết đã lao vào làm bài tập, đọc chưa kỹ đề đã đặt bút vào làm bài, trong khi làm bài các em thường vẽ hình cẩu thả, viết nháp lộn xộn... Vì thế việc hướng dẫn các em phương pháp học cũng đóng vai trò hết sức quan trọng.
Chính vì lẽ đó, giúp cho những học sinh yếu kém có đam mê học Toán và rèn luyện cho các em tư duy Toán là nhiệm vụ hàng đầu của mỗi giáo viên đứng lớp.
Lịch sử đề tài
1) Thuận lợi:
a) Về phía giáo viên:
Đã quen với chương trình sách giáo khoa đổi mới môn Toán 6.
Đã làm quen và có sự chủ động với cách thức tổ chức các hoạt động dạy và học một tiết dạy Toán 6.
Phối hợp được khá linh hoạt các phương pháp dạy học tích cực như: nêu và giải quyết vấn đề; hỏi đáp; hoạt động nhóm
b) Về phía học sinh:
Đã quen với cách học môn Toán theo chương trình sách giáo khoa mới.
Bước đầu đã làm quen với cách dạy của giáo viên; nhiều học sinh đã có hứng thú hơn trong quá trình học tập bộ môn Toán 6.
Bên cạnh những thuận lợi cho việc giảng dạy và học tập môn Toán 6 nêu trên thì vẫn còn một số tồn tại.
2) Khó khăn:
a) Về phía giáo viên:
Do kỹ năng sư phạm còn hạn chế nên giáo viên gặp một số khó khăn trong việc thực hiện các thao tác hướng dẫn học sinh học tập bộ môn theo phương pháp dạy học mới.
b) Về phía học sinh:
Phần lớn học sinh còn thụ động, ỷ lại, trông chờ vào giáo viên, chưa có ý thức tự giác trong học tập. 
Các em chưa chú ý đến việc rèn luyện cho mình kỹ năng phân tích tìm lời giải của một bài toán, rút ra nhận xét sau khi giải một bài toán, trình bày lời giải một bài toán,v. vchưa tạo được cho mình có thói quen tốt khi giải Toán. 
c) Về phương tiện dạy học:
Để đáp ứng được yêu cầu về đổi mới phương pháp dạy học môn Toán ở Trường THCS Thuận Mỹ nói chung và môn Toán 6 nói riêng, thì ngoài kiến thức của thầy và trò, ngoài việc soạn giáo án tốt của giáo viên và việc chuẩn bị bài chu đáo của học sinh ra; còn một yếu tố nữa quyết định đến sự thành công về đổi mới phương pháp dạy học môn Toán THCS đó chính là phương tiện dạy học.
Chính vì vậy, những năm gần đây nhà trường đã được trang bị một số thiết bị dạy học nhằm giúp cho học sinh thuận lợi hơn trong việc quan sát, hình thành kiến thức, kỹ năng v.v... Nhưng bản thân tôi đảm nhận giảng dạy môn Toán lớp 6 thì thấy đồ dùng dạy học còn hạn hẹp. Điều này cũng do một phần đặc trưng của bộ môn. Chính vì vậy mà dẫn đến hạn chế rất nhiều trong việc giảng dạy, học tập môn Toán 6 của giáo viên và học sinh.
Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp tìm hiểu.
Phương pháp quan sát.
Phương pháp điều tra.
Phương pháp thực nghiệm khoa học.
Phương pháp phân tích và tổng hợp.
Phạm vi đề tài
Nội dung đề tài được áp dụng cho học sinh khối 6 của trường THCS Thuận Mỹ, huyện Châu Thành, tỉnh Long An.
Nếu nội dung đề tài mang lại hiệu quả tích cực thì những năm sau thì không những có thể nghiên cứu áp dụng cho các khổi 7, 8, 9 của trường mà còn có thể áp dụng cho tất cả các đối tượng là học sinh yếu kém trên địa bàn cả nước.
NỘI DUNG CÔNG VIỆC ĐÃ LÀM
Thực trạng đối tượng
Kết quả khảo sát
Kết quả khảo sát chất lượng môn Toán đầu năm học: (qua kết quả thi khảo sát chất lượng đầu năm học)
Lớp
Tổng số HS
Số HS dự kiểm tra
Giỏi
Khá
Trung bình
Yếu
SL
Tỉ lệ %
SL
Tỉ lệ %
SL
Tỉ lệ %
SL
Tỉ lệ %
6A5
36
36
0
0,0
5
13,9
15
41,7
16
44,4
6A6
38
38
12
31,6
18
47,4
6
15,8
2
5,2
Nhận xét kết quả
Qua kết quả khảo sát chất lượng đầu năm thì đa phần học sinh thuộc thành phần yếu, một số học sinh được điểm thi tốt thì được chọn vào lớp chọn 6A6, thành phần còn lại thuộc diện trung bình hoặc trung bình yếu. Vì vậy, việc khắc phục tình trạng học sinh yếu kém là một vấn đề nhức nhối của hầu hết giáo viên cùng với các cấp lãnh đạo, không chỉ riêng môn Toán mà còn có những môn học khác nữa.
Nguyên nhân của những hạn chế
Nguyên nhân khách quan: một phần do các em không quan tâm đến các bài kiểm tra khảo sát đầu năm nên các em không quan tâm chuẩn bị bài nhiều, một phần trong thời gian hè, một số em không ôn tập lại bài vở.
Nguyên nhân chủ quan: Một số em còn lơ là trong việc học tập như lười biến xem lại bài vì bài thi này với các em thì không quan trọng, ỷ lại không chịu xem lại bài vở, không chuẩn bị bài.
Nội dung cần giải quyết
Dựa vào kết quả trên, bồi dưỡng học sinh yếu kém là một vấn đề cũng như là một nhiệm vụ cấp bách và cần thiết phải thực hiện của từng giáo viên đứng dạy lớp; làm sao để các em không ngán ngại hay lo sợ khi phải nghe đến môn Toán nữa; là một giáo viên cần phải tạo cho các em có tinh thần thoải mái khi học, tạo niềm vui và hứng thú cho các em khi học Toán, để các em sẽ hớn hở và ham thích hơn khi đến giờ học môn Toán.
Biện pháp giải quyết
Giải pháp 1: Xây dựng tài liệu vừa sức.
Đối với học sinh yếu kém, giáo nên đặt quan điểm đảm bảo tính vững chắc của kiến thức lên hàng đầu. Việc luyện tập theo trình độ chung sẽ không phù hợp với học sinh yếu kém, vì vậy những em này cần nhiều thời gian luyện tập hơn. 
Trước hết phải làm cho các em hiểu rõ đề bài: Đề bài cho biết cái gì? Yêu cầu làm cái gì?
Nếu học sinh không hiểu đề bài thì không thể tiếp tục quá trình giải toán để đưa lại kết quả đúng được. Do đó giáo viên cần dành nhiều thời gian giúp các em vượt qua được vấp váp đầu tiên này.
Để rèn một kiến thức hay kỹ năng nào đó thì số lượng bài tập cùng mức độ cùng thể loại đối với các em yếu kém cần nhiều hơn bình thường, cùng mức độ. Do đó giáo viên cần chú ý gia tăng số lượng bài tập cùng thể loại. Ngoài ra các bài tập phải được phân bậc với mức độ gần nhau (phân bậc mịn).
Do đó, trong quá trình giảng dạy tôi có soạn cho các em học sinh rèn luyện qua “Vở bài tập môn Toán 6” để các em luyện kỹ năng làm toán bằng một số bài toàn đơn giản, giúp các em có đam mê học học Toán hơn, qua đó cũng tập cho các em dần dần thói quen làm bài tập cũng như cách trình bày bài giải của một bài toán. Từ đó, các em sẽ không còn sợ khi học Toán nữa. Khi các em đã có những kiến thức cơ sở rồi thì rèn luyện cho các em các bài toán ở mức độ cao hơn một chút để các em có được kiến thức theo chuẩn kiến thức kỹ năng.
Chẳng hạn, đối với bài “Nhân hai số nguyên khác dấu”, hầu hết các bài tập sách giáo khoa ở mức độ khó đối với các em học sinh yếu kém. Do đó, tôi cho các em làm bài tập trong vở bài tập trước, cụ thể:
Bài tập: 	NHÂN HAI SỐ NGUYÊN KHÁC DẤU
2. Thực hiện phép tính:
a) ;	b) ;
c) ;	d) ;
e) ;	g) 
3. Biết . Từ đó, suy ra kết quả của:
a) ;	b) ;
c) ;	d) 
4. Biết . Từ đó, suy ra kết quả của:
a) ;	b) ;
c) ;	d) 
5. Điền ký hiệu thích hợp vào ô trống:
a) 	b) 
c) 	d) 
Hơn nữa, bài “Quy đồng mẫu nhiều phân số” với các em học sinh yếu kém rất là khó, vì thế cần rèn luyện cho các em ở những bài tập đơn giản nhất. Qua đó, nhờ sự tương tự hóa mà các em có thể giải quyết những bài ở mức độ số lớn hơn, thậm chí những bài trong sách giáo khoa. Cụ thể như sau:
Tương tự như vậy. Ở các bài mà các em hay dễ sai và mắc sai lầm qua việc tính toán thì việc chúng ta rèn luyện kỹ năng trình bày lại cực kì quan trọng: Chẳng hạn ở các bài:
Giải pháp 2: Tạo hứng thú học tập thông qua trò chơi
Hứng thú học tập:
Hứng thú là thái độ đặc biệt của cá nhân đối với đối tượng nào đó, nó có ý nghĩa đối với cuộc sống và có khả năng mang lại khoái cảm trong quá trình hoạt động.
Hứng thú học tập là thái độ đặc biệt của chủ thể đối với đối tượng của hoạt động học tập, vì sự cuốn hút về mặt tình cảm và ý nghĩa thiết thực của nó trong đời sống cá nhân.
Tầm quan trọng của việc tạo hứng thú học tập
Sự hứng thú thể hiện trước hết ở sự tập trung chú ý cao độ, sự say mê của chủ thể hoạt động. Sự hứng thú gắn liền với tình cảm của con người, nó là động cơ thúc đẩy con người tham gia tích cực vào hoạt động đó. Trong bất cứ công việc gì, nếu có hứng thú làm việc con người sẽ có cảm giác dễ chịu với hoạt động, nó là động cơ thúc đẩy con người tham gia tích cực và sáng tạo hơn vào hành động đó. Ngược lại nếu không có hứng thú, dù là hành động gì cũng sẽ không đem lại kết quả cao. Đối với các hoạt động nhận thức, sáng tạo, hoạt động học tập, khi không có hứng thú sẽ làm mất đi động cơ học, kết quả học tập sẽ không cao, thậm chí xuất hiện cảm xúc tiêu cực.
Trò chơi 1: Trò chơi”Ai nhanh hơn?”
i/ Mục  đích:
Đây là trò chơi tôi luyện tính nhanh nhẹn, khẩn trương khi làm toán.
Lôi cuốn các em cùng thi đua học tập một cách hăng say, hòa hợp.
ii/ Chuẩn bị:
Giáo viên chuẩn bị một số bài toán hay trên màn hình.
Các đội mang bảng nhóm, bút lông.
ii/ Cách chơi:
Giáo viên đưa ra đề bài.
Thành viên các đội hợp tác giải nhanh chóng, trình bày vào bảng nhóm, khẩn trương đưa lên bảng chính.
Giáo  viên  chọn ra 3 đội lên bảng nhanh nhất, xem xét chấm điểm và sắp xếp theo thứ tự 1, 2, 3 cho các đội đó.
iv/ Ví dụ: (Trò chơi này có thể thực hiện được với đại đa số các tiết dạy).
Trò chơi 2: Trò chơi”Ai cao điểm hơn?”
i/ Mục  đích: Tạo điều kiện cho mọi thành phần học sinh trong lớp cùng vui vẻ, tich cực tham gia học tập.
ii/ Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị 2 hộp thăm, trong các thăm có ghi sẵn các bài toán cần giải liên quan đến bài học.
(Một hộp thăm dành cho học sinh khá giỏi và một hộp thăm dành cho các đối
tượng học sinh còn lại).
iii/ Cách chơi:
- Sau khi học xong bài, giáo viên chọn 3 đội chơi, mỗi đội cử 1 học sinh diện khá giỏi và 1 học sinh diện còn lại lên bảng bốc thăm, trình bày bài giải của mình.
- Giáo viên xem xét và cho điểm từng học sinh.
- Hai học sinh của đội nào mà có tổng số điểm cao nhất thì đội đó thắng cuộc.
iv/ Ví dụ: (Trò chơi này có thể sử dụng cho bất kì tiết dạy nào).
Trò chơi 3: Trò chơi”Ai tìm được nhiều hơn?”:
i/ Mục  đích:
Rèn luyện tính nhanh nhẹn, khả năng quan sát tốt cho học sinh.
Học sinh củng cố kiến thức một cách nhẹ nhàng, tự chủ, vui tươi.
ii/ Chuẩn bị:
Giáo viên ghi sẵn một số kiến thức cần thiết lên màn hình.
Học sinh chuẩn bị bảng nhóm, bút lông.
iii/ Cách chơi:
Giáo viên gắn màn hình lên bảng, yêu cầu học sinh tìm và liệt kê những hình, những số, những vấn đề liên quan đến bài học.
Trong 3 phút, đội nào tìm được nhiều hình, hoặc nhiều số,(ghi lên bảng nhóm) chính xác hơn thì đội đó sẽ giành thắng lợi.
iv/ Ví dụ:
Khi dạy xong bài: “Phân số bằng nhau” (Toán 6 tập 2), giáo viên ghi sẵn lên màn hình  hàng loạt phân số bằng nhau, yêu cầu học sinh các đội ghi ra những phân số bằng nhau lên bảng nhóm của mình, đội nào thực hiện nhanh hơn và tìm ra được nhiều phân số bằng nhau hơn, đội đó sẽ chiến thắng.
Trò chơi 4: Trò chơi “Xây tường”
i/ Mục  đích:
Trò chơi này giúp các em vừa hóa thân vào chú thợ xây nhà vừa học tập.
Qua đó giúp các em phải vận dụng khả năng tính toán nhanh, chính xác, khéo léo thì mới có thể chiến thắng.
ii/ Chuẩn bị:
Giáo viên có thể chuẩn bị các viên gạch màu hoặc các hộp giấy có dán giấy trắng bên ngoài hộp.
iii/ Cách chơi:
Chia làm 2 đội (2 nội dung tương tự).
Mỗi đội khoảng 3 – 5 học sinh lần lượt lên điền kết quả.
Giáo viên cho sẵn hàng gạch phía dưới. Học sinh lên cầm từng viên gạch xây chồng lên trên theo quy tắc viên gạch trên bằng tổng hai viên gạch dưới kề với nó. (số viên gạch là tùy ý giáo viên và yêu cầu tính tổng hay hiệu, tích là theo yêu cầu của bài dạy).
iv/ Ví dụ:
Bài luyện tập về phép cộng phân số (lớp 6) hoặc bài phép cộng số nguyên, trừ số nguyên, nhân số nguyên,
Kết quả chuyển biến của đối tượng
Nhờ thực hiện tốt các giải pháp phụ đạo học sinh yếu, kém về môn toán mà tôi đã xây dựng chất lượng học tập môn toán được nâng lên rõ rệt. Tất cả học sinh yếu, kém môn toán ở đầu năm học của học sinh khối 6 đã lên loại trung bình có em đã đạt điểm khá. Không phát sinh thêm học sinh nào yếu, kém về môn toán. Số lượng học sinh yêu thích môn toán ngày càng tăng.
Đồng thời, khi vận dụng các giải pháp trên cho toàn trường thực hiện, đến hết học kì I chất lượng nâng bậc học sinh yếu, kém về môn toán của trường chúng tôi đã có chút chuyển biến. Toàn trường quyết tâm phấn đấu đến cuối năm học không còn học sinh nào còn yếu, kém về môn toán.
Kết quả, chất lượng học sinh trong năm học vừa qua (năm học 2017 – 2018) đạt được như sau: (chưa có kết quả học kì 2)
Kết quả khảo sát chất lượng môn Toán cuối học kì 1:
Điểm thi học kì 1:
Lớp
Tổng số HS
Số HS dự kiểm tra
Giỏi
Khá
Trung bình
Yếu
SL
Tỉ lệ %
SL
Tỉ lệ %
SL
Tỉ lệ %
SL
Tỉ lệ %
6A5
36
36
1
2,8
2
5,6
12
33,3
21
58,3
6A6
38
38
21
55,3
13
34,2
3
7,9
1
2,6
Điểm trung bình môn học kì 1:
Lớp
Tổng số HS
Số HS dự kiểm tra
Giỏi
Khá
Trung bình
Yếu
SL
Tỉ lệ %
SL
Tỉ lệ %
SL
Tỉ lệ %
SL
Tỉ lệ %
6A5
36
36
5
13,9
11
30,6
10
27,8
10
27,7
6A6
38
38
20
52,6
11
29,0
7
18,4
0
0,0
PHẦN KẾT LUẬN
Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm
Như vậy việc giúp đỡ học sinh yếu, kém học tốt môn toán là việc làm rất khó khăn lâu dài đòi hỏi giáo viên phải có tình thương, một chút hy sinh và tinh thần trách nhiệm.
Việc sắp xếp thời gian thích hợp ngoài giờ lên lớp để bổ trợ kiến thức bị hổng cho học sinh yếu, kém đó là một khó khăn không phải ai cũng làm được. Mà phải có sự tận tâm hy sinh cao cả của người thầy tất cả vì tương lai các em. Do vậy rất cần đến sự chia sẻ từ phía lãnh đạo và các cấp ngành giáo dục. 
Mỗi người thầy có một cách làm riêng, song với cách làm nêu trên với thành công ban đầu thiết nghĩ đó là kết quả đáng phấn khởi đối với người thầy dạy toán. Việc làm này không dễ thành công trong ngày một ngày hai mà phải là sự cố gắng bền bỉ và tận tuỵ thì mới mong mang lại kết quả tốt.
Với vốn kiến thức của mình còn hạn hẹp, bề dày kinh nghiệm còn khiêm tốn, nên không tránh khỏi những hạn chế khiếm khuyết. Vậy rất mong hội đồng xét duyệt góp ý, bổ sung để kinh nghiệm giảng dạy của chúng tôi ngày càng phong phú và hữu hiệu hơn.
Kiến nghị, đề xuất
Qua quá trình thực hiện thì bản thân nhận thấy, phụ đạo học sinh yếu kém là một nhiệm vụ hết sức quan trọng của hầu hết các giáo viên đứng lớp; là một giáo viên – ai cũng mong sao các em có một ý nghĩ trong đầu “Mỗi ngày đến trường là một niềm vui” chứ không tạo áp lực cho các em khi phải đến trường; vì vậy rất mong các cấp lãnh đạo hiểu và tạo điều kiện để giáo viên thực hiện bổn phận của mình, cần dành nhiều thời gian để giáo viên kèm cập các em hơn để các em có thể thấy được ý nghĩa của việc học tập, chứ đừng đặt nặng thành tích làm cả giáo viên và học sinh đều mệt mỏi; đôi khi lại phản tác dụng của việc giáo dục học sinh.
	Thuận Mỹ, ngày  tháng  năm 2018
	Người thực hiện
	Nguyễn Ngọc Hóa
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Sách giáo khoa môn Toán 6, tập 1, Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam.
Sách giáo khoa môn Toán 6, tập 2, Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam.
Sách bài tập môn Toán 6, tập 1, Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam.
Sách bài tập môn Toán 6, tập 2, Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam.
Vở bài tập Bổ trợ môn Toán 6, tập 1, giáo viên Nguyễn Ngọc Hóa biên soạn.
Vở bài tập Bổ trợ môn Toán 6, tập 2, giáo viên Nguyễn Ngọc Hóa biên soạn.
MỤC LỤC