Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp tổ chức trò chơi toán học nhằm gây hứng thú cho học sinh lớp 5

Đội nào nhiều điểm hơn đội đó sẽ thắng cuộc.
Kết quả: Các con tham gia chơi rất vui, thể hiện tinh thần đoàn kết. Phát triển năng lực học sinh, các con được vận động thoải mái, được thể hiện cảm xúc của mình khi chiến thắng, khi giúp các đồng đội của mình. Kiến thức các con tự nhiên nhớ rất lâu và dễ dàng.
Biện pháp 4: Ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học Toán
Một trong những định hướng đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực là ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học, điển hình là sử dụng giáo án điện tử. Ngày nay, giáo án điện tử được sử dụng rất phổ biến bởi những tiện ích mà nó đem lại nhưng làm thế nào để mỗi giáo án điện tử có chất lượng, thực sự phát huy được hiệu quả, góp phần tạo hứng thú cho học sinh trong mỗi giờ học mà không gây sự nhàm chán thì cần sự sáng tạo, sự đầu tư nghiêm túc của giáo viên. Bởi vậy, tôi luôn đầu tư thời gian, công sức, trí tuệ cho mỗi bài soạn, đặc biệt là việc lồng ghép trò chơi vào mỗi bài giảng.
Ở thể loại này tôi cũng sử dụng một số trò chơi lồng ghép trong bài để tăng sức hấp dẫn của nội dung bài học và phát triển phẩm chất năng lực cho học sinh. Cụ thể tôi đã thiết kế một số trò chơi trong bài giảng trình chiếu như sau:
Trò chơi 1: Khởi động - Vòng quay may mắn
(Áp dụng được tất cả các tiết học)
Mục đích: Đây là loại trò chơi dùng để ôn lại kiến thức cũ, thông qua trò chơi này tôi kiểm tra các em những câu hỏi của bài học trước nhưng trên cơ sở trò chơi để gây hứng thú cho các em đồng thời phát triển phẩm chất năng lực các em. Cách làm như sau:.
Cách chơi: Bắt đầu nội dung bài học tôi ôn kiến thức học sinh bằng cách tổ chức trò chơi “Khởi động”. Sau khi giới thiệu trò chơi và cách chơi, tôi tiến hành trình chiếu và bấm máy để học sinh quan sát và chờ xem máy tính sẽ gọi tên ai trả lời. Khi máy tính dừng lại sẽ xuất hiện tên một học sinh, tôi mời em đó đứng dậy trả lời. Tương tự em thứ hai cũng thực hiện cách chơi như vậy.
Ví dụ 1: Khi dạy bài “ Ôn tập: So sánh hai phân số” trang 6, tôi đã tiến hành ôn kiến thức cũ bằng trò chơi như sau:
Câu 1. Cho 1/5	1. Dấu cần điền vào ô trống là:
A. >	B. <	C. =
Câu 2. Cho 2/5  2/7. Dấu thích hợp điền vào chỗ trống là:
A. >	B.<	C.=
Kết quả: Việc gọi tên học sinh ngẫu nhiên khiến các em rất thích thú, vui vẻ. Các em hồi hộp xem có quay trúng tên của mình không, khiến cho cả lớp tập trung vào bài học hơn rất nhiều. Tôi thấy không khí lớp học trở nên sôi nổi hơn, hào hứng hơn khi bắt đầu tiết học.
Trò chơi 2: Đi tìm nhà thông thái
(Ôn tập và bổ sung về giải toán)
Mục đích: Giúp học sinh củng cố kĩ năng giải bài toán Tìm hai số khi biết tổng và hiệu.
Chuẩn bị: Giáo viên thiết kế trò chơi trên powerPoint gồm 2-3 câu hỏi như sau:




Cách chơi: Trò chơi này, tôi tổ chức cho cả lớp cùng tham gia. Học sinh nào giơ tay nhanh sẽ được quyền trả lời.
Ví dụ: Khi dạy bài Ôn tập về giải toán ( SGK Toán 5 – trang 17 ) tôi tổ chức cho học sinh chơi trò chơi “ Giải cứu Bạch Tuyết” như sau:
Câu 1: Tổng của 2 số bằng 8. Hiệu của chúng cũng bằng 8. Tìm 2 số đó.
A. Số lớn là 0, số bé là 8	B. Số lớn là 7, số bé là 1
C. Số lớn là 8, số bé là 0	C. Số lớn là 4, số bé là 4
Câu 2: Tuổi chị và tuổi em cộng lại được 36 tuổi. Em kém chị 8 tuổi. Hỏi chị bao nhiêu tuổi, em bao nhiêu tuổi?
Chị 22 tuổi, em 14 tuổi
Chị 24 tuổi, em 12 tuổi
Chị 28 tuổi, em 8 tuổi
Chị 30 tuổi, em 6 tuổi
Trò chơi 3: Giải cứu Bạch Tuyết
Mục đích:
	- Rèn luyện kĩ năng thực hiện các phép tính cộng có nhớ số có hai chữ số với số có một chữ số
Rèn kĩ năng phản xạ nhanh cho học sinh
Chuẩn bị: Giáo viên thiết kế trò chơi trên powerPoint gồm 1 bức tranh có hình nàng Bạch Tuyết và 4 ô cửa bí mật. Các ô cửa có chứa đề bài như sau:
Ô cửa 1: Dấu thích bợp điền chỗ chấm là: 48,5	54, 7
Ô cửa 2: So sánh hai số thập phân: 48,97 và 48,97
Ô cửa 3: Viết các số sau theo thứ tự từ bé đến lớn:	9,01; 8,72; 6,734
Ô cửa 4: Trong các số thập phân 24,65; 84,79; 45,6. Số thập phân lớn nhất là.........
Cách chơi: Trò chơi này, tôi tổ chức cho cả lớp cùng tham gia. Học sinh nào giơ tay nhanh sẽ được quyền trả lời.
Giới thiệu trò chơi như sau: Các em ạ! Mụ phù thủy độc ác nham hiểm đã nhốt nàng Bạch Tuyết ở một nơi bí mật. Để giải cứu được nàng Bạch Tuyết chúng mình phải hành trình mở lần lượt 4 ô cửa bí mật này. Mỗi ô cửa đều có chứa 1 phép tính hoặc 1 bài toán. Sau khi mở được 4 ô cửa nàng Bạch Tuyết sẽ được giải cứu. Các em có muốn giúp nàng Bạch Tuyết không nào?
Kết quả: Không còn chỉ là những con số nhàm chán như trong sách giáo khoa, học sinh tiếp nhận hình ảnh lúc nào cũng dễ nhớ hơn.Việc gọi học sinh bất ngờ, khiến cho cả lớp hồi hộp, không biết ai sẽ được gọi lên bảng. Các hình ảnh đẹp khiến cho các em tò mò, theo dõi, lắng nghe cô giảng rất chủ động.
Biện pháp 5 : Khen thưởng, tạo hứng thú cho học sinh khi học tập
 Khen học sinh
Đặc điểm chung của học sinh tiểu học là thích được khen hơn. Tuy nhiên, nếu ta không biết kết hợp tâm lý từng học sinh mà cứ quá khen sẽ không có tác dụng kích thích. Đối với những em chậm tiến bộ, thường rụt rè, tự ti, vì vậy tôi luôn luôn chú ý nhắc nhở, gọi các em trả lời hoặc lên bảng làm bài. Chỉ cần các em có một “tiến bộ nhỏ” là tôi tuyên dương ngay, để từ đó các em sẽ cố gắng tiến bộ và mạnh dạn, tự tin hơn.
Đối với những em Hoàn thành Tốt phải có những biểu hiện vượt bậc, có tiến bộ rõ rệt giáo viên mới khen. Chính sự khen đúng lúc, kịp thời và đúng đối tượng học sinh trong lớp đã có tác dụng khích lệ học sinh trong học tập.
Ngoài ra, việc áp dụng các trò chơi học tập giữa các tiết học cũng là một yếu tố không kém phần quan trọng giúp học sinh có niềm hăng say trong học tập, mong muốn nhanh đến giờ học và tiếp thu kiến thức nhanh hơn, chắc hơn. Vì chúng ta đều biết học sinh tiểu học nói chung, học sinh lớp hai nói riêng có trí thông minh khá nhạy bén, sắc sảo, có óc tưởng tượng phong phú. đó là tiền đề tốt cho việc phát triển tư duy toán học nhưng các em cũng rất dễ bị phân tán, rối trí nếu bị áp đặt, căng thẳng hay quá tải. Hơn nữa cơ thể của các em còn đang trong thời kì phát triển hay nói cụ thể hơn là các hệ cơ quan còn chưa hoàn thiện vì thế sức dẻo dai của cơ thể còn thấp nên trẻ không thể ngồi lâu trong giờ học cũng như làm một việc gì đó trong một thời gian dài. Vì vậy muốn giờ học có hiệu quả thì đòi hỏi người giáo viên phải đổi mới phương pháp dạy học tức là kiểu dạy học :“ Lấy học sinh làm trung tâm.”, hướng tập trung vào học sinh, trên cơ sở hoạt động của các em. Trong mỗi tiết học, tôi thường dành khoảng 2 - 3 phút để cho các em nghỉ giải lao tại chỗ bằng cách chơi các trò chơi học tập vừa giúp các em thoải mái sau giờ học căng thẳng, vừa giúp các em có phản ứng nhanh nhẹn, ghi nhớ một số nội dung bài đã học.
Tóm lại: Trong quá trình dạy học người giáo viên không chỉ chú ý đến rèn luyện kỹ năng, truyền đạt kiến thức cho học sinh mà còn phải quan tâm chú ý đến việc: Khuyến khích học sinh tạo hứng thú trong học tập. Trong quá trình giảng dạy hàng ngày, tôi nhớ mãi ngày hôm đó. Bạn Anh Vũ lớp tôi đầu năm là học sinh học khá chậm môn Toán, tôi thường gọi em lên bảng làm những phép tính cộng trừ phù hợp với lực học của em. Khi em làm đúng tôi khen “ Cô khen bạn Anh Vũ đã có tiến bộ trong môn Toán’’ hoặc có lúc tôi khen ‘ Rất tốt, cô thấy con tiến bộ nhiều đấy’’. Cả lớp chẳng ai bảo ai, đồng loạt nổ một tràng pháo tay khen bạn như thể cũng cảm nhận được sự tiến bộ của bạn Anh Vũ vậy. Tôi thấy lúc đó con cười rất tươi, cả ngày hôm đó con học tập rất vui vẻ. Không những thế cả những buổi học Toán khác, con đều chú ý nghe giảng, tự giác làm bài. Đầu năm con chỉ được khoảng 5 điểm, 6 điểm môn Toán thôi. Vậy mà đến giữa học kì 2, con được 8,5 điểm. Đó là một sự tiến bộ, cố gắng tuyệt vời của cả cô và trò.
3.6.2. Tặng quà học sinh
Mục tiêu: Động viên, khích lệ học sinh khi có tiến bộ trong học tập. Cách tiến hành:
Khi tham gia chơi trò chơi, thay vì trách phạt, chê bai học sinh tôi đã dành cho các em những lời khen ngợi chân thành khi các em có sự tiến bộ. Đối với những em học toán chưa tốt, bài làm còn mắc lỗi, tôi gợi ý để các em tìm ra lỗi sai trong bài làm và sửa lại.
Trong mỗi giờ học, tôi luôn cố gắng quan sát và tìm ra những điểm mạnh, những tiến bộ dù là nhỏ nhất để động viên, khích lệ các em phát huy. Tôi không “ đồng phục” lời khen với tất cả học sinh lớp tôi.
Bên cạnh đó, để tăng tính thi đua lành mạnh và tránh nhàm chán, tôi thường xuyên khuyến khích các em bằng những món quà nhỏ như: (quyển vở ô li, bút, tẩy, bút chì..). Cuối mỗi tuần trong giờ sinh hoạt tổng kết số sticker, phần thưởng của các đội để tuyên dương trước buổi sinh hoạt lớp.
Kết quả: Với những khuyến khích nhỏ như vậy các em rất thích tham gia trò chơi, tham gia rất nhiệt tình và đặc biệt rất thích học môn Toán.
 Kết quả sáng kiến kinh nghiệm
Trò chơi học tập là hoạt động vui chơi có nhiều tác dụng trong giờ học của học sinh tiểu học. Nó tạo ra không khí vui tươi, hồn nhiên, sinh động trong giờ học. Trò chơi còn kích thích được trí tưởng tượng, tò mò, ham hiểu biết ở học sinh.
Sau hơn 1 học kì áp dụng các biện pháp trên thì các em tiến bộ hơn rất nhiều.
Với những trò chơi tương tác tôi đã áp dụng trong những bài dạy bằng bài giảng trình chiếu, tôi đã nhận thấy kết quả thay đổi rõ rệt.
Về thái độ có nhiều học sinh chăm học bài cũ hơn vì các em sợ vòng quay tên ngẫu nhiên sẽ quay đúng tên mình. Khi đưa các trò chơi toán học vào trong lớp học không những giúp các em khắc sâu kiến thức mà còn giúp các em phát triển được nhiều phẩm chất như tình đoàn kết, thân ái, tính trung thực, tinh thần trách nhiệm và đã có sự tiến bộ rõ rệt, thu được kết quả cao trong các tiết học.
Bên cạnh đó một số phụ huynh học sinh sau khi về nghe con kể phương pháp dạy học bằng trò chơi của cô giáo đã trao đổi có lời khen ngợi cô giáo đã làm con em biết lo và chăm học hơn. Phụ huynh chia sẻ sẽ quan tâm con hơn và cùng với cô giáo động viên dạy bảo cho cháu học ở nhà nhiều để kịp với bạn bè.
Sau một học kì, tôi áp dụng giải pháp vào quá trình dạy toán cho học sinh lớp 5A8 được phân công chủ nhiệm, tôi thu được kết quả như sau:
Tên lớp
Sĩ số
Điểm 9,10
Điểm 7,8
Điểm 5,6
Điểm dưới 5
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
5A8
45
25
55,6
15
33,3
5
11,1
0
0
Nhìn vào bảng thống kê tôi thấy chất lượng học tập môn toán cuối học kì I được nâng lên rõ rệt. Bên cạnh đó nhiều em mạnh dạn, tự tin, tích cực tham gia vào các hoạt động và hoàn thành bài tập với độ chính xác cao.
Nhìn vào những kết quả đạt được, tôi nghĩ mình đã tìm được hướng đi đúng, cách làm phù hợp để tạo hứng thú học toán cũng như góp phần nâng caochất lượng dạy - học môn Toán cho học sinh lớp 5 thông qua trò chơi học tập.
Về kết quả học tập thì số lượng học sinh hoàn thành tốt cũng cao hơn so với đầu năm. Điều này cho thấy việc thiết kế trò chơi tương tác để lồng ghép vào trong tiết học Toán là một bước đi đúng hướng. Đây là một tín hiệu làm tôi rất vui. Bao nhiêu công sức đổ ra cả năm học trước (chỉ tổ chức để thăm dò) và hơn 1 học kì qua đã mang lại hiệu quả thiết thực.
PHẦN III. KẾT LUẬN, KHUYẾN NGHỊ
 Kết luận
Để khơi nguồn cảm hứng, sự yêu thích dành môn Toán của học sinh, tôi đã rất trăn trở. Việc học sinh tiếp thu những kiến thức cơ bản ở trong sách giáo khoa không khó, nhưng làm sao để các em nhớ bài lâu, vận dụng thành thạo làm bài tập và yêu thích những con số song cũng không phải là dễ. Để đạt được hiệu quả cao trong việc dạy – học, biến những tiết Toán khô khan thành những tiết học vui vẻ, thú vị, giáo viên cần làm tốt các vấn đề sau:
Giáo viên đứng lớp phải luôn xem việc chất lượng là hàng đầu. Các em chính là sản phẩm lao động của người giáo viên hôm nay là tương lai của đất nước mai sau. Ngoài việc cố gắng học hỏi đồng nghiệp ở chuyên môn, vận dụng phương pháp dạy học tối ưu thì giáo viên phải luôn sáng tạo trong dạy học không cứng nhắc, vận dụng phương pháp dạy học một cách linh hoạt cho phù hợp với từng đối tượng học sinh trong lớp.
Phối kết hợp với phụ huynh học sinh đều đặn thông qua sổ liên lạc, gặp mặt trực tiếp để nắm bắt tình hình học tập của các em cũng như tâm lý của từng học sinh từ đó có biện pháp dạy học phù hợp với từng đối tượng học sinh.
Và để có kết quả tốt giáo viên cần có sự chuẩn bị chu đáo từng bài học, tiết học (nghiên cứu kĩ bài soạn trước khi đến lớp). Các tiết dạy cần có và luôn sử dụng đồ dùng dạy học. Trong khi dạy, giáo viên thường xuyên tổ chức những trò chơi, có sự động viên khích lệ kịp thời cho học sinh.
Giáo viên cần phải nghiên cứu kỹ các thông tư của BGD&ĐT để vận dụng tốt nhằm phát huy được tính tự giác, tích cực và chủ động của các em. Phải luôn hiểu rằng giáo viên chỉ là người định hướng và chỉ đạo, hoạt động của thầy và trò phải luôn diễn ra đồng bộ song song với nhau. Bản thân giáo viên cần phải tâm huyết với nghề cùng với tình yêu trẻ, phải thường xuyên học tập bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ nâng cao hiểu biết và cập nhật những phương pháp mới với nhiều hình thức khác nhau để phục vụ tiết học tốt hơn tạo điều kiện tốt cho việc nâng cao chất lượng Dạy – học, tạo nền móng vững chắc cho sự phát triển xã hội trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Việc áp dụng tổ chức các trò chơi học tập đối với môn Toán 5 đã góp phần rất lớn trong việc tạo hứng thú học tập cho học sinh. Các biện pháp trên giúp học sinh nắm bắt kiến thức một cách chủ động, những học sinh nhút nhát hòa đồng hơn. Giúp học sinh rèn luyện và củng cố kiến thức, đồng thời phát triển vốn kinh nghiệm được tích lũy qua hoạt động chơi. Trò chơi học tập rèn luyện kĩ năng kĩ xảo, thúc đẩy hoạt động trí tuệ. Nhờ giáo viên sử dụng trò chơi học tập trong quá trình dạy học trở thành một hoạt động vui và hấp dẫn hơn, cơ hội học tập đa dạng hơn.
 Khuyến nghị
Đối với giáo viên
Cần tìm hiểu và hiểu rõ nguyên nhân vì sao học sinh chưa hứng thú với môn học để đưa ra những giải pháp phù hợp với đối tượng học sinh lớp mình giảng dạy.
Chuẩn bị kĩ bài trước khi đến lớp, nắm chắc kiến thức, kĩ năng của môn học và dự kiến được những tình huống sư phạm có thể xảy ra trong tiết toán.
Khi vận dụng các trò chơi cần linh hoạt, vừa sức với học sinh.
Động viên khen thưởng kịp thời để gây hứng thú học tập cho học sinh.
Đối với nhà trường, Phòng Giáo dục
Tạo điều kiện về cơ sở vật chất, các phương tiện, thiết bị dạy học cho học sinh như: máy chiếu, tranh ảnh, bộ đồ dùng học toán,..
Tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên môn, tổ chức cho giáo viên đi học tập kinh nghiệm ở trường bạn
Tôi rất mong nhà trường, Phòng Giáo dục mở các lớp tập huấn về thiết kế tổ chức trò chơi cho các môn học ở bậc Tiểu học hoặc tổ chức các chuyên đề dạy học có vận dụng nhiều các trò chơi cho học sinh để giáo viên có thêm kinh nghiệm tổ chức trò chơi trong các giờ dạy của mình.
Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ mà tôi đã áp dụng với mong muốn có thể giúp bản thân mình cũng như đồng nghiệp dạy tiết toán nhẹ nhàng, gây hứng thú cho học sinh thích học toán, yêu môn toán. Tôi rất mong được sự ủng hộ và đóng góp ý kiến của các anh chị em đồng nghiệp, ban quản lý, lãnh đạo nhà trường để công tác giảng dạy của tôi ngày một tốt hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Thanh Trì, ngày 26 tháng 4 năm 2024
Người viết 
Nguyễn Thị Châm