Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy và học môn Toán ở lớp 1

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO MÙ CANG CHẢI
TRƯỜNG PTDTBT TIỂU HỌC PÚNG LUÔNG
BIỆN PHÁP
“Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy và học
 môn Toán ở lớp 1”
 Họ và tên giáo viên: Kiều Thị Quỳnh Nga
Trình độ chuyên môn: Đại học
Đơn vị công tác: Trường PTDTBT Tiểu học Púng Luông
Huyện: Mù Cang Chải
Mù Cang Chải, tháng 02 năm 2023

BIỆN PHÁP
MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC MÔN TOÁN Ở LỚP 1
Tác giả: Kiều Thị Quỳnh Nga
 	Đơn vị công tác: Trường PTDTBT Tiểu học Púng Luông
Phần mở đầu
	Môn Toán là môn học chiếm một vị trí rất quan trọng và then chốt trong nội dung chương trình các môn học ở Tiểu học. Các kiến thức kĩ năng của môn Toán ở tiểu học có nhiều ứng dụng trong đời sống, rất cần thiết để học các môn học khác ở tiểu học và các lớp trên.
Năm học 2022 - 2023 tôi được nhà trường phân công chủ nhiệm và giảng dạy lớp 1A2 với 29 em học sinh. 100% học sinh trong lớp là con em dân tộc Mông, nhận thức của các em còn hạn chế so với các em vùng đồng bằng. Nhiều em hoàn cảnh gia đình còn gặp nhiều khó khăn, mồ côi. Cha mẹ chưa quan tâm đến việc học tập của con em mình còn phó mặc cho thầy cô và nhà trường. Đồng thời chưa nhận thức đúng vai trò của môn Toán. Đây cũng là năm đầu tiên thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới nên giáo viên và học sinh gặp không ít những khó khăn, hạn chế: 
	+ Về học sinh:
- Học sinh còn nhỏ chưa tập trung và chú trọng với bài giảng của giáo viên. Các em còn rụt rè, chưa mạnh dạn tham gia phát biểu xây dựng bài.
- Trình độ học sinh không đồng đều: có em chỉ dạy qua một lần, thậm chí chỉ nói sơ qua đã biết, nhưng cũng không ít học sinh giáo viên dạy đi dạy lại nhiều lần vẫn chưa hiểu hoặc hiểu rồi lại quên ngay.
- Một số học sinh chưa có ý thức tham gia học tập còn ham chơi, chưa nhận thức được tầm quan trọng của việc học toán.
	+ Về phía giáo viên: 
- Do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 nên việc triển khai tập huấn chương trình sách giáo khoa bị gián đoạn và ảnh hưởng khá nhiều đến tiến độ, chất lượng, hạn chế thời gian, ít được tương tác, thực hành về nghiệp vụ trước khi dạy học theo chương trình mới. 
- Phương pháp dạy học của giáo viên còn gượng ép, thiếu sự sáng tạo, chưa linh hoạt, coi nặng hình thức, chủ yếu lên lớp là thầy dạy và chưa thực sự lấy người học làm trung tâm.
 * Ưu điểm của biện pháp cũ:
+ Kích thích tính tò mò, ham muốn khám phá, học hỏi của học sinh.
 	+ Giúp giáo viên trở nên linh hoạt hơn trong quá trình giảng dạy của mình. 
 * Nhược điểm của biện pháp cũ: 
 - Học sinh còn thụ động tiếp thu kiến thức, chưa phát huy hết năng lực và phẩm chất của học sinh.
- Giáo viên ứng dụng công nghệ thông tin và trò chơi vào giảng dạy còn ít, chưa thường xuyên. Nhiều bài trên trang hành trang số cập nhật chưa kịp thời nên giáo viên mất nhiều thời gian thiết kế giáo án điện tử.
- Trò chơi giáo viên tổ chức còn đơn điệu chưa phong phú, chưa gây hứng thú cho học sinh.
Sau một thời gian giảng dạy tôi đã khảo sát cho thấy chất lượng làm toán của các em học sinh lớp 1A1 năm học 2021 - 2022 như sau:
Tổng số học sinh lớp 1A2
Môn Toán
Ghi chú
Kết quả đúng cả bài, viết rõ ràng
Kết quả đúng 3/4 bài
Kết quả đúng 1/2 bài
Kết quả đúng 1/4 bài
Không đúng bài nào (mặc dù viết được phép tính)
Không viết được phép tính
29
0
3
7
10
3
6

Tỉ lệ 
0
10,3
24,2
34,5
10,3
20,7

Qua đợt khảo sát trên bản thân tôi thấy học sinh gặp khó khăn trong môn Toán còn nhiều, tôi rất băn khoăn và lo lắng. Chính vì vậy trong quá trình giảng dạy tôi đã tìm ra và đưa vào vận dụng: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy và học môn Toán ở lớp 1”.
2. Nội dung biện pháp
2.1. Mục đích của biện pháp
Tôi đưa ra các biện pháp nhằm mục đích:
- Tạo hứng thú học tập, tạo tâm thế chủ động, tích cực tiếp thu kiến thức cho học sinh. 
- Góp phần giảm bớt những áp lực, căng thẳng cho học sinh mà các em vẫn lĩnh hội được kiến thức cần thiết. Mục đích cuối cùng là nâng cao chất lượng dạy học đại trà môn Toán cho học sinh lớp 1.
2.2. Nội dung biện pháp
2.2.1. Biện pháp 1: Ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học môn Toán
Với học sinh lớp 1, việc sử dụng công nghệ thông tin để giảng dạy mang lại sự mới lạ, kích thích sự tò mò, hứng thú và phù hợp nhất với tư duy trực quan cụ thể của học sinh.
+ Cách tổ chức cũ: 
Ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy không còn xa lạ với mỗi giáo viên. Thông thường trước khi giáo viên lên lớp phải xây dựng một bài giảng điện tử mất khá nhiều thời gian mà hiệu quả đem lại cũng không cao. Với bộ sách Cùng học và phát triển năng lực giáo viên có thể truy cập vào trang https://hanhtrangso.nxbgd.vn tải bài giảng về dạy nhưng các tiết dạy cập nhật đôi khi chưa kịp thời. 
+ Cách tổ chức mới: 
Năm học 2022 - 2023 đơn vị trường lựa chọn và sử dụng giảng dạy bộ sách Cánh Diều. Với bộ sách này để giảm bớt thời gian chuẩn bị bài giảng điện tử tôi khai thác trực tiếp vào trang: https://www.hoc10.com/. Việc giảng dạy trên trang học liệu này rất thuận tiện cho giáo viên. Các bài giảng có video hoạt hình, các hình ảnh của bài học, bài tập rất sinh động. Qua đó học sinh rất hứng thú, kích thích sự tò mò, trao đổi của học sinh với bài học. Giáo viên chỉ cần truy cập vào trang https: //www.hoc10.com đăng kí tài khoản và kích hoạt sách đang giảng dạy. Đồng thời giáo viên tiết kiệm được nhiều thời gian giảng dạy và không quá vất vả khi giới thiệu, miêu tả, thể hiện những nội dung kiến thức mới từ đó học sinh dễ tiếp thu bài học.
	2.2.2. Biện pháp 2: Áp dụng các trò chơi học tập vào giảng dạy
	Trong quá trình dạy học môn Toán, việc sử dụng trò chơi toán học có nhiều tác dụng như: 
	 + Giúp học sinh thay đổi loại hình hoạt động trong giờ học, làm cho giờ học bớt căng thẳng, tạo cảm giác thoải mái, dễ chịu. Học sinh tiếp thu kiến thức nhẹ nhàng, tạo hứng thú học tập. 
	+ Kích thích sự tìm tòi, tạo cơ hội để học sinh tự thể hiện mình. 
	+ Thông qua trò chơi, học sinh vận dụng kiến thức năng nổ, hoạt bát, kích thích trí tưởng tượng, trí nhớ. Từ đó phát triển tư duy mềm dẻo, học tập cách xử lý thông minh trong những tình huống phức tạp, tăng cường khả năng vận dụng trong cuộc sống. 
+ Cách tổ chức cũ: Giáo viên thường tổ chức trò chơi vào phần luyện tập- thực hành hoặc vận dụng. Các trò chơi ít sử dụng công nghệ thông tin nên còn đơn điệu, chưa sinh động, lôi cuốn học sinh tham gia chơi. 
+ Cách tổ chức mới:
	Trong dạy học môn Toán hiện nay, tôi thường áp dụng trò chơi vào phần khởi động, phần luyện tập - thực hành và phần vận dụng của tiết học. Tôi lấy ví dụ một số nhóm trò chơi sau: Các trò chơi được thiết kế trên phần mềm rất sinh động, có nhiều trò chơi khác nhau khiến học sinh cảm thấy mới mẻ và thích thú. Tùy thuộc vào từng nội dung, hoạt động mà hình thức tổ chức các trò chơi cũng khác nhau. Ví dụ tôi đưa ra các nhóm trò chơi sau: 
- Trò chơi khởi động: 
Để tạo tâm thế, gây hứng thú cho học sinh vào giờ học đồng thời kiểm tra kiến thức cũ tôi thường tổ chức các trò chơi như: Ai nhanh hơn, ô cửa bí mật, Vòng quay kì diệu, vượt chướng ngại vật, 
- Nhóm trò chơi Luyện tập - thực hành:
Ở một số bài tập trong môn Toán lớp 1 sách Cánh diều, để tạo không khí thoải mái và phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh tôi thay đổi cách làm bài tập bằng những trò chơi thú vị. Ví dụ: trò chơi ong tìm hoa, bác đưa thư, tìm nhà cho thỏ,
+ Trò chơi “Ong tìm hoa” 
Mục đích: Củng cố, khắc sâu kiến thức về các phép tính cộng, trừ trong phạm vi 10. Rèn luyện kỹ năng tính toán ghi nhớ và tinh thần đồng đội.
Chuẩn bị: 15 chú ong trên mình có ghi các phép tính, mặt sau gắn nam châm; 3 bông hoa năm cánh, mỗi bông một màu, trên mỗi cành hoa ghi các số như sau, mặt sau gắn nam châm.
Hình thức tổ chức: Theo tổ (mỗi tổ cử 5 bạn đại diện tham gia chơi).
Cách tiến hành: Giáo viên chia bảng làm 3 phần, mỗi tổ một phần. Gắn ở mỗi phần một bông hoa và 5 chú ong xung quanh, không theo trật tự nào, đồng thời giới thiệu trò chơi: “Cô có 3 bông hoa trên mỗi cánh hoa là kết quả của các phép tính cùng những chú ong thợ chở các phép tính đi tìm kết quả của mình, nhưng các chú ong không biết phải tìm thế nào, con hãy giúp các chú ong nhé!”
Đại diện 3 tổ xếp thành ba hàng. Khi nghe hiệu lệnh: “Bắt đầu!” thì lần lượt từng em chạy lên lấy một chú ong và gắn vào một cánh hoa sao cho số trên cánh hoa là kết quả của phép tính mà chú ong đó chở. Bạn thứ nhất gắn xong chạy về chỗ thì bạn thứ hai mới được tiếp tục. Trong vòng 5 phút, đội nào gắn đúng và nhanh nhất là đội thắng cuộc.
Tổng kết trò chơi: Trong vòng 5 phút nhóm nào tìm đúng hoa cho mỗi chú ong và không bi tìm nhầm là đội thắng cuộc. Chú ong nào tìm nhầm hoa sẽ không được tính, đồng thời bị trừ đi 1 chú ong ở tổng số các chú ong tìm đúng cánh hoa.
- Nhóm trò chơi Vận dụng: 
Đây là một hình thức củng cố kiến thức sau khi hoàn thành bài học. Mục tiêu của trò chơi là giúp học sinh tóm tắt toàn bộ kiến thức đã học trong bài, qua đó các em biết vận dụng vào thực tế cuộc sống. Ví dụ: Trò chơi Hái hoa, ô cửa bí mật, rung cây,...
	2.2.3. Biện pháp 3: Nâng cao chất lượng dạy học môn Toán thông qua các hoạt động khác. 
	+ Cách tổ chức cũ: 
	Thông thường để nâng cao chất lượng dạy học môn Toán tôi đã xây dựng “ Đôi bạn cùng tiến”, phát động các phong trào thi đua chào mừng các ngày lễ lớn. 
	+ Cách tổ chức mới: 
	Tôi tiếp tục xây dựng “ Đôi bạn cùng tiến”, phát động các phong trào thi đua chào mừng các ngày lễ lớn. Bên cạnh đó, tôi còn phát động giờ học tốt, tuần học tốt. Cuối mỗi tuần, tháng tôi đều tổ chức đánh giá kết quả đạt được và hạn chế để các em phấn đấu trong các tháng tiếp theo. Qua đó đã tạo được không khí hào hứng thi đua học tập trong lớp. Ngoài ra tôi phối kết hợp với Đội thiếu niên tiền phong tổ chức các cuộc thi nhỏ như “Rung chuông vàng”, “Trạng nguyên nhỏ tuổi”, “Tiến sĩ nhí”, vào một số buổi chiều ngoại khóa. Những bài toán hay, những cách tính nhanh, được nêu ra để các bạn học tập. 	
3. Khả năng áp dụng của biện pháp:
Biện pháp này tôi đã áp dụng với lớp 1A1 năm học 2021 - 2022 và đạt hiệu quả cao. Nên năm học 2022 - 2023 tôi tiếp tục áp dụng tại lớp 1A2 và học sinh khối 1 trường phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Púng Luông.
4. Hiệu quả, lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng biện pháp
	Sau khi áp dụng các biện pháp nêu trên tôi nhận thấy: 
	- Chất lượng môn Toán được nâng lên rõ rệt, học sinh khó khăn giảm nhiều so với khảo sát đầu năm. 
	- Phát huy được sự chủ động và tích cực của học sinh trong việc tiếp thu kiến thức mới. 
	- Kĩ năng thực hiện phép tính và kĩ năng làm bài trở nên nhanh nhẹn và thành thạo hơn. Học sinh hiểu bài nhanh và nhớ bài lâu.
	- Đặc biệt nhất là lớp học sôi nổi, hứng thú, học sinh chú ý vào bài học. Giảm bớt nặng nề, áp lực khi học toán. Tiết học trở nên nhẹ nhàng. Các em đều yêu thích học môn Toán.
Kết quả cụ thể cuối năm học 2022 - 2023 khi thực hiện các biệt pháp trên như sau :
Tổng số học sinh
Môn Toán
Ghi chú
Kết quả đúng cả bài, viết rõ ràng
Kết quả đúng 3/4 bài
Kết quả đúng 1/2 bài
Kết quả đúng 1/4 bài
Không đúng bài nào (mặc dù viết được phép tính) 
Không viết được phép tính
29
8
12
5
4
0
0

Tỉ lệ
27,7
41,3
17,2
13,8
0
0

5. Tài liệu gửi kèm: 
Púng Luông, ngày .. tháng 2 năm 2023
Người viết báo cáo
(Ký và ghi rõ họ tên
 Kiều Thị Quỳnh Nga
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ