Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp nâng cao chất lượng dạy học toán cho học sinh lớp 5

ức các em chơi trò chơi này, chúng ta cũng phải chuẩn bị kĩ các câu hỏi và nội dung kiến thức phù hợp, không quá khó, cũng không dễ quá, cũng như chuẩn bị các phương tiện phục vụ cho trò chơi như thẻ từ có các số 1, 2 ,3, 4 hoặc A, B, C, D và các bảng phụ ghi câu hỏi và các đáp án các em nhìn vào đó để lựa chọn đáp án đúng nhất.
Ví dụ: Khi dạy bài: Xăng - ti - mét khối, đề - xi - mét khối
 Tôi đã tổ chức cho các em chơi trò chơi như sau: Tôi lần lượt đưa ra câu hỏi và các đáp án cho các em thời gian suy nghĩ, sau đó giơ đáp án bằng thẻ. Qua trò chơi, tôi hiểu được các em nào còn nhầm lần giữa các đơn vị đo đã học để uốn nắn, sửa sai kịp thời cho các em.
 Yêu cầu của trò chơi: Chọn câu trả lời đúng: 
a) Tám trăm hai mươi sáu phẩy bốn xăng ti mét khối viết là
A. 4.628cm3 	B. 826.4cm3	C. 862.4cm3	D. 82.64cm3
b) 4.7dm3 =? cm3
A. 47cm3	B. 470cm3	C. 4700cm3	D. 0.47cm3
c) 5600cm3 =? cm3
A. 56dm3	B. 5.6dm3	C. 0.56dm3	D. 560dm3
d) 7dm3 2cm3 =? cm3
A. 7002cm3	B. 72cm3	C. 720cm3	D. 7200cm3
e) 20dm3 5cm3 =? dm3
A. 20.5dm3	B. 20.05dm3	 C. 20.005dm3	D. 2.05dm3
Trò chơi “Đúng – sai’:
 Đây cũng là trò chơi được áp dụng trong tất cả các lớp, các môn học. Tuy nhiên mức độ khó, dễ ở từng lớp có sự khác nhau. Đối với môn Toán ở lớp 5. Chúng ta cũng tổ chức cho các em chơi dưới dạng đưa ra các câu hỏi, các bài tập ở dạng kiến thức, yêu cầu các em kiểm tra kết quả, tự tìm ra đáp án đúng hoặc sai theo yêu cầu của đề ra. Đối với trò chơi này tất cả các em đều được tham gia, giáo viên bao quát cả lớp để biết được tình hình các en vận dụng kiến htức đã học thông qua trò chơi. Trò chơi này thường được tổ chức ở phần củng cố hoặc trong các tiết luyện tập để thay đổi không khí học cho các em tạo môi trường học tập thoái mái, hào hứng các em cùng tham gia chơi.
VD: Khi dạy bài: Mi li mét vuông. Bảng đơn vị đo diện tích: Tôi tổ chức cho các em chơi trò chơi như sau:
 Yêu cầu của trò chơi: Lựa chọn đáp án đúng:
Tôi lần lượt đưa ra các tấm thẻ có ghi câu hỏi và các đáp án, A, B, C. Sau khi tôi đọc từng đáp án các em tìm ra đáp án đúng - sai và giơ thẻ đúng - sai theo yêu cầu của trò chơi
a. 780 cm2 =? m2
A. 7,80 m2 	 B.0, 780 m2 	 	 C.0,0 780 m2 
b. 5060 mm2= ? cm2
A. 0,5060cm2 	 	 B. 50,60cm2 	 	 C. 5,06cm2 
c. 5m2 29dm2 = ? m2
A. 5,29 m2 	 	 B.529 m2 	 	 C.0,529 m2 
d. 908 mm2 = ? cm2  mm2
A. 9cm2 8 mm2	 	 B. 90cm2 8 mm2	 	 C. 90cm2 80 mm2
Trò chơi “Ô chữ kì diệu”:
 Đây là một trò chơi được sử dụng kết hợp với công nghệ thông tin mới tổ chức thành công trò chơi này. Để tổ chức tốt trò chơi này, giáo viên cần chuẩn bị kĩ các sile và biết sử dụng thành thạo công nghệ thông tin. Ở trò chơi này các em được làm việc theo nhóm hoặc cá nhân dựa vào vốn kiến thức của cả nhóm hoặc cá nhân để tham gia chơi.
3.8. Trong các tiết học cần tạo ra sự hỗ trợ lẫn nhau giữa các đối tượng học sinh.
 Đây là một biện pháp không thể thiếu trong quá trình dạy học ở bậc Tiểu học. Trong các tiết học môn toán, chúng ta nên tạo điều kiện cho các em trao đổi ý kiến trong nhóm nhỏ hoặc cả lớp về cách giải hoặc các cách giải (nếu có) của một bài tập. Qua đó các em biết nêu nhận xét về cách giải của bạn tự rút kinh nghiệm để hoàn chỉnh cách giải của mình. Sự hỗ trợ giữa các học sinh trong nhóm, trong lớp giúp học sinh tự tin vào khả năng của bản thân, tự rút kinh nghiệm về cách học, cách làm bài của mình và tự điều chỉnh, sửa chữa những thiếu xót (nếu có) của bản thân. Ngoài ra còn giúp các em nhận thấy giúp đỡ bạn cũng có ích cho bản thân. Thông qua việc giúp đỡ bạn, các em càng có điều kiện nắm chắc, hiểu sâu kiến thức của bài học, càng có điều kiện hoàn thiện các năng lực của bản thân. Các em thấy việc thảo luận trong nhóm là được trao đổi với bạn bè để kiểm tra những suy nghĩ, hiểu biết của bản thân, tự điều chỉnh, sửa chữa những điều sai thông qua trao đổi thảo luận. Tuy nhiên khi sử dụng biện pháp này, chúng ta cần lựa chọn các đối tượng học sinh thành lập thành 1 nhóm gồm giỏi, khá, trung bình, yếu. Mỗi nhóm từ 2 – 4 thành viên, không quá đông tránh tình trạng một người làm việc, người khác chơi, cần lựa chọn các bài tập, các kiến thức để các em cùng thảo luận tránh để tình trạng thảo luận là hình thức không đem lại hiệu quả cao.
 Biện pháp này có thể áp dụng khi giảng bài mới hoặc luyện tập các kiến thức đã học làm sao cho linh hoạt và khéo léo.
3.9. Tạo cho học sinh có thói quen tự kiểm tra, đánh giá kết quả luyện tập thực hành và tìm cách giải, lựa chọn cách giải hợp lý để giải quyết vấn đề.
Đây là một việc làm cũng rất cần thiết trong khi giảng dạy môn Toán. Khi các em chữa bài xong hoặc nhận xét bài của các bạn, giáo viên nên động viên, nêu gương những học sinh đã hoàn thành bài tập hoặc đã cố gắng trong luyện tập, thức hành tạo cho các em niềm vui vì những kết quả đã đạt được của mình, của bạn. Tuy nhiên khuyến khích các em không chỉ hoàn thành nhiệm vụ khi luyện tập, thực hành mà còn tìm cách giải khác lựa chọn phương án hợp lý nhất để học tập, khuyến khích các em giải thích trình bày bằng lời nói phương pháp giải bài tập Dần dẫn các em sẽ có thói quen không bằng lòng với kết quả đã đạt được và có mong muốn tìm giải pháp tốt nhất cho bài làm của mình, tìm được cách diễn đạt hợp lý cho phương pháp làm bài của mình.
 Đối với biện pháp này, ngay từ đầu năm học chúng ta nên tạo cho các em có thói quen tốt đó để các em vận dụng trong suốt các năm học và những năm học tiếp theo.
VD: Với bài tập “Tính bằng cách thuận tiện nhất”
4.2 + 3.5 + 4.5 + 6.8 
Học sinh có thể nêu nhiều cách giải, Giáo viên tổ chức cho các em trao đổi ý kiến để thấy cách nào đã sử dụng 2 t/c của phép cộng đó là t/ c kết hợp và giáo hoán. 
Cách 1: 
(4.2 + 6.8) + (3.5 + 4.8)
= 11 + 8
= 19

Cách 2:
4.2 + (3.5+ 4.5) + 6.8
= 4.2 + 8 + 6.8
= (4.2 + 6.8) + 8
= 11 + 8 = 19
* Từ 2 cách giải trên em nhận thấy cách nào là thuận tiện nhất để rút ra những kinh nghiệm làm bài của bản thân.
3.10. Phối hợp chặt chẽ với gia đình kiểm tra, đôn đốc việc học tập ở nhà của các em.
 Đây cũng là một biện pháp rất cần thiết góp phần đem lại hiệu quả cao trong các giờ học trên lớp. Nếu các em ở gia đình được bố mẹ quan tâm thường xuyên, sắp xếp thời gian học hợp lý và kiểm tra các việc học của các em thì các em sẽ không lơ là, chểnh mảng học tập, các kiến thức ở trên lớp được củng cố và khắc sâu hơn, các em sẽ cảm thấy yêu thích môn học, có hứng thú với môn học. Biện pháp này, được tôi áp dụng thường xuyên kịp thời trong suốt năm học, thông qua sổ liên lạc, sổ theo dõi riêng hàng tháng của các em, qua các kì họp phụ huynh học sinh qua trao đổi bằng điện thoại, hoặc trực tiếp gặp gỡ trao đổi với từng phụ huynh nếu cần thiết.
4) Thực nghiệm sư phạm
 Để khẳng định phương pháp dạy học giúp nâng cao dạy học môn toán cho học sinh lớp 5 tôi tiến hành dạy thực nghiệm.
4.1. Mục đích thực nghiệm
 Trong quá trình dạy thực nghiệm tôi đổi mới phương pháp dạy học lấy học sinh làm trung tâm, giáo viên chỉ là người tổ chức, hướng dẫn để học sinh tìm tòi, khám phá, chiếm lĩnh kiến thức mới.
 Trên cơ sở dạy học giúp nâng cao dạy học môn toán cho học sinh lớp 5
 về tôi đã thử nghiệm phương pháp dạy học mới bằng cách xây dựng phiếu học tập, phiếu khảo sát chất lượng sau tiết học. Từ đó rút ra những điều cần thiết khi dạy học tiết chuyển đổi đơn vị đo diện tích dưới dạng số thập phân.
4.2. Phương pháp thực nghiệm
Soạn giáo án để dạy lớp thực nghiệm theo hướng đổi mới phương pháp.
Dùng phiếu luyện tập, phiếu kiểm tra khảo sát chất lượng học sinh.
Phương pháp thống kê, xử lý số liệu để đánh giá hai tiết dạy thực nghiệm.
Học sinh làm bài kiểm tra để căn cứ đối chứng giữa lớp thực nghiệm và lớp đối chứng.
4.3. Nội dung thực nghiệm
	Tôi đã chọn 2 lớp 5: 1 lớp 5 để dạy thực nghiệm – 35 học sinh
 1 lớp 5 để đối chứng 38 học sinh
	Học lực hai lớp tương đương nhau về môn Toán (căn cứ vào kết quả khảo sát chất lượng định kỳ môn Toán học kỳ 1 năm học 2021 - 2022). Hai lớp này có tỷ lệ ngang nhau.
4.4. Kết quả thực nghiệm.
Trong thời gian một năm qua, tôi đã thử nghiệm phương pháp đưa ra sử dụng các biện pháp tác động ở trên vào các giờ học môn Toán ở trên lớp. Dần dần theo năm tháng, các em học sinh trong lớp tôi đều thực sự yêu thích môn Toán. Các em ngồi trật tự nghe giảng, sôi nổi, hào hứng khi tham gia tiết học toán, hăng hái phát biểu xây dựng bài. Bản thân các em đã chủ động trong học tập, tự giác học bài và làm bài, hứng thú học khi lĩnh hội kiến thức mới cũng như luyện tập thực hành kiến thức mới phát huy được tính chủ động, sáng tạo của các em. Các em thấy yêu và thích thú mỗi khi đến giờ học toán không còn sợ sệt, lo lắng như trước nữa, nhiều em tự tin, tự tìm tòi khám phá kiến thức dưới sự dẫn dắt và hướng dẫn của người giáo viên, từ đó các em đã tạo nên mối quan hệ thân thiết gần gũi giữa thầy và trò.
 Nhờ có đưa các biện pháp tác động như vậy mà qua đợt khảo sát, với cùng một đề kiểm tra, qua kiểm tra đánh giḠkết quả của hai lớp như sau:
Bảng phân loại học sinh qua quá trình thực nghiệm:
 Lớp

Sĩ số
Hoàn thành tốt
Hoàn thành
Chưa hoàn thành
Số lượng
%
Số lượng
%
Số lượng
%
5A 
35
13
37,2
22
62,8
0 
0
5B 
38
13
34,2
25
65,8
0
0

Để việc dạy học môn Toán đảm bảo tính khoa học, tính chính xác, tính sư phạm và phát huy được tính chủ động sáng tạo của học sinh thì người giáo viên không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn sử dụng linh hoạt và khéo léo các phương pháp dạy học, nghiên cứu và học tập các tài liệu có liên quan, các sách tham khảo. Đặc biệt, chúng ta cần:
+ Áp dụng và sử dụng linh hoạt, khéo léo các phương pháp, vận dụng các phương pháp mới một cách thích hợp với mục tiêu nội dung của từng bài.
+ Sử dụng đồ dùng trực quan hợp lý với từng bài trong các giờ dạy
+ Soạn bài kĩ trước khi lên lớp, đặc biệt sử dụng hệ thống câu hỏi hợp lý, có sự liên kết trong bài học để các em độc lập suy nghĩ, tích cực học tập, phát huy trí tuệ cho các em, từ đó học sinh hứng thú với môn Toán.
+ Kết hợp với gia đình, nhà trường và xã hội để cùng giáo dục các em
+ Kịp thời động viên nhiều em có tiến bộ về môn Toán, đồng thời uốn nắn, sửa chữa những em mắc lỗi khi học toán.
+ Tăng cường củng cố lý thuyết thường xuyên cho các em. Trong khi giảng bài nên trình bày lí thuyết bằng ngôn ngữ ngắn gọn, giàu hình ảnh, cùng hệ thống câu hỏi vấn đáp khi giảng dạy tránh nói nhiều, nên khuyến khích học sinh tạo môi trường học tập thoái mái, kích thích tính tò mò, hứng thú học tập của tất cả các em.
KẾT LUẬN
1. Kết luận.
Qua công tác giảng dạy, tôi nhận ra rằng: Mỗi chúng ta, khi đứng trên bục giảng, ai cũng mong muốn cho mình có một phương pháp tốt nhất để mang lại chất lượng dạy học cao nhất. Đặc biệt, môn toán là môn tôi rất thích tìm tòi khám phá. Cho nên, tôi đã nghiên cứu, sưu tầm, thiết lập các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng học toán của học sinh. Hình thành kĩ năng, kĩ xảo giải toán cho học sinh giúp tư duy của các em “mềm dẻo” và “linh hoạt” hơn nhiều.
Sau một thời gian áp dụng những biện pháp trên, tôi nhận thấy học sinh tiến bộ rõ rệt. Các bài toán làm chính xác, trình bày gọn gàng ngày càng nhiều hơn, số học sinh sai kết quả phép tính hay bài toán còn rất ít. Ý thức học tập của các em đã được hình thành rõ rệt. Cụ thể qua các bài học các em chăm chú nghe giáo viên giảng và chăm chỉ làm bài, chỗ nào chưa hiểu hỏi lại giáo viên luôn. 
 Đầu năm học, với 5 học sinh chưa hoàn thành môn toán đến cuối giai đoạn đã không còn học sinh xếp loại chưa hoàn thành, số học sinh đạt Hoàn thành tốt cao hơn so với đầu năm, đây là kết quả đem lại sự hứng thú cho cả cô và trò. Tôi tiếp tục áp dụng các biện pháp trên để giúp các em làm đúng, làm nhanh và ghi nhớ kiến thức tốt.
Đổi mới phương pháp dạy học là một vấn đề then chốt trong chiến lược giáo dục ở Việt Nam trong giai đoạn công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước. Bản chất của đổi mới phương pháp dạy học là đổi mới cách tiến hành các phương pháp trên cơ sở khai thác triệt để ưu điểm của các phương pháp cũ và vận dụng linh hoạt một số phương pháp mới nhằm phát huy tối đa tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học. Định hướng chung của phương pháp dạy học toán 5 là dạy học trên cơ sở tổ chức và hướng dẫn các hoạt động học tập tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. Vì vậy chúng ta cần phải tổ chức hướng dẫn cho học sinh hoạt động học tập với sự trợ giúp đúng mức và đúng lúc của sách giáo khoaToán 5 và của các đồ dùng dạy và học Toán để từng học sinh tự phát hiện, tự giải quyết vấn đề của bài học, tự chiếm lĩnh nội dung học tập rồi thực hành, vận dụng các nội dung đó theo năng lực cá nhân của học sinh. 
2. Khuyến nghị, đề xuất. 
Để đáp ứng nhu cầu và yêu cầu của việc dạy và học Toán lớp 5, qua nghiên cứu đề tài và thực tế giảng dạy tôi có một số khuyến nghị, đề xuất sau:
* Đối với giáo viên:
Giáo viên cần phải đổi mới phương pháp dạy học, phối hợp linh hoạt phương pháp dạy học, các hình thức dạy học để thu hút mọi đối tượng học sinh vào hoạt động dạy họcđồng thời phát huy tối đa tinh thần tự chủ sáng tạo của học sinh, không áp đặt kiến thức. Câu hỏi phải phù hợp với các đối tượng học sinh. Giáo viên cần được tham gia vào các lớp bồi dưỡng chuẩn kiến thức để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ.
* Đối với học sinh:
Có ý thức rèn luyện tốt, chăm học, có ý thức hợp tác trong hoạt động học.
*Đối với nhà trường và các cấp quản lí:
Cung cấp, trang bị đầy đủ thường xuyên các tài liệu, sách tham khảo, các thông tin cập nhật đến các trường để tạo điều kiện cho giáo viên tìm hiểu, nghiên cứu nâng cao trình độ.
 Từ những hiểu biết của bản thân tôi đã mạnh dạn áp dụng các biện pháp trên vào trong quá trình giảng dạy môn Toán trong suốt năm học qua. Với một mong muốn góp phần bé nhỏ của mình vào “sự nghiệp trồng người” giúp các em ngày một tiến bộ và trở thành những người công dân có ích mai sau xây dựng đất nước giàu đẹp, lớn mạnh về mọi mặt.
Tôi rất mong các đồng chí trong tổ khối, ban giám hiệu nhà trường và đồng nghiệp bổ sung cho sáng kiến của tôi thêm phong phú, hấp dẫn và tạo điều kiện thuận lợi để quá trình giáo dục của nước nhà ngày càng có hiệu quả, đem lại lợi ích thiết thực cho đất nước.
 Tôi xin can đoan, đây là sáng kiến kinh nghiệm của tôi, không sao chép nội dung của người khác.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày 12 tháng 4 năm 2022
 Người viết 
 Trần Thị Xuân 
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. SGK Toán 5, SGV Toán 5 - Nhà xuất bản Giáo dục - Năm 2006.
Nguyễn Áng, Đặng Tự Ân, Vũ Quốc Chung, Đỗ Tiến Đạt, Đỗ Trung Hiệu, Đỗ Đình Hoan, Đào Thái Lai, Phạm Thanh Tâm, Lê Tiến Thành, Vũ Dương Thuỵ
2. Thiết kế bài giảng Toán 5, Nhà xuất bản Đại học Sư phạm - Năm 2006.
Dương Thị Thu Hương, Trần Ngọc Lan, Nguyễn Thị Nguyệt Nga, Nguyễn Thuỳ Vân 
3. Phương pháp dạy học môn Toán ở Tiểu học - Nhà xuất bản Giáo dục 
Vũ Quốc Chung, Đỗ Trung Hiệu, Đỗ Đình Hoan, Vũ Dương Thuỵ 
4. Đổi mới phương pháp dạy học ở Tiểu học - Nhà xuất bản Giáo dục. Bùi Phương Nga 
5. 100 câu hỏi và đáp về việc dạy học Toán ở Tiểu học - Nhà xuất bản Giáo dục 
Phạm Đình Thực
6. Tài liệu bồi dưỡng sách giáo viên dạy các môn học lớp 5 - Nhà xuất bản Giáo dục.
7. Hỏi đáp về dạy học Toán 5 
PGS.TS Đỗ Đình Hoan, Nguyễn Áng, TS Đỗ Tiến Đạt.