Sáng kiến kinh nghiệm Giúp học sinh lớp 3 trường Tiểu học Tạ Hoàng Cơ học tốt môn Toán qua các trò chơi học tập

ể lồng ghép trong mỗi bài tập, cuối bài học) nhằm  thu hút sự chú ý và củng cố kiến thức một cách vững chắc hơn qua mỗi loại bài tập tương ứng với  mỗi loại kiến thức.
- Đầu tiên là giới thiệu trò chơi:
+ Nêu tên trò chơi.
+ Hướng dẫn trò chơi bằng cách vừa mô tả vừa thực hành, nêu rõ quy định chơi.
- Chơi thử và qua đó nhấn mạnh luật chơi .
- Chơi thật.
- Nhận xét kết quả chơi, thái độ của người tham dự, giáo viên có thể nêu thêm những kiến thức được học tập qua trò chơi, những sai lầm cần tránh.
- Thưởng – phạt: phân minh, đúng luật chơi, sao cho người chơi chấp nhận thoải mái và tự giác làm trò chơi thêm hấp dẫn, kích thích học tập của học sinh. Phạt những học sinh phạm luật chơi bằng những hình thức đơn giản, vui như hát một bài, nhảy cò cò
4. Một số trò chơi được áp dụng trong quá trình học môn Toán 3:
4.1. Trò chơi 1: “Tìm nhà cho thỏ”
*Mục đích:
HS xếp được kết quả đúng với câu hỏi được ghi trên ngôi nhà.
* Chuẩn bị :
Các tấm bìa rời hình ngôi nhà và con thỏ có ghi kết quả đúng với các câu hỏi tương ứng.
* Cách tổ chức:
- Số đội chơi: Chơi theo vị trí nhóm của từng lớp hoặc lớp chia đội chơi.
- Thời gian chơi: 3-5 phút.
- Cách chơi:
+  Nhóm trưởng nhận bảng nhóm và các tấm bìa 
+ Cho các bạn trong nhóm quan sát nhanh các câu hỏi và đáp án có ghi trên mỗi tấm bìa.
Xếp con thỏ vào đúng ngôi nhà theo đúng kết quả của câu hỏi.
+ Báo cáo kết quả nhóm thực hiện với thầy cô.
+ Cách đánh giá hoàn thành: nhóm nào dán nhanh và đúng kết quả thì được cả lớp vỗ tay tuyên dương.
- Với trò chơi này tôi áp dụng trong các bài: Ôn tập về phép cộng, phép trừ trong phạm vi 1000; bảng nhân 3, 4, 6, 7, 8, 9; bảng chia 3, 4, 6, 7, 8, 9, bài hình tam giác, hình tứ giác, hình chữ nhật, hình vuông..
Ví dụ: Phụ lục 2 – 2.1. Bài: Hình tam giác. Hình tứ giác
4.2. Trò chơi 2 “Truyền điện”
* Mục đích:
+ Luyện tập và củng cố bảng nhân, bảng chia.
+ Luyện phản xạ nhanh ở các em. 
* Chuẩn bị: Không cần chuẩn bị bất kỳ đồ dùng nào.
* Cách chơi: Các em ngồi tại chỗ. Giáo viên gọi bắt đầu từ 1 em xung phong. Ví dụ em A nói to một phép tính trong bảng nhân chẳng hạn “3 x 5” và chỉ nhanh vào em B bất kỳ để “truyền điện”. Lúc này em B phải trả lời nhanh kết quả. Nếu B nói đúng thì được quyền đưa ra phép tính như A rồi chỉ vào một bạn C nào đó để “truyền điện” tiếp. Cứ làm như thế nếu bạn nào nói sai thì phải nhảy lò cò một vòng từ chỗ của mình lên bảng. Kết thúc khen và thưởng một tràng vỗ tay cho những bạn nói đúng và nhanh.
* Lưu ý : 
+ Trò chơi này không cần phải chuẩn bị đồ dùng,..
+ Trò chơi này có thể áp dụng được vào nhiều bài (Ví dụ : bảng nhân, bảng chia 3, 4, 6, 7, 8, 9)
+ Trò chơi này không cầu kỳ nhưng vẫn gây được không khí vui, sôi nổi, hào hứng trong giờ học cho các em.
Ví dụ: Phụ lục 2 – 2.2. Bài: Bảng chia 8.
4.3. Trò chơi 3: “Ong đi tìm hoa”
* Mục đích: 
+ Rèn tính tập thể cho học sinh.
 + Giúp cho học sinh thuộc các bảng nhân, chia một cách dễ dàng, kĩ năng tính giá trị của biểu thức.
* Chuẩn bị:  6 bông hoa , trên mỗi bông hoa ghi các số (kết quả của phép tính mà giáo viên đã chuẩn bị sẵn), mặt sau gắn nam châm. 
6 chú Ong trên mình ghi các biểu thức, mặt sau có gắn nam châm.
* Cách chơi: Giáo viên chọn 2 đội, mỗi đội gồm 3 em.
Giáo viên chia bảng làm 2 phần, gắn mỗi bên bảng 3 bông hoa và 3 chú Ong, ở bên dưới không theo trật tự. 
Sau đó, giáo viên hãy giải thích luật chơi cho các em hiểu rằng: cô có 3 bông hoa trên bông hoa là các kết quả của các biểu thức, còn những chú Ong thì chở các biểu thức đi tìm kết quả của mình. Và nhiệm vụ của các học sinh là giúp các chú ong tìm đúng kết quả của phép tính.
 2 đội xếp thành hàng và sau khi nghe hiệu lệnh “bắt đầu” thì lần lượt từng bạn lên nối các phép tính với các số thích hợp. Bạn thứ nhất nối xong phép tính đầu tiên, trao phấn cho bạn thứ 2 lên nối, cứ làm tiếp tục như vậy cho đến khi nối hết các phép tính. Trong vòng 1 phút, đội nào nối đúng và nhanh hơn thì sẽ là đội chiến thắng. 
Lưu ý: Sau khi chơi xong, giáo viên chấm và hỏi thêm một số câu hỏi sau để khắc sâu bài học.
Ví dụ: Phụ lục 2 – 2.3. Bài: Tính giá trị của biểu thức số 
4.4. Trò chơi 4: “Đồng hồ nào chạy đúng”
* Mục đích:
+ Củng cố kỹ năng xem đồng hồ
+ Củng cố nhận biết các đơn vị thời gian: giờ, phút
* Chuẩn bị: 7 mô hình đồng hồ
* Cách chơi:
+ Chia lớp thành 7 nhóm theo lớp học
+ Lần thứ nhất: gọi 7 em lên bảng (đại diện cho 7 đội) phát cho mỗi em 1 mô hình đồng hồ, chuẩn bị quay kim đồng hồ theo hiệu lệnh của giáo viên. Khi nghe giáo viên hô to 1 giờ nào đó 7 em này ngay lập tức phải quay kim đến đúng giờ đó. Em nào quay chậm nhất hoặc quay sai bị loại khỏi cuộc chơi.
+ Lần thứ 2: Các đội lại thay người chơi khác.
+ Cứ như vậy 8 – 10 lần đội nào còn nhiều thành viên nhất thì là đội thắng cuộc
4.5. Trò chơi 5: “Hái hoa toán học” (Sử dụng cho các tiết học cuối năm)
* Mục đích: Rèn các kỹ năng tính nhẩm cộng, trừ, nhân, chia, kỹ năng giải toán.
* Chuẩn bị: 1 cây cảnh trên có dính những bông hoa bằng giấy màu trong có các đề toán khác nhau.
* Cách chơi:
Lần lượt từng em lên hái hoa. Em nào hái được hoa thì đọc to yêu cầu cho cả lớp cùng nghe. Sau đó suy nghĩ trong vòng 30 giây rồi trình bày câu trả lời trước lớp. Em nào trả lời đúng thì được tuyên dương và tặng 1 bông hoa điểm tốt.
4.6. Trò chơi 6: "Vui cùng đường gấp khúc"
* Mục đích : Củng cố học sinh tính độ dài đường gấp khúc bằng cách tính tổng độ dài của các đoạn thẳng thành phần của đường gấp khúc.
* Chuẩn bị : 
+ Thước kẻ 
+ 2 sợi dây đồng
* Cách chơi :
+ Gọi 2 em tham gia (1 HS nam và 1 HS nữ, đại diện cho lớp) lên bảng chơi.
+ Phát cho mỗi HS một sợi dây đồng dài 20 cm và yêu cầu tìm cách nắn sợi dây đồng thành các đường gấp khúc theo yêu cầu (Ví dụ : đường gấp khúc tạo bởi 2 đoạn thẳng 14 cm và 6 cm; hay đường gấp khúc tạo bởi 3 đoạn thẳng có độ dài là 7cm, 8cm, và 5 cm ... )
8cm
9cm
8cm
5cm
6cm
+ Khi nghe hiệu lệnh “1, 2, 3 bắt đầu” 2 HS bắt đầu thực hiện. HS nào xong trước và thực hiện đúng sẽ được tuyên dương.
+ Nếu cả 2 em cùng làm đúng và xong cùng một lúc thì ra thêm câu hỏi phụ : Độ dài đường gấp khúc tạo bởi sợi dây có thay đổi khi số đoạn thẳng tạo thành thay đổi hay không ? Vì sao ? để đánh giá và tuyên dương.
4.7. Trò chơi 7: “Hoa Toán học”
* Mục đích: Ôn lại các bảng nhân đã học, củng cố tình đoàn kết
* Chuẩn bị: Các bông hoa Toán học
* Cách chơi:
- Số đội chơi: Chơi theo vị trí nhóm của từng lớp hoặc lớp chia đội chơi.
- Thời gian chơi: 3-5 phút.
- Cách chơi:
+  Nhóm trưởng nhận bông hoa Toán học 
+ Cho các bạn trong nhóm quan sát nhanh các phép tính trong bảng nhân và ghi nhanh kết quả của phép tính vào các cánh hoa.
+ Báo cáo kết quả nhóm thực hiện với thầy cô.
+ Cách đánh giá hoàn thành: nhóm nào dán nhanh và đúng kết quả thì được cả lớp vỗ tay tuyên dương.
- Với trò chơi này tôi áp dụng trong các bài: Ôn tập bảng cộng, bảng trừ; bảng nhân 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9...
Ví dụ: Phụ lục 2 – 2.4. Bài: Bảng nhân 6 
4.8. Trò chơi 8: "Quả táo bí mật"
* Mục đích: Ôn tập lại kiến thức đã học đồng thời giới thiệu bài mới. Luyện phản ứng nhanh, khả năng quan sát, nhận xét, đánh giá chính xác. Rèn tính tự giác, thi đua giữa học sinh.
* Chuẩn bị:
+ Giáo viên: quả táo bí mật, chuẩn bị hệ thống câu hỏi và đáp án.
* Cách tổ chức: Cả lớp cùng tham gia.
Thời gian: 4 phút
Luật chơi: Trên bảng Giáo viên chuẩn bị sẵn các quả táo bí mật. Khi giáo viên đếm 1, 2, 3 học sinh giơ tay để giành quyền mở quả táo bí mật. Học sinh nào giơ tay nhanh sẽ được mở quả táo và trả lời câu hỏi có trong quả táo. Nếu học sinh trả lời đúng sẽ được thưởng 1 sticker, trả lời sai bị thua cuộc và quyền trả lời thuộc về HS khác.
Ví dụ: Phụ lục 2 – 2.5. Bài: Ôn tập chung
4.9. Trò chơi 9: "Ai nhanh hơn"
* Mục đích: Ôn tập lại kiến thức đã học đồng thời giới thiệu bài mới. Luyện phản ứng nhanh, khả năng quan sát, nhận xét, đánh giá chính xác, tiết kiệm thời gian. Rèn tính tự giác, thi đua giữa học sinh.
* Chuẩn bị:
+ Giáo viên: chuẩn bị hệ thống câu hỏi và đáp án.
+ Học sinh: thẻ đúng, sai.
* Cách tổ chức: Chia lớp làm 3 đội chơi tương ứng với 3 tổ, cử 3 tổ trưởng làm trọng tài và theo dõi chéo, 1 thư ký ghi kết quả.
Thời gian: 4 phút
Luật chơi: Giáo viên lần lượt giới thiệu từng câu hỏi, yêu cầu để giáo viên đọc từng câu hỏi hoàn chỉnh thì học sinh mới được sử dụng thẻ (đúng hoặc sai) để trả lời. Em nào vi phạm luật là loại kết quả. Sau khi học sinh trả lời câu hỏi, giáo viên đưa đáp án cho câu hỏi luôn để các em đối chiếu kết quả.
Cách tính điểm: mỗi câu trả lời đúng được tính 10 điểm/học sinh, trả lời sai trừ 5 điểm/học sinh. Tổng điểm mỗi đội được ghi lên bảng luôn sau mỗi câu trả lời.Câu hỏi có thể liên quan đến bài học trước đó, nhằm ôn lại bài cũ trước khi vào bài mới
4.10. Trò chơi 10. "Hộp quà bí mật"
* Mục đích: Ôn tập lại kiến thức đã học đồng thời giới thiệu bài mới. Rèn tính tự giác, thi đua giữa học sinh.
* Chuẩn bị:
+ Giáo viên: chuẩn bị hệ thống câu hỏi, chiếc hộp bí mật.
* Cách tổ chức: Cả lớp cùng chơi
Thời gian: 3 phút
Luật chơi: Các học sinh vừa hát, vừa chuyển chiếc hộp. Khi bài hát dừng, chiếc hộp trên tay HS nào thì HS có quyền mở hộp và trả lời câu hỏi trong hộp. Nếu HS trả lời đúng thì được thưởng, HS nào trả lời sai sẽ bị dừng cuộc chơi và bị phạt.
Ví dụ: Phụ lục 2 – 2.6. Bài: Giảm đi một số lần 
4.11. Trò chơi trên Powerpoint
Ngoài ra, tôi còn sử dụng các phần mềm đa dạng, phong phú để thiết kế các trò chơi
- Sử dụng các phần mềm để thiết kế trò chơi 2D, 3D trên Powerpoint với hình thù ngộ nghĩnh, dễ thương nhằm thu hút học sinh tập trung vào phần củng cố bài. 
- Đây là phần rất quan trọng để GV chốt lại những kiến thức cần ghi nhớ sau các hoạt động khám phá, thực hành và trải nghiệm.
Ví dụ: Phụ lục 2 – 2.7. Hình ảnh một số trò chơi thiết kế trên powerpoint
5. Thực nghiệm sư phạm
Thông qua trò chơi học sinh hứng thú học tập hơn, tiếp thu bài học nhanh hơn, khắc sâu được kiến thức đã học, làm cho giờ học trở nên nhẹ nhàng, thoải mái. Vì thế kết quả học tập của học sinh nâng lên rõ rệt.
Tuy nhiên, không phải ở bất kì bài học nào cũng có thể áp dụng dụng cùng một trò chơi mà các trò chơi phải được tổ chức sao cho phù hợp với nội dung bài với các dạng bài tập. Sau khi lựa chọn để vận dụng một số trò chơi toán học đã nêu trên vào các tiết học. Cụ thể là trò chơi: “Truyền điện” vừa trình bày trong giáo án minh họa thì kết quả thật đáng mừng.
Không những học sinh nắm được kiến thức bài học mà còn nhớ rất lâu những kiến thức của bài học đó.Các em được rèn khả năng nhanh nhẹn, khéo léo và tạo cho các em mạnh dạn, tự tin hơn. Chấm phiếu học tập của phần bài học này: 100% số học sinh đạt điểm khá trở lên. 
Minh chứng: Phụ lục 3 – Kế hoạch dạy học
PHẦN C: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Kết quả thực hiện các biện pháp:
Qua quá trình dạy học ở lớp 3, bản thân tôi đã vận dụng các biện pháp nêu trên và đạt được những kết quả cụ thể:
 - Bản thân người giáo viên lớp tự tin, nắm vững kiến thức, nội dung bài.
Hướng dẫn, chủ đạo các hoạt động cho học sinh được rỏ ràng, năng động.
 - Thầy trò cùng thực hiện thành công tiết học, mặc dù điều kiện csvc còn thiếu thốn rất nhiều.
 - Học sinh học tập tích cực ,biết vận dụng kiến thức bài học vào thực tiển cuộc sống. Dưới sự kiểm tra ,động viên thường xuyên của thầy-trò tạo được thói quen
sống tích cực hơn.
 - Số lượng HS yếu giảm dần theo từng thời điểm kiểm tra. Chất lượng HS
trong lớp ngày càng được nâng cao.
Kết quả kiểm tra môn toán trong học kì 1 khi áp dụng trò chơi Toán học trong dạy học.
Khảo sát mức độ hứng thú của HS khi tham gia các tiết Toán
(Khảo sát trên 31 học sinh lớp 3A2)
Số HS
Không thích 
tiết học

Bình thường
Thích tiết học
Số HS
SL
%
SL
%
SL
%
0
0
6
19,4%
25
80,6%
3.2. Đánh giá mức độ HS Hoàn thành nhiệm vụ học tập môn Toán
( Khảo sát trên 31 học sinh lớp 3A2)
Số HS
HTT nhiệm vụ

HT nhiệm vụ
Chưa HT nhịêm vụ
Số HS
SL
%
SL
%
SL
%
17
55%
14
45%
0
0%
Dựa vào số liệu thống kê trên có thể thấy nhiều học sinh đã yêu thích môn Toán, không có HS nào không hoàn thành nhiệm vụ học tập khi học tiết Toán
 Trò chơi học tập là một loại hình hoạt động vui chơi có nhiều tác dụng trong các giờ học của học sinh Tiều học. Trò chơi học tập tạo ra không khí vui tươi, hồn nhiên, sinh động trong giờ học. Nó còn kích thích được trí tưởng tượng, tò mò, ham hiểu biết ở trẻ.
Tổ chức tốt trò chơi học tập không chỉ làm cho các em hứng thú hơn trong học tập mà còn giúp các em tự tin hơn, có được cơ hội tự khẳng định mình và tự đánh giá nhau trong học tập.
Việc tổ chức trò chơi trong các giờ học toán là vô cùng cần thiết. Song không nên quá lạm dụng phương pháp này. Ở mỗi giờ học ta chỉ nên tổ chức cho các em chơi từ 1 đến 2 trò chơi trong khoảng từ 5 đến 7 phút hoặc cùng lắm là 10 phút. Do vậy người Giáo viên cần có kỹ năng tổ chức, hướng dẫn các em thực hiện các trò chơi thật hợp lý và đồng bộ, phát huy được tối đa vai trò của học sinh.
Khi tổ chức trò chơi học tập nói chung và môn toán lớp 2 nói riêng, chúng ta phải dựa vào nội dung bài học, vào điều kiện cơ sở vật chất của trường, thời gian trong từng tiết học mà lựa chọn hoặc thiết kế các trò chơi cho phù hợp. Song để tổ chức được trò chơi toán học có hiệu quả đòi hỏi mỗi người thầy phải có kế hoạch, chuẩn bị thật chu đáo cho mỗi trò chơi.
2. Kiến nghị và đề xuất:
 Sau một thời gian giảng dạy và sau khi thực hiện đề tài. Tôi có một số kiến nghị sau: 
1. Đối với giáo viên
	+ Không ngừng đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực, lấy học sinh làm trung tâm.
	+ Muốn tổ chức các trò chơi học tập đạt hiệu quả thì người GV phải chuẩn bị thật cụ thể và chi tiết từ việc tìm trò chơi, chuẩn bị các vật dụng cần thiết phục vụ cho trò chơi, hình thức thưởng - phạt và quan trọng là phải xác định được tác dụng của trò chơi.
2. Đối với học sinh
Các em cần chủ động trong giờ học, cần tập trung chú ý yêu cầu của giáo viên. Đối với học sinh năng khiếu cần ra bài tập, bài làm phù hợp với năng lực của các em. Đối với học sinh chưa đạt yêu cầu: Kiểm tra thường xuyên bằng mọi hình thức, phát hiện ra chỗ yếu, kém để bồi dưỡng kịp thời tạo cho các em hứng thú, tự giác học tập.
3. Đối với phụ huynh
Cần dành nhiều thời gian cho việc học của con, tránh để các em tự làm bài một mình không có người kiểm tra kết quả. Khích lệ con kịp thời, kết hợp chặt chẽ với giáo viên chủ nhiệm trong giáo dục con.
Hy vọng rằng với một chút kinh nghiệm trên đây sẽ mang lại đôi điều bổ ích cho mỗi giáo viên chúng ta. 
4. Đối với nhà trường và Phòng Giáo dục
- Thường xuyên tổ chức cho giáo viên tập huấn thêm về phương pháp dạy học phát triển năng lực của người học.
- Cần tiếp tục hỗ trợ cho giáo viên trong việc trang bị phương tiện hỗ trợ giảng dạy. Có kế hoạch mua sắm, bổ sung các phương tiện hỗ trợ giảng dạy.
Trong quá trình giảng dạy của bản thân tôi cũng như quá trình nghiên cứu và áp dụng đề tài, chắc chắn không tránh khỏi sự khiếm khuyết. Tôi rất mong sự đóng góp ý kiến của bạn bè đồng nghiệp và các cấp lãnh đạo, để tôi giảng dạy được tốt hơn, góp phần đưa sự nghiệp giáo dục đi lên. 
Tôi xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội, ngày 06 tháng 04 năm 2023
Người viết
Phạm Ngọc Hoa