Sáng kiến kinh nghiệm Đổi mới phương pháp dạy học môn Toán lớp 4 theo hướng phát triển năng lực

536; 2764 + 4755; 6482 - 3568; 8263 - 4058; ..
có kèm theo các đáp án. Số phép tính bằng số học sinh tham gia chơi và được sao thành hai hoặc bốn bản, chỉ giao cho các học sinh được chọn làm “lính gác”.
- Tổ chức trò chơi: Tùy theo lớp có một hay hai cửa ra vào mà giáo viên chon hai hoặc bốn học sinh làm “lính gác”. ( mỗi lính gác được phát một bản đề cùng đáp án đồng thời giữ bí mật). Số học sinh còn lại ra khỏi lớp và xếp thành hàng dọc trước cửa lớp, chuẩn bị vào lớp. Ở mỗi cửa có hai lính gác: Một lính gác đọc phép tính, lính gác hai căn cứ câu trả lời và đáp án có sẵn để quyết định hô: “Đúng mật khẩu, được vào” hay “ Sai mật khẩu, không được vào”.
Chẳng hạn, đến lượt bạn Sáng tiến đến cửa trước. Lính gác một hô: 4682 + 2536 bạn Lan đáp “7218” Lính gác hai hô “đúng mật khẩu, được vào”. Nếu ai đọc sai kết quả lính gác hai sẽ hô “sai mật khẩu, không được vào” và bạn đó sẽ trở về cuối hàng tính lại và chờ đến lượt trả lời. Cứ tiếp tục như vậy cho đến khi các bạn được vào lớp. 
- Phát triển trò chơi: Có thể thay thế các phép tính cộng, trừ bằng các dạng Toán đổi đơn vị đo, toán về phân số.
Đây là một trò chơi tương đối đơn giản, dễ chơi lại có tác dụng củng cố kiến thức cho học sinh, phù hợp với nhiều nội dung bài học. Tuy nhiên, trong khi chơi học sinh dễ lộn xộn, mất trật tự. Giáo viên cần có khả năng tổ chức, bao quát lớp để ổn định lớp học và để trò chơi đạt hiệu quả cao như mong muốn. 
Trò chơi: Nói đúng mật khẩu
- Ngoài ra, với bài này chúng ta có thể sử dụng một số trò chơi khác như: Truy tìm báu vật; Cột số kì diệu; Săn lùng số X; cướp cờ
Trò chơi học tập được sử dụng như một phương pháp tổ chức cho học sinh khám phá và chiếm lĩnh nội dung học tập hoặc thực hành, luyện tập một kĩ năng nào đó trong chương trình môn học. Đây là phương pháp có tác dụng hào đồng sâu rộng và thu hút mức độ tập trung của học sinh mà ít có phương pháp nào sánh kịp.
Đổi mới phương pháp dạy học không chỉ đổi mới về nội dung mà còn đổi mới về hình thức tổ chức học tập. 
2.3.3. Biện pháp 3: Đổi mới hình thức tổ chức dạy học.
Đặc trưng của hình thức dạy học môn Toán là dạy học trong lớp theo thời gian quy định, theo nội dung có sẵn trong chương trình Sách giáo khoa. Khi sử dụng hình thức dạy học này tạo ra sự nặng nề, đơn điệu và áp lực cho học sinh, hạn chế sự tiếp thu kiến thức của học sinh. Để khắc phục hạn chế đó, tôi đã mạnh dạn thực hiện một số hình thức dạy học môn Toán lớp 4 như sau:
2.3.3.1. Học trong lớp:
Tùy theo nội dung và điều kiện học tập, giáo viên có thể tiến hành dạy học ở trong lớp hoặc ngoài hiện trường. Có ba cách tổ chức sau đây:
Một là: Học cá nhân .
Tổ chức cho học sinh học cá nhân sẽ tạo điều kiện phát huy tối đa năng lực học sinh trong học toán. Việc học cá nhân chỉ đạt hiệu quả khi mỗi học sinh thực sự làm việc theo gợi ý hướng dẫn của giáo viên trên phiếu học tập. Giáo viên có thể trực tiếp kiểm tra từng em, giúp từng cá nhân thực hiện nhiệm vụ.
Học cá nhân
Hai là : Học nhóm. 
Học nhóm sẽ tạo không khí hợp tác học tập, học tập có tổ chức, có trách
nhiệm giữa các thành viên trong một nhóm học sinh. Khi học nhóm mỗi học sinh được thể hiện ý kiến của mình, và được giao nhiệm vụ cụ thể để hoàn thành nhiệm vụ chung của nhóm.
Tùy nội dung của từng bài mà giáo viên quyết định đến số học sinh ở mỗi nhóm. Khi cử nhóm trưởng và thư kí nên luân phiên để em nào cũng có cơ hội tập điều hành công việc trong nhóm. Điều quan trọng khi tổ chức học nhóm là nhiệm vụ của mỗi nhóm phải rõ ràng cụ thể. Trong khi học sinh làm việc, giáo viên theo dõi giúp đỡ các em. 
Ba là : Học toàn lớp.
Khi học toàn lớp giáo viên tổ chức cho các em cùng trao đổi ý kiến, tổ chức hướng dẫn để cùng học sinh tham gia giải quyết một bài Toán, cách trình bày một lời giải, cùng đặt vấn đề mới nảy sinh (dưới dạng câu hỏi) trong quá trình học tập. Khi giáo viên giảng cần ngắn gọn, lời nói rõ ràng, rành mạch chứa đựng đầy đủ thông tin và tốc độ vừa phải. Khi sử dụng đồ dùng dạy học (hình ảnh, sơ đồ, vật mẫu) phải thường xuyên gợi ý để thu thập các thông tin ngược từ học sinh để điều chỉnh.
2.3.3.2. Học ngoài lớp :
Dạy ngoài lớp giúp học sinh được quan sát trực tiếp, mắt thấy tai nghe một số đối tượng học tập sinh động mà không có loại đồ dùng dạy học nào hoặc lời miêu tả của giáo viên hoặc học sinh có thể so sánh được về mặt trực quan. Học sinh có thể được thực hiện hằng ngày trên thực tế, môi trường học tập thay đổi giúp học sinh có nhận thức nhanh và ghi nhớ sâu sắc hơn. Ví dụ : Ở các bài : Đo độ dài ; Tỉ lệ bản đồ ; Diện tích hình bình hành
Học ngoài lớp : Thực hành đo độ dài
2.3.3.3. Sử dụng phiếu học tập
Phiếu học tập là một trong những công cụ cho phép cá thể hóa hoạt động học tập của học sinh trong học toán, tiết kiệm thời gian trong việc tổ chức các hoạt động học tập, đồng thời là công cụ hữu ích tromng việc thu thập và xử lí thông tin ngược. Phiếu học tập được sử dụng ở tất cả các bài, các mạch kiến thức.
Khi soạn thảo và sử dụng phiếu cần lưu ý : 
Phiếu học tập một mặt cung cấp được những kiến thức, kĩ năng cơ bản, trọng tâm được quy định trong chương trình và sách giáo khoa, trong đó xác định những thành tố đơn vị và trật tự thực hiện chúng, mặt khác phải đảm bảo cả việc kiểm tra được kiến thức kĩ năng đó.
Phiếu học tập cần vừa sức với số đông học sinh nhưng cũng phải đảm bảo và kích thích được hoạt động tìm tòi mang đặc tính của dạng hoạt động biến đổi, sáng tạo.
Các yêu cầu nêu trong phiếu học tập phải được diễn đạt một cách chặt chẽ, rõ ràng, dễ hiểu và chính xác. 
2.3.4. Biện pháp 4 : Tăng cường sử dụng phương tiện dạy học và công nghệ thông tin hợp lí hỗ trợ dạy học.
 Một trong những định hướng đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực là ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học, điểm hình là giáo án điện tử. Hiện nay, giáo án điện tử được sử dụng phổ biến bởi những tiện ích mà nó đem lại nhưng làm thế nào để mỗi giáo án điện tử có chất lượng, thực sự phát huy được hiệu quả, góp phần tạo hứng thú cho học sinh trong mỗi giờ học mà không gây nhàm chán thì cần sự sáng tạo, đầu tư nghiêm túc của giáo viên. Bởi vậy, tôi luôn luôn đầu tư thời gian, công sức, trí tuệ cho mỗi bài soạn, sử dụng linh hoạt và phong phú các hiệu ứng.
Đặc biệt sách giáo khoa Toán lớp 4 có rất ít kênh hình, chủ yếu là kênh chữ nên việc thiết kế giáo án điện tử với hiệu ứng đổi màu chữ, gạch chân dưới yêu cầu của đề bài sẽ giúp học sinh nhớ lâu hơn. Hoặc khi tóm tắt bài toán có thể dùng hình ảnh phù hợp để minh họa cho đề bài, những bài toán về đếm hình được đưa lên màn hình lớn và tạo hiệu ứng tách, ghép hình sẽ giúp học sinh hiểu bài nhanh hơn. Khi tổ chức trò chơi có thể thêm âm thanh như tiếng chuông, tiếng vỗ tay, để thu hút sự chú ý của học sinh.
Bên cạnh đó, tôi ứng dụng Công nghệ thông tin vào việc hỗ trợ các em còn hạn chế về nhận thức. Tôi lập nhóm học trực tuyến để bổ trợ kến thức Toán cho các em theo hình thức nhẹ nhàng, học mà chơi, chơi mà học. Đặc biệt trong bối cảnh hiện nay, với những áp lực từ công việc, cuộc sống đã khiến nhiều phụ huynh có ít thời gian bên con, nhiều em có thể rơi vào trạng thái cô đơn trong chính ngôi nhà mình sinh sống, nên việc tạo sân chơi lành mạnh là vô cùng cần thiết, trong đó có một phần trách nhiệm của thầy cô. Bởi vậy, tôi thường tạo những sân chơi cho các em thông qua việc ứng dụng Công nghệ thông tin và đặc biệt là những trò chơi Toán học.
Phương tiện dạy học có vai trò quan trọng trong việc đổi mới phương pháp dạy học, nhằm tăng cường tính trực quan và thí nghiệm, thực hành trong dạy học. Hiện nay, việc trang bị các phương tiện dạy học mới cho các trường phổ thông từng bước được tăng cường. Tuy nhiên các phương tiện dạy học tự làm của giáo viên luôn có ý nghĩa quan trọng, cần được phát huy. Đa phương tiện và công nghệ thông tin vừa là nội dung dạy học vừa là phương tiện dạy học trong dạy học hiện đại. Bên cạnh việc sử dụng đa phương tiện như một phương tiện trình diễn, cần tăng cường sở dụng các phần mềm dạy học cũng như các phương pháp dạy học sử dụng mạng điện tử ( E- Leaming), mạng trường học kết nối, trường học lớn (BigSchool)
Việc ứng dụng công nghệ thông tin không chỉ góp phần đổi mới phương pháp dạy học mà còn làm cho tình cảm giữa thầy và trò, trò với trò gắn kết thêm. Không chỉ thời gian trên lớp mà ngay cả khi ở nhà tôi đã thực sự là người cha thứ hai của các em.
2.3.5. Biện pháp 5: Thường xuyên động viên, khích lệ học sinh kịp thời.
Khen ngợi là một phần thưởng tinh thần to lớn đối với học sinh Tiểu học. lời khen giúp các em tạo động lực và cải thiện kết quả học tập. Hiện nay, cả giáo viên và phụ huynh đều đánh giá cao sự khích lệ, động viên học sinh của thông tư. 
Việc động viên, khích lệ học sinh kịp thời sẽ giúp học sinh tự tin, nhân cách của các em ngày càng được kiện toàn, hành vi tích cực sẽ được phát huy. Ngược lại, phê bình, trách móc, chỉ trích làm cho lòng tự trọng của trẻ bị tổn thương.
Chính vì vậy hằng ngày thay vì trách phạt và chê bai học sinh. Tôi luôn dành cho học sinh những lời khen ngợi chân thành khi các em có sự tiến bộ. Đối với những em học toán chưa tốt, bài làm còn mắc lỗi, tôi gợi ý các em tìm ra lỗi sai trong bài và sửa lại theo gợi ý của thầy.
Ngoài nhận xét bằng lời, tôi luôn dùng cử chỉ, ánh mắt thân thiện để khích lệ các em. Những em nào tiến bộ tôi thường khen trước lớp và dùng thư khen cuối tuần đến các em và gia đình, làm phụ huynh và các em rất phấn khởi và hào hứng học tập. 
2.4. Hiệu quả của Sáng kiến kinh nghiệm.
Sáng kiến ‘‘ Đổi mới phương pháp dạy học môn Toán lớp 4 theo hướng phát triển năng lực’’ đã được tôi áp dụng trong dạy học môn Toán cho học sinh lớp 4B Trường Tiểu học Nguyệt Ấn 2. Sau một năm áp dụng sáng kiến. Tôi đã có thêm kinh nghiệm tạo hứng thú nâng cao chất lượng dạy học môn Toán cho học sinh. Các tiết học toán diễn ra nhẹ nhàng, sôi nổi, hấp dẫn, học sinh tự tin góp phần xây dựng nên những tiết học thân thiện. Các em mạnh dạn, tự tin, tích cực cùng bạn tham gia các hoạt động và hoàn thành những bài làm với độ chính xác cao.
Trong các kì sinh hoạt tổ chuyên môn, được đồng nghiệp dự giờ góp ý, nhận xét và đánh giá cao. Từ đó sáng kiến được nhân rộng trong toàn nhà trường, thường xuyên được đem ra thảo luận và hoàn thiện. Tạo được phong trào thi đua học hỏi, trao đổi góp phần nâng cao chất lượng dạy của giáo viên và kết quả học tập môn Toán của học sinh trong nhà trường. 
Qua quá trình nghiên cứu và thực tế áp dụng tai lớp, tại trường. Tôi thấy đây là một giải pháp phù hợp với định hướng đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực toán cho các khối lớp bậc Tiểu học. Bản thân tôi đánh giá những giải pháp không cần tốn quá nhiều chi phí đầu tư, việc thực hiện chủ yếu thông qua sự chủ động của giáo viên và học sinh nên tôi tin tưởng đạt được hiệu quả cao khi áp dụng ở tất cả các trường trên địa bàn.
Kết quả môn Toán đến giữa học kì 2 lớp 4B tiến bộ rõ rệt: 
Lớp
Sĩ số
Hoàn thành tốt
Hoàn thành 
Chưa hoàn thành 
SL
%
SL
%
SL
%
4B
20
12
60
8
40
0
0
	
Nhìn vào những kết quả đạt được, tôi nghĩ mình đã tìm được hướng đi đúng, cách làm phù hợp để phát triển năng lực toán cho học sinh lớp 4.
3. Kết luận, kiến nghị
	3.1. Kết luận
	Giáo dục Tiểu học đang thực hiện đổi mới toàn diện và đồng bộ để góp phần chuẩn bị học vấn, cơ sở và khả năng thích ứng chủ động sáng tạo cho những người lao động trong điều kiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
	Trong những đổi mới của giáo dục đào tạo về nội dung, chương trình Sách 
giáo khoa thì đổi mới phương pháp dạy học có vị trí đặc biệt quan trọng. Để thực hiện đổi mới phương pháp dạy học có hiệu quả đòi hỏi người giáo viên phải có nhận thức đầy đủ và đúng đắn về quan điểm đổi mới phương pháp dạy học của ngành. Phải có năng lực chuyên môn thực sự, tinh thông nghiệp vụ sư phạm, năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, biết phát huy và khai thác triệt để của tập thể sư phạm. 
	Các biện pháp thực hiện đổi mới phương pháp dạy học môn Toán cần được tiến hành đồng bộ, lâu dài. Người giáo viên phải kiên trì, sáng suốt lựa chọn tìm ra hướng đi phù hợp và có hiệu quả để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về công tác giáo dục trong thời đại hiện nay.
	Có thể nói việc đổi mới phương pháp dạy học toán lớp 4 ở trường Tiểu học Nguyệt Ấn 2, huyện Ngọc Lặc đã được sự quan tâm và phát huy được tính tích cực chủ động, sáng tạo của học sinh. Học sinh hứng thú, tự giác, tự tin hơn trong học tập. Bước đầu biến quá trình học của học sinh thành quá trình tự học, tự khám phá kiến thức. Góp phần nâng cao chất lượng môn Toán nói riêng và chất lượng giáo dục nhà trường nói chung.
	Đối với đội ngũ giáo viên năng lực chuyên môn cũng được nâng lên một tầm mới.
3.2. Kiến nghị
3.2.1. Đối với giáo viên 
Giáo viên có ý thức tự học, tự rèn luyện, tham gia nghiêm túc các khóa tập huấn, tham khảo các tài liệu về đổi mới phương pháp dạy học, tạp chí, văn bản có liên quan đến chuyên môn và các dạng bài khó. Tìm hiểu và vận dụng nhiều biện pháp, hình thức tổ chức, thủ thuật để nâng cao hiệu quả học tập cho học sinh. Đồng thời giáo viên cần dành nhiều thời gian bồi dưỡng và phụ đạo cho học sinh đối với môn Toán. 
3.2.2. Đối với học sinh
Học sinh cần có thói quen rèn kĩ năng tự học, tự khám phá, tìm tòi tham khảo các loại tài liệu toán học. Cần tự tin, mạnh dạn phát biểu trong các hoạt động học tập hàng ngày.
3.2.3. Đối với các cấp quản lí giáo dục
- Động viên kịp thời khi giáo viên thực hiện đổi mới phương pháp dạy học dù là nhỏ nhất.
- Ban giám hiệu nhà trường cần quan tâm nhiều hơn nữa đến việc đổi mới phương pháp dạy học có chất lượng, có sáng tạo để đem lại hiệu quả giáo dục cao.
 	- Làm tốt công tác chuyên đề toán cấp tổ theo từng dạng bài cho giáo viên học hỏi, trao đổi kinh nghiệm lẫn nhau.Tạo điều kiện để giáo viên nâng cao tay nghề qua việc cung cấp các loại sách tham khảo, trang thiết bị phục vụ bộ môn. Quan tâm xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên môn nghiệp vụ, tìm ra những hướng đi mới cho công cuộc đổi mới phương pháp.. 
Trên đây là những kinh nghiệm của bản thân, tôi đã mạnh dạn áp dụng vào thực tế quá trình dạy học của mình, trong việc “ Đổi mới phương pháp dạy học môn Toán lớp 4 theo hướng phát triển năng lực” đã đem lại kết quả tốt cho học sinh lớp tôi. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện không tránh khỏi thiếu sót. Rất mong nhận được sự giúp đỡ, góp ý, bổ sung của Hội đồng khoa học ngành Giáo 
dục để bản thân có được những kinh nghiệm bổ ích và hoàn thiện trong
công tác giảng dạy đặc biệt là công cuộc đổi mới phương pháp. 
Tôi xin chân thành cảm ơn!
 Nguyệt Ấn, ngày 10 tháng 4 năm 2023
 XÁC NHẬN Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình vi
CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ không sao chép nội dung của người khác. 
 Người viết
 Nguyễn Viết Long
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Luật Giáo dục sửa đổi năm 2009 - NXB Chính trị Quốc gia – Hà Nội 2009.
2. Điều lệ trường Tiểu học .
3. Nhiệm vụ năm học 2022-2023
4. Hỏi đáp về phương pháp dạy học ở Tiểu học- NXBGD 2002.
5. Đổi mới về nội dung và phương pháp Giáo dục Tiểu học
 NXBGD - 2002.
6. Tài liệu bồi dưỡng giáo viên dạy môn Toán – NXBGD - 2005.
7. Tài liệu tổng thể chương trình giáo dục phổ thông mới