Mô tả SKKN Nâng cao hứng thú học tập và phát triển năng lực cho học sinh lớp 4 + 5 thông qua các trò chơi toán học

các trò chơi và ứng dụng công nghệ thông tin thiết kế các trò chơi học tập trên Powerpoint để vận dụng vào giảng dạy môn toán cho học sinh lớp 4+5. 
	III. NỘI DUNG GIẢI PHÁP ĐỀ NGHỊ CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN 
	1. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận sáng kến
	1.1. Giải pháp thứ nhất: Thiết kế các trò chơi tự làm bằng những vật liệu có sẵn trong cuộc sống.
	* Trò chơi 1: Hái quả hoặc hái hoa (Áp dụng trò chơi này trong phần khởi động kết nối bài mới, củng cố kiến thức của bài hoặc trong các tiết ôn tập).
	a. Mục đích: Giúp học sinh củng cố, khắc sâu các kiến thức đã học
	b. Chuẩn bị: Đồ dùng tôi thiết kế như trên, trên mỗi một quả hoăc bông hoa tôi gắn nội dung các câu hỏi theo yêu cầu của từng bài học.
	c. Thời gian chơi: 3- 5 phút
	d. Cách chơi: Học sinh xung phong lên hái quả mà mình thích rồi thực hiện theo yêu cầu của bài.
VD: Khi dạy bài: "Ôn tập về phân số" 
- Phần ôn tập hệ thống kiến thức: Tôi đẫ tổ chức cho học sinh chơi trò chơi "Hái quả" bằng việc thiết kế hệ thống câu hỏi rồi gắn lên các quả. Học sinh xung phong lên hái quả rồi thực hiện yêu cầu. Nếu trả lời đúng cả lớp thưởng cho bạn một tràng pháo tay. Nếu trả lời sai thì nhường quyền trả lời cho bạn khác.
+ Câu 1: Nêu cách so sánh hai phân số có cùng mẫu số?
+ Câu 2: Phân số nhỏ hơn 1 khi nào?
+ Câu 3: Phân số nhỏ hơn 1 khi nào?
+ Câu 4: Khi nào phân số bằng 1?
- Phần thực hành: Bài1 và Bài 2: Tôi thay "quả" bằng các "bông hoa" và tổ chức trò chơi "Hái hoa" bằng việc thiết kế hệ thống bài tập rồi gắn lên các bông hoa. Học sinh xung phong lên hái hoa rồi thực hiện yêu cầu. Nếu trả lời đúng cả lớp thưởng cho bạn một tràng pháo tay. Nếu trả lời sai thì nhường quyền trả lời cho bạn khác và nhảy lò cò về chỗ.
+ Bài 1: So sánh hai phân số sau và giải thích cách làm: 
 ; ; ; 
+ Bài 2: Điền dấu (>, <, =) vào chỗ chấm và giải thích cách làm?
 ; ; 
* Ưu điểm: Trò chơi này sử dụng trong nhiều môn học, không chỉ môn toán mà các môn học khác. Trò chơi đơn giản, dễ tổ chức, dễ thực hiện, tạo được hứng thú học tập cho học sinh. Giáo viên chỉ cần thay đổi nội dung câu hỏi hoặc bài tập trong mỗi quả cho phù hợp với từng nội dung bài học. Qua các trò chơi góp phần cải tiến nội dung, phương pháp giảng dạy, đưa những kiến thức được coi là khô khan của môn toán thành những trò chơi học tập nhằm mục đích giúp các em "Học mà chơi, chơi mà học".
	*Trò chơi 2: Xếp hàng thứ tự (Áp dụng cho các tiết học: So sánh phân số; Số tự nhiên; So sánh số thập phân.) 
	a. Mục đích: Giúp học sinh củng cố cách so sánh và sắp xếp các số tự nhiên, phân số, số thập phân theo thứ tự từ bé đến lớn và ngược lại.
	b. Chuẩn bị: Học sinh mỗi đội chuẩn bị 5 mảnh bìa (có kích thước 10 x15 
cm) trong mỗi mảnh bìa có ghi các STN, phân số hoặc số thập phân lớn bé khác nhau (mỗi đội 5 em)
	c. Thời gian chơi: 3 phút
	d. Cách chơi: Hai đội trưởng lên nhận bìa của tổ và phát bìa cho mỗi bạn ở đội mình. Giáo viên yêu cầu hai đội quan sát, tự so sánh các số vừa nhận trong nhóm với nhau (trong 1- 2 phút ). Khi giáo viên bắt đầu hô các cách khác nhau như: “Tập hợp theo thứ tự từ bé đến lớn”; “Tập hợp theo thứ tự từ lớn đến bé” Các bạn tự xếp hàng theo thứ mà cô giáo yêu cầu.
	- Ban thư ký ghi kết quả và tổng hợp điểm. Mỗi lần xếp hàng đúng thứ tự, nhanh, không ồn ào, xô lấn, làm lộn xộn, ghi 10 điểm. Xếp chậm, không thẳng hàng, mất trật tự trừ 2 điểm. Đội nào xếp sai không ghi điểm. Sau 3 phút kết thúc trò chơi đội nào nhiều điểm sẽ thắng cuộc .
	* Trò chơi 3: Kết bạn (Áp dụng cho các tiết học: Nhân một số tự nhiên, số thập phân với 10, 100, 1000.., hoặc nhân STP với 0,1; 0,01; 0,001. Chia một STN, số thập phân cho 10, 100, 1000,...)
	a. Mục đích: Rèn luyện, củng cố kỹ năng tính nhẩm nhanh các phép tính nhân, chia các STN, số thập phân với 10, 100, 1000... Luyện cho HS tác phong nhanh nhẹn, tinh mắt.
	b.Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị 10 đến 15 tấm bìa hình chữ nhật kích thước 10x15 cm. Mỗi tấm đều ghi một phép tính hoặc kết quả tương ứng. Ví dụ khi dạy bài nhân nhẩm, chia nhẩm số thập phân cho 10, 100, 1000 tôi chuẩn bị nội dung thẻ như sau:
13,96 : 1000
432,9 : 100
2,571 x 1000
15,5 x 10
90
2571
0,9 x 100
23,7 : 10
0,01396
 4,329
 155
2,37
c. Thời gian chơi: 3 - 5 phút.
	 d. Cách chơi: Học sinh xung phong lên rút thẻ của mình, sau đó tất cả đội 
tập hợp thành vòng tròn, các em giơ thẻ trước ngực, mỗi em tự quan sát số thẻ của mình và số thẻ của bạn. Tự tính nhẩm kết quả hoặc phép tính tương ứng với kết quả hoặc phép tính ghi trên thẻ của mình.
	 - Yêu cầu cả đội nhảy lò cò, vừa hát vừa vỗ tay cùng cả lớp: “Nhảy lò cò cho cái giò nó khoẻ, đi xen kẽ cho nó khoẻ cái giò”. Khi giáo viên hô “Kết bạn! Kết bạn!” các em phải nhanh chóng tìm và chạy về với bạn đeo thẻ có kết quả hoặc phép tính tương ứng với thẻ của mình. Những ai tìm đúng, tìm nhanh bạn mình nhất thì ghi được 10 điểm. Bạn nào tìm sai thì phải tự nhẩm lại để tìm đúng bạn mình. Sau một lượt giáo viên đổi thẻ lẫn lộn, sau đó cho các em tiếp tục chơi hoặc nhóm khác chơi 
	1.2. Giải pháp thứ hai: Thiết kế các trò chơi đố vui củng cố nội dung hình học
	* Trò chơi 4: Ai nhanh hơn? (Áp dụng cho các tiết học: Diện tích hình chữ nhật, hình vuông, hình bình hành, hình thoi, hình tam giác, hình thang, hình tròn, hình hộp chữ nhật, hình lập phương hoặc các bài ôn tập về hình học)
	a. Mục đích: Giúp học sinh nhớ lâu các công thức tính chu vi, diện tích các hình chữ nhật, hình vuông, hình bình hành, hình thoi, hình thang, hình tròn, hình hộp chữ nhật, hình lập phương... được lồng ghép trong các câu thơ giúp học sinh dễ nhớ mà không nhàm chán. Từ đó vận để tính chu vi, diện tích của một số hình. Phát triển khả năng diễn đạt rõ ràng, mạch lạc.
	 b. Thời gian chơi: 3 - 5 phút
 c. Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị các câu thơ ngắn gọn, dễ nhớ, dễ thuộc. Để trống một số từ, yêu cầu học sinh điền từ còn thiếu vào chỗ trống để hoàn chỉnh các câu thơ. Tuỳ theo nội dung bài học để giáo viên chọn các câu thơ. 
	Ví dụ: Khi dạy bài: “Ôn tập hình học” giáo viên có thể lựa chọn các câu đố vui dưới dạng thơ: Đố bạn điền tiếp những từ thích hợp và chỗ trống:
 Câu đố 
Đáp án
 1. Muốn tìm diện tích hình vuông
 ............. nhân chính nó vẫn thường làm đây.

cạnh
 2. Diện tích chữ nhật thì cần
 Chiều dài, chiều rộng ta đem............. vào.

nhân
 3. Chu vi chữ nhật tính sao?
 Chiều dài, chiều rộng ........... vào nhân hai.

cộng
 4. Bình hành diện tích không sai
 Chiều cao ............. đáy ai ai cũng làm.

nhân
 5. Muốn tính diện tích hình thang
Đáy lớn, đáy bé ta mang.............. vào
 Rồi đem ............ với chiều cao
.........lấy nửa thế nào cũng ra.

cộng
nhân
chia
6. Hình thoi diện tích sẽ là
..... hai đường chéo chia ra hai phần.

tích
7. Hình tròn diện tích không phiền
 Bán kính, bán kính ........ liền với nhau
 Ba phẩy mười bốn nhân sau.

nhân
 8. Chu vi hình tròn cũng chẳng khó đâu bạn à
 Ba phẩy mười bốn ........ ra
 Cùng với đường kính thế là xong xuôi.

nhân
	d. Cách chơi: Chơi thi đua giữa cá nhân. Mỗi học sinh bắt thăm một câu thơ và điền từ còn thiếu vào chỗ chấm để hoàn chỉnh câu thơ đó. Nếu bạn điền chính xác, diễn đạt trôi chảy, các bạn ở dưới lớp thưởng cho bạn tràng pháo tay. Nếu bạn trả lời sai thì phải nhảy cò cò về chỗ dành quyền trả lời cho bạn khác. 
	1.3. Giải pháp thứ ba: Ứng dụng công nghệ thông tin thiết kế các trò chơi điện tử trên Powerpoint
* Trò chơi 5: Tìm nhà cho các con vật
	a. Mục đích: Áp dụng dạy các bài ôn tập về chu vi, diện tích các hình đã học. 
b.Thời gian chơi: 3 - 5 phút.
	c.Chuẩn bị: Năm ngôi nhà trong mỗi ngôi nhà ghi tên một hình đã học như: hình chữ nhật, hình vuông, hình tam giác, hình thang, hình tròn và 5 con vật mỗi con vật mang trên mình một công thức toán học.
	d.Cách chơi: GV chia lớp thành 4 nhóm, khi có hiệu lệnh chơi các nhóm quan sát kĩ để nối công thức mà mỗi con vật mang trên mình với ngôi nhà ghi tên hình tương ứng ra bảng con.
	* Trò chơi 6: Hộp quà may mắn (Áp dụng trong phần kiểm tra bài cũ hoặc phần củng cố kiến thức cuối mỗi bài học). 
	a. Mục đích: Giúp học sinh củng cố, khắc sâu các kiến thức đã học
b. Thời gian chơi: 3 - 5 phút.
	c. Chuẩn bị: Bốn hộp quà, trong đó 3 hộp quà mỗi hộp chuẩn bị một câu hỏi và một hộp quà có phần thưởng.
	d. Cách chơi: Khi có hiệu lệnh học sinh lên bấm chuột chọn một hộp quà và trả lời câu hỏi trong hộp quà đó. Nếu trả lời đúng các bạn thưởng một tràng pháo tay. Nếu trả lời sai bạn khác giơ tay để dành quyền trả lời.
* Ưu diểm: Sử dụng trong nhiều bài học. Giáo viên chỉ cần thay đổi nội dung câu hỏi hoặc bài tập trong mỗi hộp quà sao cho phù hợp với từng nội dung bài học.
*Trò chơi 7: Ong vàng thông thái 
 Khi dạy bài "Viết các số đo độ dài dưới dạng số thập phân". Tôi đã thiết kế bài tập số 2 thành trò chơi: " Ong vàng thông thái". 
VD:
Câu 1: 3m 4dm = ... m?
C. 3,4
A. 304
B. 3,04
a. Mục đích: Thay đổi hình thức làm bài, tạo hứng thú cho học sinh.
b. Thời gian chơi: 3 - 5 phút.
	d. Cách chơi: Khi có hiệu lệnh chơi học sinh suy nghĩ trả lời câu hỏi trong thời gian 10 giây và ghi đáp án đúng vào bảng con. Kết thúc trò chơi bạn nào trả lời đúng các câu hỏi thì được danh hiệu "Ong vàng thông thái".
2. Tính mới, tính sáng tạo:
	 Tôi tự nghiên cứu, tìm tòi sáng tạo ra những trò chơi mới dễ làm, dễ chơi, dễ thực hiện, không mất thời gian phù hợp với nội dung nhiều bài dạy. Việc tổ chức trò chơi học tập sẽ là cầu nối giữa người dạy và người học, giúp cho tư duy và nhận thức của học sinh phát triển theo chiều hướng lô gíc từ trực quan sinh động đến tư duy trìu tượng đến thực tiễn. Thông qua các trò chơi học tập giúp học sinh tiếp thu và hiểu bài tốt nhất đồng thời cũng hình thành cho các em về: kỹ năng giao tiếp, kỹ năng hoạt động tương tác giữa các cá nhân trong lớp. Kỹ năng trao đổi thông tin, trình bày và tiếp nhận thông tin, tìm kiếm thông tin. Kỹ năng làm việc có trách nhiệm trong môi trường hợp tác. Khả năng phối hợp với người khác để cùng hoàn thành công việc. Giúp các em học sinh thấy vui trong học tập, rèn tính nhanh nhẹn, cởi mở, tiếp thu bài một cách tự giác, củng cố kiến thức một cách có hệ thống, tăng cường sự giao tiếp trong lớp. Giúp các em có thái độ về ý thức hợp tác trong công việc, tự chịu trách nhiệm trong mỗi trò chơi, tôn trọng thành quả lao động của người khác, cùng người khác hướng tới một mục đích hoạt động chung, niềm vui cũng là niềm vui chung, thất bại cũng là của chung để từ đó biết đặt lợi ích của tập thể lên trên lợi ích cá nhân.
	Việc tổ chức dạy học theo hình thức “Trò chơi học tập” cho phép các cá nhân trong lớp cùng thảo luận, nghiên cứu, chia sẻ những băn khoăn, suy nghĩ, kinh nghiệm của mình, cùng nhau xây dựng nhận thức mới về các nội dung môn học. Khi tham gia trò chơi, mỗi học sinh có thể hiểu rõ trình độ hiểu biết của mình, thấy được điều mình cần phải học hỏi thêm về các nội dung của bài học. Việc tiếp thu kiến thức trở thành quá trình học hỏi lẫn nhau chứ không phải là sự tiếp nhận thụ động từ giáo viên. Thông qua các trò chơi, giúp các em sẽ lĩnh hội những tri thức toán học một cách dễ dàng, củng cố, khắc sâu kiến thức một cách vững chắc. Tạo cho các em niềm say mê, hứng thú trong học tập. Trò chơi toán học không chỉ đem lại sự hào hứng cho học sinh khi tham gia chơi mà nó còn kích thích được trí tưởng tượng, sự tò mò, ham hiểu biết ở trẻ. Giúp các em tự tin hơn, có được cơ hội tự khẳng định mình và tự đánh giá nhau trong học tập. Qua đó giúp học sinh phát triển được năng lực học tập cá nhân. 
	 Đối với học sinh tiểu học, vui chơi vẫn là nhân tố quan trọng trong hoạt động của học sinh. Với nhiều cách chơi khác nhau sẽ giúp học sinh “Học mà chơi, chơi mà học”. Qua việc tổ chức các trò chơi, chất lượng học tập của các em ngày được nâng lên, hạn chế tình trạng học sinh tiếp thu kiến thức một cách thụ động. Trong giờ học không còn hiện tượng học sinh ngủ gật, uể oải hay mất tập trung trong học tập. Không những thế mà còn giúp học sinh nhút nhát, cá biệt hòa mình vào tập thể. Số lượng học sinh yêu thích môn toán ngày một tăng lên. Tôi nhận thấy rằng khi đưa các trò chơi vào các tiết học toán không những giúp các em khắc sâu kiến thức mà còn giúp các em phát triển được nhiều phẩm chất đạo đức như tình đoàn kết, thân ái, tính trung thực, tinh thần trách nhiệm.
	3. Phạm vi ảnh hưởng, khả năng áp dụng của sáng kiến.
-	 Các giải phấp mà tôi đưa ra có thể áp dụng được cho hầu hết tất cả các môn học ở bậc tiểu học, trong các hoạt động dạy học như: " Kiểm tra bài cũ, cung cấp kiến thức mới, luyện tập thực hành, ôn tập". Tổ chức hoạt động dạy học bằng trò chơi học tập còn rèn cho học sinh các kĩ năng cơ bản như nghe, nhìn, đọc, viết, tính toán, kĩ năng sống, kĩ năng học tập, biết đoàn kết, hợp tác lẫn nhau, góp phần phát triển những năng lực, phẩm chất cần thiết cho bản thân. 
- Sau khi áp dụng các giải pháp vào các hoạt động dạy học tôi thấy tiết học diễn ra thoải mái, nhẹ nhàng, sinh động hơn. Giáo viên chủ động, sáng tạo, các em học sinh đã rất hào hứng và tích cực tham gia trò chơi để tìm kiếm kiến thức trong quá trình học tập. Tôi thấy chất lượng học tập của lớp cũng đã được nâng lên một cách rõ rệt. 
	- Các giải pháp tôi đưa ra dễ tổ chức, dễ thực hiện, không tốn kém tiền của mà mang lại hiệu quả cao trong giảng dạy và không mất nhiều thời gian chuẩn bị. 
 Các trò chơi trên không chỉ áp dụng cho môn toán mà còn áp dụng trong các môn học khác. Giáo viên chỉ cần thay đổi nội dung câu hỏi và vận dụng linh hoạt trong từng bài sao cho phù hợp với từng nội dung tiết học.	
	- Sáng kiến này áp dụng cho giáo viên giảng dạy ở các môn học của các khối lớp trong toàn huyện và thành phố. Các thầy cô giáo trong trường, khi dự giờ lớp tôi cũng đã công nhận lớp học sôi nổi, học sinh hứng thú và nắm vững kiến thức đã học. Điều đó khẳng định sáng kiến mà tôi áp dụng trong dạy học đã mang lại hiệu quả cao, góp phần đổi mới phương pháp, nâng cao chất lượng giảng dạy. Tạo nên các giờ học vui, bổ ích. Giúp học sinh "Học mà chơi, chơi mà học".
	4. Hiệu quả, lợi ích thu được từ sáng kiến.
	Qua việc tổ chức các trò chơi học tập trong tiết học toán, tôi thấy những giờ học toán thoải mái, sôi nổi, học sinh hào hứng tham gia, chất lượng học tập của lớp nâng lên rõ. Khơi dậy niềm đam mê, sự hứng thú trong học tập của học sinh. Kết quả của khảo sát cuối học kì I đã nói lên được điều đó:
Lớp
5B
Sĩ số
Rất thích
Thích
Bình thường
Không thích
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
39
20
51,2
14
35,8
5
13
0
0
	Sau một học kì tôi áp dụng các giải pháp, tỉ lệ học sinh hứng thú và thích học môn toán so với đầu năm học tăng lên rõ rệt. Điều đó chứng tỏ các giải pháp tôi áp dụng đã mang lại hiệu quả cao trong công tác giảng dạy, góp phần cải tiến nội dung, phương pháp giảng dạy, đáp ứng với yêu cầu đổi mới sách giáo khoa theo chương trình giáo dục phổ thông 2018.
Trên đây là những giải pháp mà tôi đã áp dụng thành công trong quá trình giảng dạy. Rất mong nhận được những ý kiến góp ý của hội đồng thẩm định để sáng kiến của tôi được hoàn thiện hơn và đầy đủ hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn!
 Thị trấn Vĩnh Bảo, ngày 8 tháng 1 năm 2024
 CƠ QUAN ĐƠN VỊ
 ÁP DỤNG SÁNG KIẾN
TÁC GIẢ SÁNG KIẾN
Trương Thị Huệ